Tham nhũng tràn lan gây thiệt hại cho người nghèo

Trong một phân tích bi quan về tình trạng tham nhũng ở Việt Nam, giáo sư Carlyle Thayer, Học viện Quốc phòng Úc, cho rằng chống tham nhũng đòi hỏi nhiều cải cách, nhưng Đảng Cộng sản sẽ khó lòng muốn thực hiện vì những cải tổ này lại dính tới vấn đề giảm bớt độc quyền chính trị của đảng.

Những mối liên hệ giằng xé này giải thích vì sao ngay từ năm 1994, Đảng Cộng sản Việt Nam đã xác định tham nhũng là một trong bốn nguy cơ, nhưng đến hôm nay, tham ô và hối lộ vẫn không giảm.

Nhận định đăng trên Wall Street Journal số ra hôm nay của giáo sư Carlyle Thayer có nhiều phần giống với một bài nghiên cứu gần đây của chuyên gia người Nhật, Yoshiharu Tsuboi, mà BBC Việt ngữ đã giới thiệu.

Mở đầu bài viết, giáo sư Carlyle Thayer nhắc đến scandal mới nhất, PMU 18, vốn trở thành tâm điểm thu hút dư luận từ đầu năm nay.

Trong bài diễn văn khai mạc Đại hội X, Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh nói tham ô, lãng phí có thể đe dọa sự tồn tại của Đảng Cộng sản.

Ông Carlyle Thayer viết tiếp: "Dù vậy, các lãnh đạo của Việt Nam có vẻ không nhận ra rằng họ không thể giải quyết vấn đề này nếu không đối diện gốc rễ của nó: chế độ cai trị một đảng.

"Tầm quan trọng của scandal mới nhất vượt quá số tiền dính líu - hơn bảy triệu đôla bị các quan chức ở PMU 18 biển thủ. Đây không phải là đường dây tham nhũng thông thường, điều này có lẽ giải thích vì sao truyền thông Việt Nam được có sự tự do hiếm hoi để tường thuật. Số tiền đánh cắp chủ yếu lấy từ nguồn của World Bank và Nhật, mà tiền cũng là của người dân đóng thuế.

Sự biển thủ như thế có thể khiến nhà tài trợ cân nhắc trước khi cam kết thêm. Quan trọng hơn nữa là vụ việc dính líu nhiều quan chức cấp cao.

Tiểu sử GS. Carlyle Thayer Bằng tiến sĩ ở ĐH Quốc gia Úc Gần 300 bài viết về Việt Nam Sách chính: Vietnamese Foreign Policy in Transition (1999, biên tập cùng Ramses Amer) The Vietnam People’s Army Under Doi Moi (1994) Soviet Relations with India and Vietnam, 1945-1992 (1993) War By Other Means (1989)

Báo chí Việt Nam tiết lộ về một nhóm các quan chức có nhiều mối quan hệ, mà tầm mức bê bối làm dư luận cả nước bị sốc. Trong số những người bị tố cáo có các nhà thầu, viên chức tỉnh, trung gian hối lộ cho thanh tra, cảnh sát và tòa án. Có tin nói đường dây dính từ bộ giao thông đến các cơ quan quyền lực hơn, trong đó có Bộ Công an và Văn phòng Chính phủ.

Bộ trưởng GTVT và người phó của ông đã buộc phải rời vị trí. Nhưng trong một diễn biến làm mất mặt ban lãnh đạo, hai quan chức dính líu đường dây tham ô trước đó đã được đề cử làm ứng viên chuẩn bị "bầu" vào Ban Chấp hành Trung ương. Sau khi scandal vỡ lở, việc đề cử nhanh chóng được rút lại trước khi Đại hội X khai mạc ngày 18-4.

Riêng vụ bê bối này đã đủ để phủ bóng mờ lên một đại hội mà Đảng Cộng sản hy vọng có thể nêu bật thành tựu kinh tế ấn tượng của đất nước.

