24 Tháng 3 2008 - Cập nhật 14h18 GMT

Hồng Nga
tường thuật từ Kuala Lumpur

Luật lệ Malaysia và lao động nhập cư

Nền kinh tế của Malaysia, với tốc độ phát triển cao trên 5% mỗi năm suốt thập niên qua, đòi hỏi một lượng nhân công lớn mà trong nước không thể thỏa mãn nổi. Vì vậy, nước này phải nhập khẩu lao động nước ngoài.

Có thể nói không ngoa rằng kinh tế Malaysia phụ thuộc rất nhiều vào công nhân nhập ngoại.

Các tổ chức nhân quyền nói rằng luật pháp của Malaysia còn có quá nhiều bất cập trong quản lý lao động nhập cư, dẫn tới nhiều vi phạm nghiêm trọng quyền của công nhân.

Phát triển kinh tế

Đi trên con đường cao tốc từ sân bay Kuala Lumpur về thành phố, qua đường đua Sepang mà mấy ngày này đang náo nức cuộc đua Công thức 1, nhìn các khu rừng cọ ngăn nắp bên đường, các tòa nhà cao ốc, các cầu vượt tối tân, người ta không thể không cảm nhận: Malaysia là một quốc gia Á châu giàu có.

Với thu nhập bình quân 13 ngàn đôla/người/ năm, Malaysia là nước công nghiệp hóa mới, và đang có mục tiêu trở thành quốc gia phát triển vào năm 2020.

Thành công kinh tế của Malaysia không thể thiếu một phần đóng góp vô cùng to lớn của lao động nước ngoài.

Nước này thiếu khoảng ba triệu nhân công và theo thống kê của Công đoàn Malaysia, con số lao động nhập cư hợp pháp ở đây là khoảng hai triệu. Tuy nhiên, cũng có một lượng lớn không có thống kê lao động bất hợp pháp, những người không có giấy tờ chính thức.

Nếu tính cả số người này, thì từ 30%-50% lực lượng lao động ở Malaysia là người nước ngoài, chủ yếu hoạt động trong ngành gia công sản xuất, xây dựng và dịch vụ.

Lao động nhập cư tới Malaysia từ 12 nước trong khu vực và Việt Nam là một trong những nước gửi nhiều công nhân, sau Indonesia, Nepal, Ấn Độ và Miến Điện. Con số lao động Việt Nam ở đây ước tính khoảng 130.000 người, trong đó 10% là không có giấy tờ chính thức.

Lạm dụng

Các nhân viên của tổ chức Thiện nguyện bảo vệ quyền lợi lao động nhập cư có tên là Tenaganita, đang lật lại chồng sổ sách ghi chi tiết các trường hợp lao động nước ngoài tới Malaysia làm việc bị lạm dụng hay gặp các vấn đề về luật pháp đã tới xin trợ giúp của tổ chức này.

Thảng hoặc lại gặp một cái tên Việt Nam.

Một nhân viên nói: "Chúng tôi đã gặp các trường hợp người Việt Nam sang Malaysia làm việc. Khám sức khỏe, xin giấy phép lao động, năm đầu thì tốt. Sang năm thứ hai chủ không làm giấy phép cho nữa. Thế là họ trở thành bất hợp pháp."

"Cách đây mấy năm từng có đợt hàng trăm lao động Việt Nam bị giấy phép lao động giả. Rồi nhiều vấn đề khác, như tiền lương chủ không trả hay trả thiếu, tai nạn lao động không được bồi thường hay bị chủ ngược đãi".

Người lao động nhập cư ở Malaysia thường làm những công việc được gọi là 3D, tức dirty, dangerous and difficult - bẩn thỉu, nguy hiểm và khó khăn. Thế nhưng họ lại không được bảo vệ một cách đúng mức, thường xuyên bị trấn áp và bắt bớ trên đường phố.

Khi bị môi giới lao động hay các chủ thuê lao động lạm dụng hoặc ngược đãi, công nhân nhập cư khó có thể mang những người này ra tòa để đòi quyền lợi vì mất việc thì không thể ở lại Malaysia để mà hầu tòa.

