18 Tháng 4 2006 - Cập nhật 10h26 GMT

Chủ tịch Hồ Cẩm Đào tới Hoa Kỳ

Lãnh đạo Trung Quốc, Hồ Cẩm Đào, tới Hoa Kỳ ngày hôm nay, thứ Ba, trong chuyến thăm chính thức đầu tiên trên cương vị chủ tịch nước.

Đây là chuyến thăm đáp lễ sau khi Tổng thống Bush tới thăm Bắc Kinh vào tháng 11 năm ngoái.

Hai người sẽ gặp gỡ tại thủ đô Washington DC hôm thứ Năm.

Chuyến thăm này có tầm quan trọng như thế nào?

Mối quan hệ giữa cường quốc hùng mạnh trên thế giới, là Hoa Kỳ, và cường quốc trong tương lai, là Trung Quốc, là quan trọng trên một số lĩnh vực.

Tổng thống Bush trước đây từng gọi Trung Quốc là một "đối thủ chiến lược"; và mức độ hợp tác hay cạnh tranh của họ cho đến nay vẫn chưa được quyết định đầy đủ. Cả khu vực cũng như trên thế giới đều theo dõi sát sao mối quan hệ này.

Có một số vấn đề có thể đe dọa tới sự ổn định trong quan hệ giữa hai nước này, trong đó có thâm hụt mậu dịch lớn của Mỹ với Trung Quốc, cuộc đua giành các nguồn cung cấp năng lượng, và tương lai của Đài Loan.

Ngoài ra còn có những vấn đề nhạy cảm khác là nhân quyền và việc Trung Quốc kiểm duyệt internet - vốn bị Mỹ coi là các lĩnh vực hàng đầu cần phải cải cách. Do đó quan hệ hai nước hiện nay mặc dù bình lặng nhưng dễ bị kích động. Nó có thể dễ dàng chuyển thành việc tố cáo lẫn nhau nếu vấn đề thương mại không được giải quyết.

Tại sao chủ tịch Hồ Cẩm Đào lại ghé thăm ông Bill Gates, chủ tịch Microsoft?

Bill Gates mở tiệc lớn khoản đãi chủ tịch Hồ Cẩm Đào tại nhà riêng của ông ta ở Washington, nơi ông Hồ sẽ tới thăm.

Sự kiện này được tổ chức nhằm đánh giá nỗ lực của Trung Quốc trong việc giải quyết vấn đề sao chép lậu các phần mềm và cũng mang tính biểu tượng cho thấy thương mại là quan trọng.

Trung Quốc gần đây tuyên bố một trong các nhà máy sản xuất máy tính lớn nhất của họ sẽ mua hệ điều hành Windows của Microsoft trị giá 250 triệu đôla.

Chuyện này không giải quyết được vấn đề lớn là vi phạm bản quyền, nhưng nó được coi là một cử chỉ nhằm hướng tới việc giải quyết một trong những vấn đề lớn trong thương mại Mỹ Trung.

Ông Hồ Cẩm Đào là dạng lãnh đạo như thế nào?

Chủ tịch Hồ Cẩm Đào có vẻ rất chú trọng tới việc bảo vệ đường lối tư bản nằm dưới sự kiểm soát của chủ nghĩa cộng sản.

Những người theo dõi Trung Quốc thì không rõ liệu hệ thống kiểu này sẽ tồn tại được bao lâu, thế nhưng có vẻ ông Hồ chắc chắn là hệ thống sẽ còn tiếp tục được.

Về mặt kinh tế, ông Hồ là người khá thoáng, nhưng ông lại tỏ ra rất hạn chế về mặt xã hội. Chẳng hạn ông ta đã ra lệnh kiểm soát internet.

Ông Hồ thường xuyên đi thăm nước ngoài (ông cũng tới thăm Canada và Mexico trong chuyến đi lần này) và muốn tạo dựng hình ảnh Trung Quốc trên trường quốc tế như một nước năng động, sẵn sàng đảm nhiệm vị trí của mình trên thế giới nhưng cũng luôn sẵn sàng bảo vệ các quyền lợi của chính mình.

Tại sao thâm hụt mậu dịch của Mỹ với Trung Quốc lại quá lớn như vậy?

Có hai lý do. Trung Quốc đã trở thành nhà sản xuất lớn các sản phẩm công nghệ cũng như các mặt hàng tiêu dùng không quá phức tạp. Trung Quốc sản xuất tất cả mọi thứ, từ phần cứng đến phần mềm. Các công ty bán lẻ của Mỹ ào đến Trung Quốc để mua hàng hoá vì giá thành quá rẻ.

Lý do thứ hai là đồng tiền Trung Quốc, nhân dân tệ, lại rất rẻ. Một số quan chức Mỹ nói nó được định giá quá thấp, tới 40%. Chuyện này khiến cho việc xuất khẩu hàng hoá sản xuất tại Trung Quốc cũng rất rẻ. Năm ngoái, Trung Quốc xuất sang Mỹ khoảng 200 tỉ đôla nhiều hơn giá trị mà họ nhập khẩu từ Mỹ.