Giống như các đồng chí Trung Quốc của họ, những người cộng sản Việt Nam từ lâu đã bỏ ý thức hệ để hướng đến tăng trưởng kinh tế nhanh, xem đó là chìa khóa để tồn tại.

Cho đến nay, chiến lược này đã thành công. Trong năm năm qua, GDP của Việt Nam tăng trung bình gần 8% mỗi năm. Việt Nam cũng bắt đầu thu hút lượng đầu tư nước ngoài kỷ lục. Chuyến thăm tuần rồi của người sáng lập Microsoft, Bill Gates, lại là bằng chứng rằng đất nước này đang bắt đầu được nhìn nhận như là một sức mạnh kinh tế đang lên."

Nhưng các thành tựu này tạm thời bị scandal PMU 18 che mờ. Mới tuần rồi, trong lúc Đại hội X đang diễn ra, có tiết lộ là con rể của ông Mạnh là nhân viên ở PMU 18. Tuy nhiên không có dấu hiệu rằng ông này liên quan đường dây tham ô.

Việc xuất hiện thông tin này, cùng với làn sóng tường thuật vụ PMU 18 với sự tự do chưa từng thấy của một hệ thống truyền thông thường bị kiểm soát chặt, đặt giả thiết rằng một số người trong Đảng đang dùng scandal này để hạ uy tín của ban lãnh đạo hiện nay.

Tại Việt Nam, các chiến dịch bài trừ tham nhũng từ lâu đã được dùng làm quả bóng chính trị, vì thế nó cản trở mọi nỗ lực nghiêm túc để giải quyết tận gốc vấn đề.

Với những lãnh đạo đang muốn tái đắc cử, việc ra vẻ có quan điểm chống tham nhũng quyết liệt có thể giúp tô điểm hình ảnh của họ.

Các lãnh đạo khác thì sử dụng chiêu bài chống tham nhũng để thăng tiến và làm khó đối thủ.

Trước đây, trước thềm các Đại hội Đảng, đã liên tục xuất hiện nhiều tin đồn tố cáo gia đình của nhiều quan chức dính líu tham nhũng.

Cách duy nhất để chống tham nhũng hiệu quả là tạo ra các cơ quan độc lập với đảng, các cơ quan có thể điều tra, truy tố, trừng phạt các quan chức ở bất kì cấp nào.   Carlyle Thayer

Hồ sơ chống tham nhũng của Đảng lâu nay không tạo ra cơ sở để lạc quan rằng nỗ lực chống tham nhũng hiện nay sẽ thành công hơn trước đây.

Tại một hội nghị của đảng năm 1994, lần đầu tiên Đảng Cộng sản đã nêu tham nhũng là một trong bốn nguy cơ. Nhưng sau 12 năm và hai Đại hội, tham nhũng cấp cao vẫn lan tràn như thế.

Chỉ trừng phạt từng vụ việc khi chúng vỡ lở sẽ chẳng thể giải quyết vấn đề. Tham nhũng cỡ lớn ở Việt Nam tập trung vào những mạng lưới bảo trợ của các quan chức, gia đình và thân nhân của họ. Nói chung các mạng lưới này ở ngoài luật pháp.

Khi việc vỡ lở, chúng được đảng giải quyết trong phòng họp kín. Ví dụ, 12 thành viên của Ban Chấp hành Trung ương gần đây từng bị kỷ luật vì liên quan tham ô. Nhưng chỉ một số ít bị công khai kết tội và ra tòa. Ngay cả khi phải ra tòa, những vụ như vậy chỉ được truyền thông nhà nước đề cập qua loa, ngược hẳn với cơn sốt phanh phui của vụ PMU 18.

Điều quan trọng chủ chốt là phải thay đổi Đảng Cộng sản Việt Nam, tổ chức vẫn bác bỏ việc phân cách quyền lực và vẫn dựa trên cách cai trị một đảng độc đoán.