Một đồng nghiệp Malaysia nói rằng ngay cả người dân Malaysia vẫn còn nghi kỵ lao động nước ngoài, coi đó như nguồn gốc tội phạm. Hễ cứ có tin về phạm pháp, cướp của giết người chẳng hạn, nhiều người lập tức nghĩ ngay tới lao động nhập cư.

Trục xuất

Vài năm một lần, lại có đợt bắt giữ và trục xuất hàng loạt công nhân nước ngoài, chỉ vì dân chúng than phiền hay đơn giản một số quan chức 'cảm thấy' thừa lao động.

Ông Swee Seng Yap, giám đốc điều hành tổ chức nhân quyền Suaram, nói:

"Một mặt Malaysia cần lao động nước ngoài để phục vụ cho phát triển kinh tế và công nghiệp, mặt khác chúng ta lại bắt giữ và trục xuất họ. Tôi nghĩ chính phủ phải đưa ra được các biện pháp đồng bộ để làm sao có thể sử dụng lao động nước ngoài một cách có hiệu quả."

"Hiện giờ, chính phủ trong nước mỗi khi không cần lao động nhập cư nữa thì tuyên bố rằng họ là đe dọa cho an ninh quốc gia và trục xuất họ. Khi cần thì lại nhập khẩu hàng loạt. Hiện chưa có một chính sách rõ ràng và đầy đủ nào đối với người lao động nước ngoài."

Ông Yap cũng cho rằng, khối các nước ASEAN cần nỗ lực hơn để đạt được những quy định chặt chẽ, bảo vệ cho công dân nước mình khỏi tình trạng lạm dụng.

"Các nước ASEAN đã thông qua hồi tháng 1 năm 2007 một Tuyên bố chung về bảo vệ và thúc đẩy quyền lợi lao động nhập cư, thế nhưng các điều khoản trong tuyên bố chung này không bắt buộc."

"Chúng tôi muốn thấy tuyên bố chung này trở thành luật, các nước phải thi hành. Có thế thì người lao động mới được bảo vệ một cách phù hợp. Các nước ASEAN phải thấy rằng vấn đề lao động nhập cư là vấn đề lớn, không thể không giải quyết. Nếu cứ để tình trạng này tiếp diễn thì ASEAN sẽ mất uy tín của khối mình trên trường quốc tế."

Được biết, giới chức các nước ASEAN đang thảo luận để có thể đưa ra một chương trình hành động trong có cơ chế bắt buộc để giải quyết vấn đề lao động nhập cư trong khối vào năm 2010, tức là hai năm nữa.

Trong thời gian chờ đợi này, con số lao động đổ vào Malaysia vẫn tăng lên, và cùng với nó, là các vấn đề ngày càng căng thẳng.

---

Chan Dat, Hanoi
Tôi xin phép các nạn nhân và gia đình họ: cảm ơn BBC, cảm ơn tác giả Hồng Nga đã cho đăng bài viết này. Người nghèo cần lắm những tấm lòng, tiếng nói và hành động nhân đạo để được an ủi và hy vọng được bảo vệ.

Thiscountryistoocold
Tôi nghĩ chúng ta đi đâu cũng phải làm phải ăn. Thời bao cấp khó khăn như vậy mà người dân vẫn còn sống được. Dù sao cuộc sống ở VN ngày nay cũng khá hơn nhiều. Tại sao người VN phải đi sang lao động ở Malaysia làm gì để bị bóc lột?

John DNA
Đọc xong bài báo, không khỏi không nhậm ngùi. Nền công lý của khối thịnh vượng chung Đông Nam Á còn một lỗ hổng to lớn. Đề nghị BBC cử đặc phái viên thường xuyên cập nhật vấn nạn này để bạn đọc của quý đài được hiểu thêm về số phận hẩm hiu của tất cả các anh chị em ở trong hoàn cảnh nghèo khó, bán sức lao động lấy chén cơm, manh áo và không có tiếng nói. Đồng thời gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh nhữg nhà hữu trách từ nhiều phía, kể cả Liên Hiệp Quốc.