Hoa Kỳ muốn làm gì với tình trạng thâm hụt mậu dịch này?

Họ muốn Trung Quốc phải mua thêm nhiều hàng hoá hơn nữa từ Hoa Kỳ (và Trung Quốc cũng mới tuyên bố sẽ mua 80 máy bay Boeing); thế nhưng về cơ bản, họ muốn Trung Quốc phải định giá lại đồng nhân dân tệ, khiến cho hàng hoá Trung Quốc nâng giá lên.

Trung Quốc đã có những hành động nhất định về tiền tệ, nhưng theo quan điểm của Mỹ là chưa đủ. Một quan chức Mỹ gần đây nói Trung Quốc nên trở thành một nước dám chịu trách nhiệm trong hệ thống mậu dịch toàn cầu.

Có đúng hai nước này đang trong cuộc đua tìm kiếm các nguồn cung cấp dầu lửa?

Tất cả các nước giờ đây đều phải tính tới chuyện đảm bảo đủ các nguồn cung cấp năng lượng trong tương lai, và Hoa Kỳ và Trung Quốc hiện là hai nước tiêu thụ năng lượng nhiều nhất thế giới, do đó, đôi khi có xảy ra cạnh tranh.

Mỹ đã ngăn cản việc Trung Quốc mua một công ty dầu lửa của Mỹ là Unocal, vốn có quyền khai thác dầu khí ở nước ngoài. Một số chuyên gia cho rằng Trung Quốc giờ đây đang tập trung tới chuyện kiếm dầu lửa từ những nơi mà Mỹ ít có ảnh hưởng, chẳng hạn Iran hay Venezuela. Việc này có khả năng sẽ gây mâu thuẫn.

Hai nước có quan tâm tới việc ngăn chặn tình trạng ấm nóng toàn cầu?

Mỹ rút khỏi hiệp định Kyoto về kiểm soát khí hậu, trong khi Trung Quốc chưa bao giờ tham gia vào nghị định thư này. Do đó, cả hai nước đều không muốn bị kiểm soát bởi các giới hạn.

Tuy nhiên, một phần do áp lực từ chính nhân dân hai nước, cả hai đều đã phải bày tỏ quan tâm đến việc phát triển các công nghệ nhằm giảm sự phụ thuộc vào việc thải khí gây hiệu ứng nhà kính và có thể họ sẽ cộng tác với nhau trong lĩnh vực này trong tương lai.

Hoa Kỳ và Trung Quốc có quan hệ tốt về mặt ngoại giao không?

Hiện tại, quan hệ giữa hai nước khá bình ổn. Trung Quốc ít khi gây ra các vấn đề lớn gì cho Mỹ tại Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, thế nhưng Hoa Kỳ muốn Trung Quốc phải giúp đỡ hơn nữa quanh vấn đề vũ khí nguyên tử của Bắc Hàn cũng như vấn đề Iran và Sudan.

Vấn đề Iran là đặc biệt nhạy cảm. Trung Quốc và Nga phản đối việc cấm vận Iran quanh chương trình nguyên tử của nước này. Trung Quốc đã ký một hợp đồng dài hạn để mua dầu và khí từ Iran và không muốn làm Iran phật ý.

Trung Quốc cũng bày tỏ quan tâm tới nguồn dầu lửa từ Sudan, là một mục tiêu có khả năng bị LHQ cấm vận quanh vấn đề xung đột tại Darfur.

Hoa Kỳ phải chú ý hơn nữa tới Trung Quốc, do ảnh hưởng của TQ tại quốc tế ngày càng gia tăng.

Thế vấn đề Đài Loan thì sao?

Cả hai đều muốn giữ vấn đề Đài Loan một cách yên ổn.

Trung Quốc có tham vọng đưa Đài Loan nằm dưới sự kiểm soát của họ theo chính sách "Một Trung Quốc". Chừng nào Đài Loan không đòi độc lập, chừng đó Trung Quốc còn để nguyên tham vọng này là mục tiêu lâu dài, và họ sẽ có đủ kiên nhẫn để chờ đợi.

Tuy nhiên, nếu Đài Loan có hành động đòi độc lập, Trung Quốc có thể sẽ đe dọa bằng vũ lực quân sự, mặc dù liệu họ có xâm lược Đài Loan hay không hiện vẫn còn chưa rõ. Trung Quốc ngày càng gia tăng khả năng quân sự của họ theo từng năm.

Hoa Kỳ cam kết bán các loại vũ khí quốc phòng cho Đài Loan và coi việc sử dụng vũ lực chống Đài Loan là "quan ngại nghiêm trọng" đối với Mỹ, mặc dù họ không chính thức nói sẽ đứng ra bảo vệ Đài Loan trong trường hợp chiến tranh xảy ra.