Một thiểu số nhân sự lãnh đạo không phải do dân bầu kiểm soát cả hành pháp, lập pháp và tư pháp. Các cơ quan này không hoạt động độc lập với đảng và chỉ có thể hành động khi lãnh đạo cấp cao bật đèn xanh - điều này khiến việc phanh phui tham nhũng bị chính trị hóa nặng nề.

Cách duy nhất để chống tham nhũng hiệu quả là tạo ra các cơ quan độc lập với đảng, các cơ quan có thể điều tra, truy tố, trừng phạt các quan chức ở bất kì cấp nào. Báo chí cũng cần được tự do tường thuật về tham ô mà không cần sự bảo trợ hay e sợ nào.

Những cải cách này sẽ đòi hỏi Đảng Cộng sản từ bỏ sự độc quyền nắm các công cụ quyền lực, một điều mà các lãnh đạo ngày hôm nay tiếp tục không muốn nghĩ tới. Mặc dù tham nhũng có thể là đe dọa cho sự kiểm soát quyền lực của đảng, nhưng việc đối phó tham nhũng một cách đàng hoàng lại có thể tạo ra mối đe dọa lớn hơn."

............................................................

VN
Tất cả đều cố tình ngây thơ! Chúng ta đang đứng trước thực trạng đau xót đó là tất cả các ngành nghề, tất cả các lĩnh vực hoạt động, điều gì, cái gì tiếp xúc với tiền thì điều đó đều có dính lứu đến tham nhũng. Thế mà tất cả đều vờ như ngây thơ không chịu hiểu điều đó.

Thử hỏi ai là người chịu món nợ cho chúng ta ngày nay? Ai là người phải chịu thua thiệt với bạn bè quốc tế về mọi mặt (văn hoá, đạo đức, tiền bạc và cả thể diện quốc gia). Cha ăn mặt, con khát nước.

Tôi đã từng nghe chuyện con một vị bác sỹ khi vào bệnh viện bị chết do không được cấp cứu kịp thời vì không có người đút lót. Khi phát hiện ra người bị tai nạn là con vị bác sỹ kia thì cả bệnh viện nháo nhào đi cứu. Nhưng ông trời "mù mắt" thật nhưng cũng có khi thấu tỏ?! Hay đại loại như chuyện cảnh sát giao! thông để cho xe bụi, đất cát chở vào khu dân cư không cần phủ bạt chỉ cần làm luật là vào. Điều đó ai bị thiệt chính con cháu vị cảnh sát kia hưởng bụi mà nếu không biết chừng thì lại con dâu, rể tương lai của các vị bị viêm mũi. Đại loại những chuyện như vậy rất nhiều.

Tôi kêu gọi chính phủ, đảng hãy vào cuộc ngay không sẽ quá muộn. Đừng vì tham quyền cố vị mà làm hỏng đất nước, làm hỏng tương lai của con cháu chúng ta. Tôi kêu gọi đồng chí Tổng bí thư hãy là người tiên phong trong việc này. Đừng phát biểu chung chung nữa! Nếu không sẽ có cuộc cánh mạng nổ ra khi đến thời cơ!

Nguyễn Thanh, TP. HCM
Việc chống tham nhũng hầu như không thể thực hiện được, vì người tham nhũng và người chống tham nhũng đều là đảng viên 1 đảng, là đồng chí của nhau, chịu sự kiểm soát của đảng. Vả lại đã là "anh em","đồng chí" của nhau sao nỡ "giết" nhau được và nếu càng để dân thấy được nhiều đảng viên xấu như vậy thì sẽ làm xấu đi hình ảnh của đảng thì sao!

Việc làm đầu tiên để chống tham nhũng có hiệu quả là phải ra luật kiểm kê tài sản của quan chức nhà nước. Tuy nhiên luật này được nhắc đến nhiều nhưng đến giờ này vẫn không có, có chăng chỉ là những văn bản, công văn rất nửa vời, không có giá trị pháp luật. Điều này thật sự dễ hiểu, vì nếu luật này ra đời thì nó sẽ tác động trực tiếp đến quyền lợi của các quan nhà nước, không ai dại gì tự cắt cổ mình!

