Ta Mok, cựu tư lệnh quân Khmer Đỏ cuối cùng bị bắt năm 1999 trên đất Thái

Sinh năm 1926 với tên thật là Chhit Choen, Ta Mok từng vào chùa học để làm sư tại Trường Pali ở Phnom Penh.

Trong thập niên 1940 ông ta đã hoạt động tích cực trong phong trào kháng Pháp và kháng Nhật tại Campuchia.

Sau khi vào đảng Cộng sản Campuchia, ông ta lần lượt qua các chức vụ khác nhau để trở thành một Ủy viên Trung ương và phụ trách toàn vùng Tây Nam Campuchia.

Với cách gọi gia đình Tak Mok-Bác Mok, ông ta từng làm tư lệnh quân Khmer Đỏ sau khi hoạt động trong phong trào Kymer Issarak, và bị mất một phần chân trong khi chiến đấu năm 1970.

Trong thời gian Chiến tranh Việt Nam, vị thế trung lập của Campuchia bị lạm dụng ghê gớm.

Việt Cộng dùng một vùng của Campuchia làm căn cứ để tấn công Nam Việt Nam, Hoa Kỳ thì dội bom năm 1969, trước khi xâm lăng nước này ngắn ngày năm sau đó.

Vào giữa thập niên 1970, Campuchia rơi vào nội chiến. Phe Khmer Đỏ đã đổi tên thành đảng Dân chủ Campuchia, để tỏ ra rất yêu hòa bình và dân chủ.

Nhưng khi lên cầm quyền, chỉ trong năm năm đầu dưới chế độ Pol Pot, chính quyền nước này đã giết gần hai triệu người.

Trong một chiến dịch muốn “tẩy sạch” xã hội khỏi các loại “ăn bám”, họ đã giết phần lớn trí thức, thị dân và người tàn tật.

Các “Cánh Đồng Chết” trở thành biểu tượng của chế độ diệt chủng Pol Pot.

Tổng tư lệnh Khmer Đỏ

Ta Mok, người lên nắm chức vụ tổng tư lệnh quân đội năm 1977, đã đóng vai trò chủ đạo trong một loạt vụ thanh trừng.

	Một hình của Ta Mok hồi còn trẻ

Từ đó, Ta Mok có biệt danh là “Đồ Tể”.

Cuối 1978, Việt Nam quyết định hành động. Quân đội của họ tràn sang Campuchia, đẩy phe Khmer đỏ chạy khỏi các vùng dân cư chính.

Ta Mok đưa tàn quân dưới quyền lên phía Bắc.

Năm 1997, sau một vụ chia rẽ nội bộ, Ta Mok nắm một phe mạnh hơn và bắt giam Pol Pot tại một nơi trong rừng cho đến khi chết năm 1998.

Sau nhiều năm lấn trốn các đợt truy quét trong các vùng rừng giáp biên giới Thái Lan, Ta Mok – nhân vật cao cấp nhất của Khmer Đỏ còn lẩn trốn-cuối cùng cũng bị bắt ngày 6 tháng Ba 1999 trên lãnh thổ Thái Lan.

Chỉ hai ngày trước đó, Liên Hiệp Quốc công bố một báo cáo khuyến nghị việc lập Tòa án Hình sự Quốc tế.

Sau khi được chuyển về Phnom Penh, Ta Mok ban đầu chỉ bị cáo buộc đã là thành viên của lực lượng Khmer Đỏ vốn đã bị cấm. Nhưng sau đó, các cáo trạng nhắm vào y gồm cả tội diệt chủng và các tội ác chống loài người.

Nay y đã qua đời nên không thể nào trở thành một bị cáo chính trong vụ xử các tội ác của lãnh đạo Khmer Đỏ dự kiến vào đầu 2007.

Các phóng viên nói cái chết của Ta Mok tước đi cơ hội của người Campuchia được thấy công lý lên ngôi.