Andrew Harding BBC News, Rangoon

Những ngày này Rangoon trông sập xệ hơn bình thường. Đây là một thành phố ẩm ướt, tù đọng, mắc kẹt trong hình con rắn uốn lượn của con sông Irawaddy.

Những chiếc xe buýt cũ kỹ kẽo kẹt đi ngang những nhà kho ảm đạm và những ngôi chùa sáng chói. Những tòa nhà lớn thời thực dân phủ xanh màu rêu chắn ngang những mảnh sân chất đầy rác rưởi.

Năm ngoái, tướng lĩnh lãnh đạo Miến điện đã quyết định chuyển thủ đô tới một thành phố được xây mới tinh - và vô cùng vớ vẩn - cách Rangoon chín giờ lái xe về phía bắc. Hàng ngàn cán bộ nhà nước bị buộc phải chuyển tới thành phố mới.

Kể từ đó, nhà cầm quyền miến điện dường như không còn chi tiền cho việc chăm sóc Rangoon nữa. Những tán cây lớn giờ đã ngả thấp xuống những đại lộ quệt vào nóc xe cộ.

'Những kẻ khủng bố' ủng hộ dân chủ

Hôm nay, trong thành phố gần năm triệu dân này, một phụ nữ Miến điện tên là Nilar Thein đang phải chạy trốn.

	Nilar Thein đứng thứ năm trong danh sách "khủng bố" tại Miến điện

Bà Thein năm nay 35 tuổi, có khuôn mặt rộng, tươi cười, tóc ngắn ngang vai, và có tiếng là người vô cùng bướng bỉnh.

Bà đã chạy trốn một tháng nay, bà phải chuyển nhà vài ngày một lần để trốn khỏi một lực lượng khổng lồ các quan chức an ninh, cảnh sát mặc thường phục, những người chỉ điểm và những tay anh chị được thuê để săn lùng bà.

Nilar đứng thứ năm trong danh sách dài "những kẻ khủng bố" - từ mà các vị tướng lĩnh dùng để gọi những người dám chống lại họ.

Chồng của Nilar là Jimmy đã bị bắt, và hơn 100 nhà hoạt động dân chủ khác cũng chung số phận. Không ai biết họ đang bị giam ở đâu, và điều gì sẽ xảy ra đối với họ.

Nhà chức trách đã thôi không cho Hội Chữ Thập Đỏ tới thăm các nhà tù, và hơn 1.000 tù nhân chính trị, từ cách đây hai năm.

Dùng làm mồi

Nilar và Jimmy sống trong một căn hộ nhỏ trên tần hai ở phía bắc thành phố Rangoon, gần nơi mà lãnh đạo dân chủ Aung San Suu Kyi vẫn đang bị giam tại gia.

	Con gái năm tháng tuổi của Nilar hiện đang được bà nội chăm sóc

Cảnh sát mặc thường phục hiện đang canh tại căn hộ này. Hai người đứng bên cửa và hai người gác bên ngoài. Hai người đứng trực bên kia đường. Họ chờ xem Nilar có trở về nhà để đón con gái năm tuổi Nay Kyi, có nghĩa là Ánh Nắng.

Lúc đầu Nilar đưa con đi theo. Nhưng tiếng khóc của bé Nay Kyi có thể làm cả hai mẹ con bị bắt. Hiện mẹ của Jimmy đang chăm sóc cháu bé.

Một đêm cách đây không lâu, Nilar lén về và nghe được tiếng khóc của con qua cửa sổ.

"Bọn họ đang dùng con tôi như một con mồi," bà nói. "Đáng lẽ tôi đang trong thời kỳ cho con bú. Nhưng tôi không thể đầu hàng họ được."

Một người bạn của bà nói với tôi đầy vẻ thán phục, bà là một phụ nữ rất kiên cường.

Thế hệ sinh viên 88

Nilar và Jimmy là thành viên của hội mang tên Thế hệ sinh viên 88, tên được đặt dựa trên vụ nổi dậy chống lại quân đội hồi năm 1988.

Cả hai đều đã từng ngồi tù. Nilar ngồ tù 9 năm và Jimmy 16 năm. Cả hai đều đã suy nghĩ kỹ về việc họ có nên có con hay không.

Và giờ khắp Rangoon người ta đồn đoán rằng Jimmy đã chết - bị tra tấn và bị giết trong tù. Những đồn đoán này có thể không đúng sự thật. Có thể người ta đã cố tình phao tin để buộc Nilar bỏ cuộc.