Hoàng Lê, Hạ Long
Tham nhũng không phải, và không bao giờ chỉ xảy ra ở chế độ cộng sản, độc đảng, đa đảng đều có tham nhũng. Nước Anh cũng còn tham nhũng cơ mà. Vì vậy chống tham nhũng không chỉ có ở Việt Nam mà bất kì nước nào cũng phải làm, tất nhiên mức độ tham ô ở mọi quốc gia là có khác nhau.

VV
Con người mà có suy nghĩ một chút thì cũng biết là hết thuốc chống tham nhũng rồi. Bởi vì các ông chống tham nhũng thì cũng có khác nào tự chống mình đâu.

Hùng, TP. HCM
Các phân tích của giáo sư Carlyle Thayer thật là sâu sát với tình hình của Việt Nam, trước thềm ĐH X của Đảng người dân rất mong chờ vào sự thay đổi mang tính đột phá của Đại hội, nhưng kết quả sau khi ĐH kết thúc thật đang thất vọng.

Phe phái bảo thủ vẫn nắm quyền, có một vài ý kiến của các đại biểu nói ra về vấn đề dân chủ, đặc biệt như ý kiến của Bộ trưởng Trương Đình Tuyển rất hợp lòng dân chúng, nhưng không được ĐH bàn bạc và lưu tâm.

Tiếc thay cho nhũng người dân trông chờ vào sựu đổi mới, tiếc thay cho nhũng người tâm huyết với tổ quốc, với dân tộc mà lực bất tòng tâm không thể làm như những gì mình tâm huyết.

Xuân Lam, TP. HCM
Chống tham nhũng không có lời giải? Như tôi đã nói: Phẩm chất của cộng sản là thu vào, thì phẩm chất của lãnh đạo đảng là tham nhũng, tức là cũng thu vào, điều này phù hợp với phẩm chất cộng sản.

Nên việc thay thế phẩm chất lãnh đạo đảng cộng sản là điều không thể thực hiện. Và hiện nay đảng cộng sản đang sử dụng công thức: "Đảng cử dân bầu, đảng làm chủ dân làm công" Nếu muốn chống tham nhũng tốt, người dân được tự do hơn, thì đảng cộng sản Việt Nam phải thay đổi công thức đó thành: "Dân cử đảng bầu, dân làm chủ đảng làm công" như vậy thì mới thay đổi cục diện hiện nay, vì ai muốn cử làm lãnh đạo thì phải làm việc tốt, không tham nhũng dân tính nhiệm mới cử tiếp.

Chỉ có cách đó là có thể chống tham nhũng hiệu quả nhất. Đảng cộng sản Việt Nam luôn rêu rao là đảng của dân, do dân và vì dân. Nhưng thực tế thì ngược lại, đảng chỉ là đảng của dảng, do đảng và vì đảng mà thôi.

Bằng chứng ư? Bằng chứng là việc các thành viên của đảng, các quan chức lớn trong nội bộ đảng có tham nhũng hay vi phạm pháp luật thì chỉ bị kiểm điểm và họp kín trong nội bộ đảng. Và đảng chưa công khai nhiều vấn đề cho dân biết, từ việc cử ai lên làm thủ tường, cử ai lên làm tổng bí thư, cử ai lên làm củ tịch nước, công khai tài sản cán bộ, các khoản tài trợ..v..v..Đảng chỉ âm thầm họp kín và bầu rồi tự ứng cử.

Quyền tự do của đảng lại chỉ xem xét, xử lý nội bộ, mà không công khai cho dân biết xử lý thế nào. Và đảng cộng sản Việt Nam cũng không phải là đảng do dân tiến cử lên làm lãnh đạo vì, người dân Việt Nam từ 31 năm qua chưa có lần nào được bầu cử mà có đa đảng đối lập và có sự giám sát của quốc tế.