30 Tháng 9 2008 - Cập nhật 12h33 GMT

Thủ tướng Trung Quốc trả lời CNN

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn hiếm hoi với truyền thông nước ngoài, Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo nói nước này lo ngại bị ảnh hưởng nếu kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái.

Ông cũng trả lời nhiều câu hỏi liên quan vai trò Trung Quốc giữa thế giới và viễn cảnh dân chủ, khi nói chuyện với nhà báo Fareed Zakaria của CNN.

Trong cuộc phỏng vấn phát đi hôm 28 tháng Chín, Thủ tướng Trung Quốc nói nước ông vẫn là nước "đang phát triển" chứ chưa phải là "cường quốc".

Lo ngại cho Mỹ

Mở đầu cuộc phỏng vấn, ông Ôn, 66 tuổi, nhã nhặn nói với nhà báo Mỹ rằng ông thích có đối thoại hơn là độc thoại dông dài.

Thủ tướng Trung Quốc nói: "Anh luôn có thể ngắt lời tôi và đặt câu hỏi. Như thế sẽ khiến đối thoại của chúng ta sinh động hơn."

CNN dành phần đầu cuộc phỏng vấn để hỏi về khủng hoảng kinh tế Mỹ hiện thời, và theo ông Ôn, "nếu hệ thống tài chính kinh tế Mỹ gặp nạn, sẽ có ảnh hưởng... cho cả Trung Quốc, châu Á và thế giới".

Trung Quốc hiện là chủ nợ lớn nhất của Mỹ - theo một số nghiên cứu, nước này nắm tới gần 1000 tỉ đôla hối phiếu của Bộ Tài chính Mỹ.

Fareed Zakaria, cũng là chủ bút của tạp chí Newsweek International, yêu cầu Thủ tướng Trung Quốc bảo đảm Bắc Kinh sẽ không dùng số tài sản này làm "vũ khí" uy hiếp Mỹ.

Ông Ôn trấn an rằng nước ông hy vọng Mỹ sẽ bình ổn được nền kinh tế.

Ông nói thêm: "Dĩ nhiên, chúng tôi lo ngại cho an toàn của đồng tiền Trung Quốc tại đây. Nhưng chúng tôi tin Mỹ là một nước đáng tin, và vào những lúc khó khăn, Trung Quốc đã hợp tác với Mỹ."

'Chưa phải là cường quốc'

Nhà báo Mỹ lại hỏi xoáy vào cáo buộc Trung Quốc không chịu tích cực để giải quyết các vấn đề quốc tế như Darfur hay tham vọng hạt nhân của Iran.

Ông Ôn Gia Bảo, người xuất hiện trên truyền thông thường xuyên hơn Tổng Bí thư Hồ Cẩm Đào, trả lời:

"Trung Quốc chưa phải là một siêu cường... Trung Quốc vẫn gặp vấn đề phát triển bất cân đối giữa các vùng, và giữa thành thị với nông thôn. Trung Quốc vẫn là nước đang phát triển."

Ông nói Trung Quốc hiện phải tập trung nỗ lực để cải thiện cuộc sống của người dân trong nước.

Nhưng chính phủ của ông có thể gây sức ép với chính phủ Sudan, Iran hay Miến Điện?

Thủ tướng Trung Quốc không đề cập thẳng đến cái tên Miến Điện, nhưng nhấn mạnh Trung Quốc thuộc số những nước đầu tiên gửi lính gìn giữ hòa bình tới Darfur của Sudan.

Ông khẳng định không ủng hộ Iran có vũ khí hạt nhân, nhưng nhắc lại phải dùng đối thoại hòa bình để đạt mục tiêu chứ không đe dọa vũ lực.

Ông Ôn có vẻ tự hào xem vấn đề Bắc Hàn là một thành tựu ngoại giao của Trung Quốc.

