Khủng hoảng ở Thái Lan nhìn từ ASEAN

Có ý kiến nói tình hình ở Thái Lan đang là một cơ hội để Việt Nam gia tăng ảnh hưởng ngoại giao và thu hút đầu tư.

Nói chuyện với BBC Tiếng Việt, tiến sĩ Hiro Katsumata, từ Viện nghiên cứu Chiến lược và Quốc phòng tại Singapore trước hết cho biết ý kiến của mình về tình hình Thái Lan trong bối cảnh toàn vùng:

Tiến sĩ Hiro Katsumata: Mới vài ngày trước tôi có mặt ở Hà Nội, Việt Nam để dự một hội nghị quốc tế và đã có dịp gặp các nhà nghiên cứu, các nhà hoạch định chính sách của khu vực, trong đó có cả người Thái Lan. Tôi cũng đến Bangkok vài ba lần trong những năm qua. Ấn tượng của tôi là con số người Thái không hài lòng với chính sách phát triển kinh tế của ông Thaksin ngày càng tăng. Những người có thu nhập thấp có thể hài lòng với cách chỉ đạo kinh tế của ông Thaksin, nhưng những người thuộc tầng lớp trung lưu trở lên thì tôi tin rằng họ rất thất vọng, và không hài lòng với ông Thaksin. Những người nghèo hơn hài lòng vì ông Thaksin tạo nhiều việc làm, thu nhập của của họ cũng tăng, có khi vài lần trong những năm qua. Nhưng điều này lại khiến các nhà đầu tư Nhật Bản và Phương Tây phàn nàn vì giá lao động cao hơn trước. Vào Thái lan họ phải trả lương công nhân tăng lên nhiều so với năm năm trước. Nhưng tầng lớp trung lưu trở lên thì rất bất bình với ông Thaksin. Nhất là vụ hãng Shin Corp của gia đình ông Thaksin bán cổ phần cho tập đoàn Temasek của Singapore.

Ông là một nhà nghiên cứu người Nhật nhưng làm việc ở Singapore, vậy ông có ghi nhận thái độ của người Singapore trước cuộc khủng hoảng tại Thái lan hay không?

Ngay cả trước khi có cuộc đảo chính, nhiều người Singapore đã tỏ ra lo lắng về chuyện đầu tư vào ngành viễn thông Thái. Họ lo rằng cuộc đầu tư đấy coi như đổ tiền xuống biển. Nhất là bây giờ, khi mà quân đội Thái lên nắm quyền. Họ sợ các đầu tư của Singapore sẽ không thể duy trì được.

Theo ông thì khủng hoảng tại Thái Lan lần này có phải là một cuộc khủng hoảng của khối ASEAN hay không?

Đây là một thách thức cho ASEAN vì trong những năm lại đây, ASEAN muốn thay đổi nguyên tắc “Không can thiệp vào tình hình nội bộ của các nước thành viên”. Nhưng dù cho rằng cuộc đảo chính là chuyện nội bộ của Thái Lan thì ASEAN cũng phải làm gì để nói để đề cập đến tình hình tại đó. Nguyên tắc Không can thiệp không còn là chuyện thời sự nữa. Điều nghịch lý là chính Thái Lan và Philippines là hai nước cổ vũ nhiều nhất cho việc thay đổi nguyên tắc Không can thiệp trong ngoại giao ASEAN. Bởi thế, điều thú vị bây giờ là xem Thái Lan có thái độ thế nào.

Ông nói ông thường đến Thái Lan và cũng đã đi Việt Nam, ông thấy cuộc khủng hoảng ở Thái Lan hiện nay có phải là lúc để Việt Nam tăng vai trò lãnh đạo của họ trong ASEAN? Nhất là sau khi Việt Nam có một ban lãnh đạo mới?

Trước hết xin nói về kinh tế. Nhìn vào đầu tư nước ngoài vào Việt Nam thì thấy đây là điều hết sức đáng nể. Cứ mỗi lần tôi đến Việt Nam tôi lại ngạc nhiên về điều đó, nhất là đầu tư của Nhật Bản và Hàn Quốc. Trong ASEAN thì hiện nay có ba trung tâm thu hút đầu tư ngoại quốc: Singapore, Thái lan và Việt Nam. Nay Singapore đang thua dần về mặt cạnh tranh, nên nhiều công ty Nhật và châu Âu chuyển sang Bangkok. Nhưng từ khi chính trị Thái Lan không ổn định thì họ nghĩ ngay đến Việt Nam. Cứ nhìn tình hình hôm qua xem. Tôi vừa nói chuyện với một số doanh nghiệp Nhật Bản ở Thái Lan, họ đều rất lo ngại. Họ nghĩ ngay đến bốn nước thành viên sau của ASEAN là Việt Nam, Cambodia, Lào và Miến Điện.

Thế còn về mặt chính trị thì sao? Đây có phải là một cơ hội cho Việt Nam?

Chắc chắn rồi, vụ đảo chính ở Bangkok là một cơ hội cho Hà Nội để tăng cường ảnh hưởng. Trong bốn nước tân thành viên của ASEAN Việt Nam, Cambodia, Lào và Miến Điện thì Việt Nam là quan trọng nhất. Bởi thế khi một trong mấy nước thành viên chủ chốt của ASEAN cũ là Thái Lan gặp khủng hoảng thì chắc chắn đây là cơ hội cho Việt Nam để phát triển ảnh hưởng về mặt ngoại giao. Nhưng cũng rất thú vị khi ta ghi nhận rằng Việt Nam lại là một trong những nước bảo vệ mạnh nhất nguyên tắc Không can thiệp vào nội bộ của nhau trong ASEAN. Và tôi đồng ý với ý kiến rằng Việt Nam còn đang có vấn đề về dân chủ và nhân quyền. Điều đáng nói là trong hội nghị quốc tế về Cộng đồng châu Á tôi tham dự ở Hà Nội gần đây thì người ta không nói bất cứ điều gì về dân chủ và nhân quyền cả.