25 Tháng 5 2006 - Cập nhật 12h48 GMT

Biệt kích Úc kiểm soát sân bay Timor

Lính biệt kích Úc đã hạ cánh xuống Đông Timor trong nỗ lực dẹp yên ba ngày bạo lực căng thẳng.

Khoảng 150 lính đã kiểm soát phi trường ở thủ đô Dili trong lúc có tin nói về thương vong gia tăng ở thành phố.

Ngoài ra, có thêm 1300 lính từ Úc, Malaysia, New Zealand và Bồ Đào Nha cũng đang đổ về Đông Timor.

Trong ba ngày qua, các lực lượng an ninh đã đụng độ với các cựu quân nhân, những người bị sa thải trong thời gian gần đây.

Đây thuộc vào số các vụ giao tranh tồi tệ nhất kể từ khi Đông Timor giành được độc lập từ Indonesia hồi bảy năm trước.

Quan chức cao cấp Bộ ngoại giao Đông Timor, Ana Pessoa, nói rằng chính phủ đã phải đề nghị có sự hỗ trợ, bởi tình hình đã vượt ra ngoài tầm kiểm soát.

600 quân nhân bị sa thải hồi tháng Ba sau khi bỏ doanh trại thì nói rằng có sự phân biệt đối xử trong cách thức nâng bậc.

Phân tích

Khi Đông Timor giành độc lập, quốc gia nhỏ xíu này chỉ có khoảng 1 triệu người, và họ phải bắt đầu từ đầu.

Đa phần những tài sản ít ỏi mà họ có: như trường học, bệnh viện, nhà xưởng, đều bị các lực lượng Indonesia phá hủy khi họ rời đi.

Một số người cảnh báo Đông Timor không thể tồn tại về mặt kinh tế. Những người khác, tràn đầy nhiệt huyết, say sưa với viễn cảnh về tiềm năng của Đông Timor - về các nguồn lực tự nhiên, về sự hấp dẫn đối với du khách.

Ngày nay, Đông Timor vẫn phụ thuộc nặng vào viện trợ quốc tế.

Tình trạng thất nghiệp vẫn cao và khó giải quyết. Khoảng 40% dân số sống dưới mức nghèo khổ.

Đa phần người Đông Timor là nông dân, và khoảng 1/3 trẻ em không được học hành.

Nói cách khác, Đông Timor là một trong những nước nghèo nhất châu Á.

Tuy nhiên, họ cũng có hai lĩnh vực thành công. Một là cafe, hiện đang là mặt hàng xuất khẩu chủ lực để kiếm thu nhập. Hai là hợp đồng dầu lửa của chính phủ với Australia về việc tiếp cận trữ lượng dầu trên biển Timor.

Đây cũng là nguồn thu nhập đang rất cần thiết.

Việc thiết lập luật pháp và trật tự dân sự tỏ ra khó khăn tại đây, sau khi hứng chịu nhiều đàn áp và bạo lực trong giai đoạn cuối mà Indonesia cai trị.

Rất nhiều trong số những người thành lập nên quân đội đã từng là các cựu dân quân.

Họ quen với lối sống khác, và đã hi vọng sẽ được tưởng thưởng sau khi nước nhà giành độc lập. Lực lượng cảnh sát thì bị chỉ trích là thiếu kỷ luật cũng như tập huấn thích hợp.

Đã có những cáo buộc đáng lo ngại về chuyện vi phạm nhân quyền và tham nhũng đối với người dân.