"Vẫn cần thời gian để tìm giải pháp trọn vẹn cho vấn đề hạt nhân Triều Tiên... Nhưng mô hình chúng tôi áp dụng, và các nỗ lực của chúng tôi, đã đi đúng hướng."

Câu hỏi về dân chủ

Nhà báo Zakaria, lấy bằng tiến sĩ ở Đại học Harvard, đã viết nhiều sách về quan hệ quốc tế. Tác phẩm mới nhất của ông là cuốn The Post-American World, trong đó cho rằng vai trò tương lai của Mỹ sẽ giảm, và "phần còn lại của thế giới" sẽ lớn mạnh.

Ông hỏi vì sao Trung Quốc vẫn không chịu thương lượng trực tiếp với Đạt Lai Lạt Ma trong khi ông này có vẻ đã chấp nhận sự cai trị của Trung Quốc ở Tây Tạng nếu có sự tự trị văn hóa và chính trị.

Thủ tướng Trung Quốc vẫn nhắc lại cáo buộc mục tiêu của chính phủ Tây Tạng lưu vong là "ly khai Tây Tạng khỏi Trung Quốc".

Ông nói: "Chừng nào Đạt Lai Lạt Ma sẵn lòng thừa nhận Tây Tạng là phần không thể tách rời của Trung Quốc và từ bỏ hoạt động ly khai, chúng tôi sẵn sàng có liên lạc và đàm phán với ông ta hoặc đại diện của ông ta."

Thủ tướng Trung Quốc thừa nhận có "một số hạn chế hợp lý" đối với internet, nhưng nói đây là vì "an toàn cho đất nước và cho tự do của đa số người dân".

Một chi tiết thú vị về ông Ôn Gia Bảo là việc ông từng làm thư ký cho ba đời tổng bí thư: Hồ Diệu Bang, Triệu Tử Dương và Giang Trạch Dân.

Trong cuộc biểu tình của sinh viên năm 1989, ông tháp tùng Triệu Tử Dương ra gặp người phản đối ở Quảng trường Thiên An Môn, hai tuần trước khi xe tăng tiến vào cán nát thây nhiều người.

Khác với số phận người thầy Triệu Tử Dương, bị quản thúc đến chết, ông Ôn tiếp tục leo cao để trở thành thủ tướng năm 2002.

Nhà báo Fareed Zakaria hỏi ông rút ra bài học gì sau "vấn đề" Thiên An Môn.

Ông Bảo dừng lại vài giây trước khi trả lời: "Tôi nghĩ cốt lõi câu hỏi của anh là về sự phát triển dân chủ ở Trung Quốc".

Điều này, ông nói, bao quát ba lĩnh vực: "Chúng tôi cần dần dần cải thiện hệ thống bầu cử dân chủ để quyền lực nhà nước sẽ thực sự thuộc về dân và được dùng để phục vụ nhân dân."

"Thứ hai, hệ thống luật pháp cần được cải thiện và đất nước được cai trị bằng luật pháp. Chúng tôi cần xây dựng hệ thống tư pháp độc lập và công bằng."

"Thứ ba, chính phủ cần chịu sự giám sát của nhân dân, buộc chúng tôi tăng sự minh bạch, và chính phủ cũng phải chịu sự giám sát của truyền thông và các đảng phái khác."

Nhưng giống như nhiều lần phát biểu trước đây, ông Ôn nói có "nhiều hình thức dân chủ trên thế giới."

Thủ tướng Trung Quốc kết luận: "Chủ nghĩa xã hội như tôi hiểu là hệ thống dân chủ. Không có dân chủ, không có chủ nghĩa xã hội".

---

Người Sài Gòn
Theo cách trả lời của ông Ôn Gia Bảo về vấn đề dân chủ ở Trung Quốc, chúng ta có thể nhận thấy rằng sự "mơ hồ" hoặc lãng tránh vấn đề nhạy cảm của ông ấy.

