13 Tháng 3 2006 - Cập nhật 14h17 GMT

TQ lại tranh cãi về ý thức hệ

Lần đầu tiên sau hơn một thập niên, cuộc tranh cãi về chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản lại bùng dậy tại Trung Quốc.

Cuộc tranh cãi này đã buộc chính phủ phải tạm hoãn thông qua dự luật về bảo vệ tài sản tư nhân sau khi một giáo sư về chủ nghĩa Marx gọi dự luật là "vi phạm nguyên tắc của chủ nghĩa xã hội."

Nó cũng cho thấy ảnh hưởng sống lại của một nhóm nhỏ các học giả và cố vấn ủng hộ đường lối cộng sản truyền thống.

Những người này sử dụng khoảng cách giàu nghèo gia tăng và bất ổn xã hội để đặt ra nghi ngờ về cuộc chạy đua làm giàu và phát triển kinh tế thị trường.

Phát triển thế nào?

Tại cuộc họp tháng 10 năm ngoái, Quốc hội Trung Quốc đã xem xét dự luật về bảo vệ tài sản tư - đây là lần đầu tiên có việc xem xét này. Lúc đó dư luận chung cho rằng nó sẽ được thông qua tại phiên họp tháng Ba năm nay của Quốc hội.

Nhưng bắt đầu từ tháng Tám năm ngoái, Gong Xiantian, giáo sư đại học Bắc Kinh, gửi thư nói dự luật "vi phạm nguyên tắc của chủ nghĩa xã hội."

Đặc biệt, ông phản đối việc dự luật không nói "tài sản xã hội chủ nghĩa là bất khả xâm phạm" - một quan niệm mà ngày xưa là thiêng liêng ở Trung Quốc.

Bắt đầu từ đây đã nổ ra cuộc tranh luận trong nội bộ Đảng về đường lối đang tiến hành.

Mặc dù không ai cho rằng nó sẽ làm thay đổi cải cách kinh tế tại Trung Quốc, nhưng tranh luận xảy ra vào lúc ngày càng có lo ngại về tình trạng bất bình đẳng xã hội ở nước này.

Phương tiện truyền thông nhà nước gần đây liên tục đưa tin về nỗ lực hướng đến công bằng xã hội, thay thế cho sự nhấn mạnh ban đầu về tăng trưởng kinh tế và làm giàu.

Theo UNDP, khoảng cách về thu nhập trung bình giữa cư dân thành thị và nông thôn đã ở tỉ lệ 3.3 - 1. Một nghiên cứu khác của đảng dự báo tỉ lệ có thể tăng lên 4-1 vào năm 2020 nếu xu hướng hiện nay tiếp tục.

Liu Guoguang, một kinh tế gia Marxist từng là phó giám đốc Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, đã có một bài nói chuyện kín và sau đó nội dung được phát tán trên internet.

Bài nói chuyện của ông ủng hộ tăng trưởng kinh tế, nhưng kêu gọi chính phủ có vai trò lớn hơn trong quản lý kinh tế.

Sau đó trong một lần trả lời phỏng vấn, ông Liu nói: "Nếu anh thiết lập kinh tế thị trường ở một nước như Trung Quốc, nơi luật pháp chưa hoàn thiện, nếu anh không nhấn mạnh tinh thần công bằng XHCN và trách nhiệm xã hội, thì nền kinh tế thị trường anh tạo ra chỉ dành cho thiểu số."

Một số nhà kinh tế khác, mà ưu thế của họ tăng mạnh trong thập niên 1990, thì lại lên án khuynh hướng cánh tả là nguy hiểm.

Zhou Ruijing, một chủ bút đã về hưu và thường được xem là thân với phe ủng hộ thị trường, đã tóm tắt quan điểm trong một bài báo hồi tháng Giêng.

"Khoảng cách giãn ra giữa người giàu và người nghèo không phải lỗi của cải tổ thị trường," ông viết. "Đó là kết quả tự nhiên, không xấu không tốt, nhưng là dễ đoán trước được."

Ông nói đa số các lo ngại về bất ổn gây ra bởi ô nhiễm, lấy đất đai, chi phí giáo dục đắt đỏ là vấn đề của sự quản lý kém và tham nhũng, chứ không phải là thiếu sót của thị trường.