Ngoại trưởng Miến điện U Nyan Win (bìa trái) gặp các lãnh đạo ASEM

Hội nghị thượng đỉnh Âu-Á lần thứ 6 đánh dấu 10 năm thành lập tập trung tìm cách cải thiện quan hệ thương mại và thúc đẩy đàm phán song phương về mậu dịch tự do và trao đổi văn hóa.

Hội nghị dự kiến cũng sẽ đưa ra tuyên bố chung về nhiều vấn đề từ an ninh cho đến quyền của thợ thuyền đồng thời nhấn mạnh đến vấn đề thay đổi khí hậu.

"Không cần nói cũng biết khí hậđu thay đổi sẽ dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng cho Âu châu và Á châu," Thủ tướng Phần Lan Matti Vanhanen nói với các phóng viên.

Phần lan hiện đang giữ chức chủ tịch luân phiên của ASEM.

"Chúng tôi cần gởi đi thông điệp mạnh về vấn đề này và những gì chúng tôi có thể cùng làm để đối phó với thách thức đó."

Ra đời cách đây đã 10 năm và tuy được xem là không có thực chất, ASEM sẽ nới rộng trong lần gặp mặt tới với các thành viên mới Bulgary, Rumani, Ấn độ, Mông cổ và Pakistan.

Trong ngày đầu của hội nghị lãnh đạo các nước bàn đến những mối đe dọa mà cả hai lục địa phải đương đầu, từ khủng bố cho đến dịch bệnh, cũng như khía cạnh tiêu cực của toàn cầu hóa.

Âu châu thúc dục Á châu giúp ngăn chặn việc bóc lột sức lao động. Chủ tịch EC Jose Manuel Barroso nói đến nhu cầu chú trọng đến yếu tố xã hội trong việc phát triển kinh tế.

"Hãy gia tăng tối đa những cái lợi của toàn cầu hóa và giảm thiểu nguy cơ dẫn đến những hậu quả tiêu cực."

Quan hệ không cân đối

Tại hội nghị ở Bangkok năm 1996, lãnh đạo các nước trong EU và Á châu hứa tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại, và chính trị để gọi là cân bằng lại cán cân ảnh hưởng của người Mỹ.

	Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đánh giá cao việc thành lập ASEM

Nhưng bây giờ cả hai bên đều nhìn nhận rằng những gì cam kết đã không thành hiện thực.

Tổng cộng 38 nước trong ASEM chiếm 40% dân số, 50% sản lượng kinh tế, 60% trao đổi thương mại trên thế giới.

"Mười năm rồi mà hai bên vẫn chưa tạo được một quan hệ có ý nghĩa," Dato Mohammed Jawhar Hassan, phó viện nghiên cứu Institute of Strategic and International Studies, ISIS, ở Malaysia nhận xét trong một phúc trình.

Sự hợp tác lỏng lẻo của 25 nước trong EU, 10 nước trong ASEAN và các đối tác Trung Quốc, Nhật Bản, Nam Hàn khiến Hoa Kỳ vẫn là nước có nhiều ảnh hưởng ở Á châu về mặt chính trị, kinh tế cũng như an ninh.

Theo một nghiên cứu của University of Helsinki và Trung tâm trao đổi quốc tế của Nhật, đối thoại kinh tế Âu - Á không có thực chất, nhưng có vẻ không đồng thuận trong việc làm sao để cải thiện quan hệ.

EU tiếp tục buôn bán mạnh với Nhật, Trung quốc và Nam hàn, ba cường quốc kinh tế ở Á châu.

Riêng với Trung quốc, trong khoảng từ năm 1995 đến 2004, xuất khẩu của EU qua đó nhảy vọt 227% ở mức 61,49 tỉ đôla, trong khi nhập trở lại 163 tỉ đôla, tăng 382%.

Nhưng với các nước ASEAN chiếm đa số trong ASEM dậm chân tại chỗ, thậm chí thụt lùi vì trong 10 năm qua xuất khẩu của ASEAN sang Âu châu giảm 1,2% trong khi đầu tư của EU vào ASEAN cũng xuống.

Những chuyện gai góc

Đối thoại chính trị Âu-Á không suôn sẻ. Các nước Âu châu muốn Trung quốc và các nước trong ASEAN tôn trọng nhân quyền nhiều hơn.

Nhưng các nước Á châu nói nhân quyền không dính dáng gì tới kinh tế và đó là chuyện nội bộ được giải quyết phù hợp vbới văn hóa và lịch sử của họ.

EU đặc biệt không hài lòng với Miến điện, gia nhập ASEM năm 2004, vì nhà cầm quyền quân nhân không công nhận chiến thắng bầu cử năm 1990 của đối lập, thay vào đó quản thúc tại gia lãnh đạo của phe này, là Aung San Suu Kyi trong gần 11 năm cho tới nay.

	Liên minh dân chủ của Aung San Suu Kyi thắng cử nhưng không được nắm quyền

Giới chức Âu châu được biết đã gặp riêng với Ngoại trưởng Miến điện U Nyan Win bên lề hội nghị ở Helsinki.

"Chúng tôi lập lại quan niệm lâu nay của chúng tôi là sự thiếu vắng của dân chủ và nhân quyền ở Miến điện," Markus Lyra, Thứ trưởng Ngoại giao Phần lan nói.

Thủ tướng Phần lan Matti Vanhanen cũng thúc dục nhà cầm quyền quân nhân ở Miến điện hãy trả tự do cho tất cả tù chính trị và kêu gọi hãy để các đảng đối lập hoạt động.

"Tình hình ở đó vẫn là mối quan tâm lớn của các nước trong vùng và trên thế giới."

Tuy nhiên giới chức Phần lan cho biết có dấu hiệu tốt từ cuộc gặp với Ngoại trưởng U Nyan Win.

Tin từ Rangon cuối tuần qua cho hay chính quyền quân nhân sẽ mở lại hội nghị lập hiến vào tháng sau.

Thiếu tướng Thein Sein cho biết, đại hội quốc dân do ông chủ trì, có nhiệm vụ xây dựng hiến pháp mới, sẽ tái nhóm họp vào ngày 10/10 tới tại Naypyidaw, thủ đô hành chính mới của Miến điện.