Thứ nhất: về điều "mơ hồ" thì cũng có thể giải thích được: Chính các vị cao nhất của bộ máy chính trị cũng không thể giải thích được sự tự do dân chủ sẽ tồn tại làm sao trong thể chế chính trị, cách cầm quyền của chính quyền Trung Quốc.

Điểm thứ hai: Ông Ôn là một nhà chính trị lão luyện nên dĩ nhiên dù có gượng gạo đôi chút thì ông vẫn hoàn thành tốt việc né tránh vấn đề nhạy cảm về dân chủ đối với sự can thiệp của cánh báo chí phương Tây.

Minh Ngọc
Thật vui khi nghe TT CS trả lời khá chí tình hầu hết các câu hỏi. TQ thoát khỏi đói nghèo sau nhiều năm dài phải kể tới công không nhỏ của Mỹ và đồng minh dân chủ nên lúc Mỹ khó khăn, TQ cần biết thể hiện nghĩa cử đúng.

Nói về cải thiện dân chủ, luật pháp cho thấy ông hiểu TQ cần xây dựng một XH dân chủ và NN pháp quyền để NN trở thành cơ quan quyền lực thật sự của dân bằng cải tổ hệ thống bầu cử, luật pháp và vai trò truyền thông.

Nhắc về mối liên hệ với chính biến Thiên An Môn, ông cũng cho thấy TQ đã rút được bài học đòi dân chủ, dân sinh từ đó.

Tuy nhiên giữa lời ông nói và thực tế thì vẫn còn khoảng cách khá lớn khi truyền thông, luật pháp, bầu cử, nhân quyền ở TQ vẫn còn bị độc đảng kiểm soát và xâm phạm.

Dù sao thì lời ông cũng đầy thiện chí. Mong sao thiện chí của ông cũng là của toàn ĐCS, trong đó sức ép từ dân chúng đ/v CP là rất cần cho tiến trình cải tổ đi tới kết quả.

Với vị thế hiện nay, TQ cũng cần chủ động, tự giác hơn về các v/đ nhân đạo như Dafur chứ không đợi tới khi bị TG lên án, phản đối, thúc dục mới hành động. Về Tây Tạng và đàn áp tôn giáo, TQ cần học cách chung sống trong tôn trọng, hoà bình, nhân đạo như các nước dân chủ.

Trân, Ninh Bình
Vẫn là bênh cũ nói cái gì cũng chung chung. Chẳng hạn nói về chủ đề bầu cử dân chủ? nói như thế ai mà không nói được? vấn đề là kế hoạch thực hiện như thế nào? mấy hôm nay nghe đài Việt nam tuyên truyền sắp có bầu cử chủ tịch xã không biết có nằm trong chủ ý của ông bạn láng giềng không?

Tuấn, California
Không thể phủ nhận đất nước TQ đang vươn lên dể trở thành siêu cường, nhưng qua vụ hoá chất độc hại được trộn trong sữa trẻ em, cho ta thấy hình ảnh ác độc của người TQ, ai nỡ nào hại độc thế hệ tương lai của dân tộc mình chỉ vì đồng tiền.

Ôn Gia Bảo, có người nói ông đáng mặt thủ tướng của một cường quốc Á châu. Theo tôi, con dân của đất nước ông mà ông còn không lo cho tới thì làm sao ông có thể ngửng đầu lên để nhìn vào ống kiếng truyền hình, truyền thông và bảo rằng ông xứng đáng trong cương vị là người lãnh đạo của TQ.

An Minh
Thật đáng mặt là thủ tướng của một cường quốc. TQ không chỉ tăng ảnh hưởng của mình ở phương tiện ngọai giao, không dùng sức vẫn chiến thắng, mà còn tạo ra mối thiện cảm đối với các nước phương Tây.

Một khi TQ xây dựng thành công cơ quan tư pháp độc lập thì dân chủ thì sẽ chẳng có gì cản trở TQ trở thành siêu cường châu Á duy nhất.