APEC đối với Mỹ là kinh tế và chiến lược

Mỹ đang vướng bận tại Iraq và vùng Trung đông, liệu họ có quan tâm đến các vùng khác trên thế giới hay không?

Thứ Sáu 17/11 tổng thống Bush đặt chân đến Hà Nội để tham dự hội nghị thượng đỉnh của Diễn đàn hợp tác kinh tế Á châu TBD - APEC.

Sau thắng lợi của Đảng Dân Chủ tại hai viện quốc hội Hoa Kỳ, liệu chủ đề tự do mậu dịch có còn thu hút cử tri Mỹ hay không, khi nhiều ủng hộ viên của đảng Dân Chủ cho rằng tự do thương mại đã cướp đi công ăn việc làm của họ.

Nghe phỏng vấn Ngô Vĩnh Long

Và liệu trong hai năm cuối của nhiệm kỳ tổng thống, trong bối cảnh phe Dân Chủ liểm soát lưỡng viện tại Capitol Hill, liệu ông Bush có dám theo đuổi các sáng kiến lớn về đối ngoại hay không, hay, như nhiiều người nói, ông chỉ là tổng thống vịt què, với hai tay bị trói vì phải đối diện với một quốc hội săm soi, và bất mãn.

Việt Nam Ngày Nay tường thuật toàn diện về APEC, WTO, và PNTR

Đài BBC đã hỏi chuyện ông Ngô Vĩnh Long, giáo sư chuyên về Á châu của đại học Maine, Hoa Kỳ, trước hết APEC có làm cho người Mỹ quan tâm hay không?

Ngô Vĩnh Long (NVL) Chính phủ Mỹ rất để ý đến APEC kỳ này vì họ thất bại ở nhiều chỗ khác cho nên họ muốn dùng cái APEC kỳ này để họ đẩy mạnh những việc họ muốn làm ở châu Á. Nhất là vấn đề làm sao tăng trưởng kinh tế trong khu vực, vấn đề thương mại, vấn đề an ninh.

BBC Thưa ông thế cử tri Mỹ, hay người Mỹ có quan tâm đến APEC hay không?

Ngô Vĩnh Long (NVL) Trước hết tôi xin nói với anh là phần lớn người Mỹ họ không biết APEC là gì. Sau khi nhận điện thoại của anh, tôi khảo sát ở đại học Maine - phía đông bắc nước Mỹ, nơi tôi dạy ba lớp, khoảng 250 sinh viên, tôi vào lớp và hỏi “Các em có biết APEC là gì không”? Phần lớn không biết APEC là gì.

Thế thì tôi chuyển sang hỏi các thầy cô “Ông Bush sang Việt Nam để dự hội nghị thượng đỉnh APEC, các anh có biết ông Bush định làm gì ở đó không”? Chả có ai biết cái gì hết. Người Mỹ chắc họ nghĩ họ là cái rốn của thế giới cho nên họ chẳng cần biết cái gì ngoài cái cửa sổ của họ.

Đặc biệt với vấn đề thương mại. Nhiều cử tri Mỹ hiện có ý nghĩ là tự do thương mại, tự do mậu dịch là có hại chứ không phải có lợi cho Mỹ. Nhất là các ủng hộ viên, hay thành viên của đảng Dân Chủ, ngày nay họ nghe đến tự do mậu dịch là họ sợ.

Về Á châu thì người Mỹ quan tâm nhiều đến vấn đề Bắc Hàn. Lần này khi Bush sang Hà Nội dự APEC thì chắc chắn thế nào Mỹ cũng sẽ nói chuyện với một số nước về vấn đề này.

Vấn đề thứ hai cũng quan trọng cho Mỹ là chống khủng bố. Người Mỹ bây giờ họ nghĩ khủng bố xuất thân từ các cộng đồng Hồi Giáo, trong đó Indonesia là nước Hồi Giáo có số dân đông nhất thế giới cho nên đó là lý do tại sao sau APEC Bush phải đến thăm Indonesia ngay.

BBC Có nhà phân tích nói rằng bận tâm của Hoa Kỳ hiện giờ đang ở Iraq và Trung Đông rồi. Nhưng Mỹ cũng phải tranh thủ dịp này để đến Hà Nội, vùng Đông Nam Á để nói với thế giới rằng tôi là siêu cường, tôi có lợi ích trên toàn cầu và tôi mong muốn tác động đến sự thay đổi ở vùng này.

NVL Kinh tế gia Hoa Kỳ nhấn mạnh đến tầm quan trọng về mặt thương mại của Châu Á Thái Bình Dương. Họ nói vùng này tạo ra trên 50 pt của cải trên thế giới, chiếm giữ 70pt mậu dịch toàn cầu. Dù cho dân chúng Hoa Kỳ có vẻ không quan tâm đến APEC nhưng đối với chính phủ Bush cuộc họp lần này rất quan trọng để không những đẩy mạnh phát triển kinh tế trong khu vực, tác động đến vấn đề tự do mậu dịch, và còn họp bàn về an ninh nữa – không chỉ chống khủng bố mà còn an ninh cho hàng hóa, an ninh cho con người, và kỳ này ông Bush sẽ đẩy mạnh chuyện đó.

BBC Thế liệu Mỹ có quan tâm đến việc mang dân chủ đến vùng Đông Nam Á như các chính khách thuộc nhóm Tân Bảo Thủ bên Washington đã đưa ra đề nghị áp dụng mô hình dân chủ của Mỹ cho vùng Trung đông mà thực tế cho thấy họ đã thất bại?

NVL Vấn đề này rất khó. Áp dụng mô hình dân chủ của Mỹ vào một nước hoặc đang có chiến tranh, hoặc có sự phân chia giai cấp, sắc tộc, hay tôn giáo quá lớn thì thường không thành công. Kinh nghiệm Mỹ định làm ở Philippines đã cho thấy. Và vừa qua là trường hợp Iraq, khi vấn đề trong thực tế phức tạp hơn nhiều so với kế hoạch trên bàn giấy của các nhà hoạch định chính sách tại Washington.