Trung Quốc mạnh lên làm phương Tây lo ngại

Trung Quốc dần vượt các nền kinh tế lớn trên thế giới. Năm 2005, nước này vượt qua Anh, giờ thì Đức và Nhật Bản hiện đang trong tầm ngắm.

Sức mạnh kinh tế đang phát triển mang tới cho Trung Quốc cả sức mạnh về ngoại giao và quân sự.

Vậy liệu thế giới có nên lo lắng về điều đó?

Ông Robert Kaplan, giáo sư thỉnh giảng của Học viện Hải quân Hoa Kỳ nói sự tăng tiến sức mạnh của Trung Quốc sẽ có ảnh hưởng tới Hoa Kỳ, một siêu cường hiện nay.

“Trong vòng 50 năm qua, hải quân Hoa Kỳ ít hay nhiều cũng làm chủ được vùng Thái Bình Dương, như là vùng hồ của riêng mình vậy,” ông nói. “Điều này sẽ không thể tiếp tục trong 50 năm tới.”

Ông Kaplan nói ngân sách quốc phòng của Trung Quốc lại phát triển còn nhanh hơn nhiều so với kinh tế nói chung. Các chi phí quốc phòng bám sát mục đích phát triển tên lửa và mua tàu ngầm, với mục tiêu cụ thể là hạn chế hoạt động của hải quân Hoa Kỳ ra khỏi các vùng nước thuộc Trung Quốc.

Tuy nhiên, đại sứ Trung Hoa tại Liên hiệp quốc ở Geneva, ông Sha Zukang khẳng định không có lý do nào để các nước phải lo lắng cả.

Nếu bạn đọc lịch sử năm nghìn năm của Trung Quốc, ông nói “không khó để thấy rằng Trung Quốc cơ bản là môt quốc gia yêu hòa bình.”

Có một vấn đề cốt yếu cho tương lai của Trung Quốc. Liệu nó sẽ chỉ là một siêu cường về kinh tế hài lòng với việc bán giày dép và máy giặt cho toàn thế giới, hay nó sẽ có sức mạnh về quân sự để bảo vệ những lợi ích mới của mình trên toàn cầu?

Nhưng hiện giờ Trung Quốc đang lo bảo vệ những thành quả kinh tế giành được trong 30 năm qua và tránh đối đầu với Washington.

Tuy nhiên, vấn đề Đài Loan có thể vẫn là điểm nổi cộm. Đại sứ Sha nói có thể sẽ không có nhượng bộ về lợi ích quốc gia mang tính sống còn này. “Với Trung Quốc, mỗi tấc lãnh thổ đều quý giá hơn cuộc sống của nhân dân chúng tôi,” ông này nói.

Một chìa khóa nữa là sự phồn thịnh. Trung Quốc đang chuyển từ một nước gồm những nông dân làm chỉ mong đủ ăn sang một nước công nghiệp trong thế kỷ 21. Điều đó tạo ra một nhu cầu rất lớn về nguồn lực và phần lớn nỗ lực ngoại giao của Trung Quốc hiện nay tập trung vào việc đảm bảo các nguồn cung cấp, đặc biệt là dầu mỏ và khí đốt.

Tác động toàn cầu

Tác động của Trung Quốc ở Châu Phi là đặc biệt mạnh.

Trung Quốc đầu tư mạnh và đề nghị trợ giúp cho nhiều nước châu Phi, đặc biệc là những nước có nguồn năng lượng. Hiện giờ Trung Quốc là khách hàng tiêu thụ dầu mỏ chính của Angola và bảy phần trăm lượng dầu là nhập từ Sudan.

Có sự chỉ trích quốc tế về việc Trung Quốc đã chặn các nghị quyết của Liên Hiệp Quốc phê phán chính phủ Sudan về các hành động ở Darfur, và đã giúp gây dựng lên các chế độ như chính phủ của Robert Mugabe ở Zimbabwe.

Phóng viên người Senegal Adama Gaye, tác giả của cuốn sách đầu tiên do người châu Phi viết về ảnh hưởng mới của Trung Quốc lên lục địa này, buộc tội Trung Quốc đã thực hành “thuyết khuyến nho ở mức độ cao nhất”.

Ông Gaye cũng nói lên mối quan ngại rộng hơn rằng các chế độ sẽ bị thu hút bởi một “Mô hình Bắc Kinh” về phát triển kinh tế mà không cần các cuộc bầu cử dân chủ.

Theo ông Jing Huang ở Viện Brookings tại Washington, có mối đe dọa thực sự đối với phương Tây từ phía Trung Quốc.

“Điều thách thức thực sự là một hệ thống giá trị. Chúng ta là ai và chúng ta muốn trở thành cái gì,” ông nói.

Tuy nhiên, các vấn đề của Trung Quốc hiện còn rất nhiều và nước này cần thị trường và các nguồn lực trên toàn cầu để duy trì được phát triển kinh tế. Chúng ta chỉ có thể hy vọng những lợi ích ràng buộc của thế kỷ này sẽ tránh được các cuộc chiến tranh lớn của thế kỷ trước.

Nhưng thậm chí khi không có xung đột vũ trang, thì sự phát triển của người khổng lồ đầu tiên của thời đại toàn cầu chắc chắn sẽ cho thế giới phát triển thấy một nền văn hóa và các giá trị của một tỷ người xa lạ.

Một sự thân mật đột ngột có thể làm cả hai phía giàu mạnh thêm, nhưng cũng có thể làm cho phương Tây trở nên dễ bị tổn thương hơn.