Nhiều khả năng hơn, những đồn đoán đó chỉ là sản phẩm của sự im lặng bao trùm khắp đất nước này bởi sự vắng mặt của những hãng tin độc lập.

Báo chí ở Rangoon bị quản lý rất chặt. Tuần này trên báo không có một bức hình nào về các nhà sư biểu tình. Thay vào đó, chỉ có ảnh các tướng lĩnh tặng quà đắt tiền cho các tu viện.

Những bài xã luận đặc chất Bắc Hàn, đánh mạnh vào những kẻ phản bội trong nước và những kẻ thù ngoại bang.

Cảm giác sợ sệt

Tôi đọc báo bên bàn ăn sáng và ra khỏi khách sạn trong tâm trạng lo lắng. Chắc chắn nhà chức trách đã phát hiện thấy có nhà báo nước ngoài. Tại sao người đàn ông đó lại cứ nhìn tôi trong quán cà phê? Có đúng là người lái taxi này chỉ tình cờ xuất hiện đúng lúc tôi cần vẫy xe hay không?

Tôi có đủ lý do để lo lắng. Trên điện thoại, các nhà ngoại giao và các nhà hoạt động nói chuyện rất cẩn trọng - không xưng tên, không cho biết chi tiết bản thân. Trong vài tuần qua, hàng trăm điện thoại di động đã bị nhà chức trách cắt dịch vụ.

Cảnh sát ghi lại biển số của một vài xe hơi trênd dường. Những kẻ dò tin có mặt trên mọi góc phố. Email cũng bị hạn chế. Các địa chỉ email Yahoo hay Gmail thường bị chặn.

Không, thực ra là chỉ chặn một phần.

Đây không phải là một đất nước được lãnh đạo một cách mạch lạc. Và không, đây không phải là Trung quốc.

Khách sạn và cà phê internet dùng một số proxy server để vượt qua được những nỗ lực của chính phủ nhằm kiểm soát internet.

Phản đối của công chúng

Đó là lý do tại sao những đoạn video quay cảnh biểu tình - với những tay côn đồ đánh đập những người biểu tình và hàng trăm sư sãi biểu tình khắp Rangoon - lại đến được tay của báo chí nước ngoài.

	Các nhà sư tuần hành qua các đường phố Rangoon để phản đối

Những cuộc biểu tình này dường như đã làm moi người ngạc nhiên. Chắc chắn không ai ngờ rằng biểu tình có thể đạt được đến tầm vóc này.

Những cuộc biểu tình bắt nguồn từ việc chính phủ đột nhiên quyết định bỏ bảo hộ cho năng lượng. Ngồi tách biệt trong thủ đô mới, các vị tướng đã không biết hoặc không quan tâm đến hậu quả của việc này. Đột nhiên hàng triệu người không còn có thể trả tiền cho những cuốc xe buýt từ cơ quan về nhà hay từ nhà đến trường nữa.

Miến điện hiện có 400.000 sư sãi. Thực ra cho đến nay hầu hết các nhà sư chưa tham gia tuần hành. Ngồi trong ngôi chùa yên tĩnh, một nhà sư già giải thích cho tôi rằng mọi người ở đây sinh ra đều sợ hãi - và quân đội sẽ không bao giờ hết đạn.

Hy vọng thay đổi

Một điều gì đó đã thay đổi ở Miến Điện tuần này. Có lẽ là một điều gì đó lớn lao.

Nhưng rất nhiều người cũng đang quá mơ mộng. Họ mơ tưởng đến một cuộc cách mạng nhung mà sau đó Nilar Thein và Jimmy được đoàn tụ cùng con gái. Aung San Suu Kyi bước chậm rãi ra khỏi nhà tù, sự nghiệp của bà sau nhiều năm chiến đấu đã thành công.

Nhưng khả năng điều đó xảy ra không nhiều. Các vị tướng có cách mô tả hiện thực riêng của họ - thành phố thủ đô mới, hiến pháp mới ngời sáng và kế hoạch cho những cuộc bầu cử được theo dõi sát sao trong năm nay.

Ở một nơi nào đó tại Rangoon, NIlar Thein đang ngồi một mình, cảnh giác, và chờ tiếng gõ cửa đầy đe dọa. Hy vọng đang nuôi sống bà. Nhưng ở Miến Điện, hy vọng làm người ta đau khổ.