Thấy gì từ danh sách BCH TƯ khóa X?

Đại hội X của Đảng Cộng sản Việt Nam đã kết thúc và giới quan sát đã biết danh sách nhân sự của Ban chấp hành Trung ương khóa X.

Các ủy viên Ban chấp hành trung ương sẽ là những người quan trọng nhất nắm giữ các chức vụ lãnh đạo trong Đảng, chính quyền và các cơ quan đoàn thể.

Theo nguyên tắc, trong bất kỳ cơ quan nào có ủy viên BCH TW thì người đó được ngầm hiểu là sẽ giữ vị trí lãnh đạo cao nhất. Mỗi tỉnh có 1 ủy viên TW là bí thư tỉnh ủy (trừ Hà Nội và TP HCM có 2 người), các Bộ quan trọng của Chính phủ sẽ có Bộ trưởng là ủy viên TW, trừ Bộ Quốc phòng và Bộ Công An được tính riêng chứ không gộp vào nhóm Chính phủ vì đây là các công cụ chuyên chính vô sản quan trọng nhất của một nhà nước cộng sản.

Có thể rút ra một số nhận xét như sau:

Số lượng ủy viên TW tăng 10 người so với khóa IX, tổng cộng có 160 ủy viên chính thức.

Trong số 160 ủy viên khóa X, có 80 người nguyên là ủy viên BCH TW khóa 9 và được tái cử

Số lượng ủy viên đang công tác trong Chính phủ giảm từ 34 người của khóa IX xuống 28 người, trong Quốc hội giảm từ 6 xuống 3 người

Số lượng ủy viên từ quân đội tăng thêm 5 người thành 18 người trong khóa X

Tỷ lệ đại biểu của khối địa phương tăng thêm 4 người nhưng vẫn ở mức 43%.

Đoàn thể

Số ủy viên trung ương của khóa X từ khối đoàn thể là 5 người, bao gồm các thành viên của: Trung ương Đoàn, Tổng Liên đoàn Lao động, Hội liên hiệp phụ nữ.

Hội nông dân Việt Nam đã không còn đại diện trong BCH TW khóa X (khóa IX có đại diện là Chủ tịch Hội ND Nguyễn Đức Triều).

Ông Đào Ngọc Dung sẽ tiếp tục đảm nhiệm vị trí cao nhất trong Trung ương Đoàn, tương tự là bà Hà Thị Khiết của Hội Liên hiệp phụ nữ. Ông Đặng Ngọc Tùng sẽ thay bà Cù Thị Hậu trong Tổng Liên Đoàn. Như vậy cơ hội cho ông Nông Quốc Tuấn (con trai Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh) làm Bí thư thứ nhất TW Đoàn có vẻ khó còn.

Địa phương

Trong số 64 tỉnh thành phố cả nước, có 63 tỉnh có đại diện trong BCH TW khóa X, trừ tỉnh Đăk Nông. Tất cả các bí thư tỉnh ủy đều trúng cử ủy viên BCH TW, là đại diện duy nhất cho tỉnh mình trong BCH TW là cơ quan quyền lực cao nhất của đất nước. Điều này thể hiện đúng nguyên tắc “cơ cấu” sắp xếp trước của Đảng, tức là việc bầu BCH TW gần như không có ý nghĩa thực tế gì đối với việc bố trí lãnh đạo cao nhất là bí thư tỉnh ủy ở các địa phương.

TP Hà Nội có 3 người được bầu vào trung ương khóa X, đó là Bí thư thành ủy Nguyễn Phú Trọng, Phó BTTU Phùng Hữu Phú, Chủ tịch UBND Nguyễn Quốc Triệu.

TP HCM có 4 người được bầu là Bí thư Nguyễn Minh Triết, Phó Bí thư Lê Hoàng Quân, Chủ tịch UBND Lê Thanh Hải, Phó Chủ tịch UBND Nguyễn Thiện Nhân.

Công an, kiểm sát, tòa án

Bộ trưởng Bộ CA Lê Hồng Anh, ba thứ trưởng cũ Nguyễn Khánh Toàn, Lê Thế Tiệm và Nguyễn Văn Hưởng được tái cử làm ủy viên TW. Ba thứ trưởng mới của Bộ CA là Trương Hòa Bình, Đặng Văn Hiếu và Trương Đại Quang được bầu vào TW. Như vậy hiện tại có một bộ trưởng và sáu thứ trưởng, là thừa so với một bộ nhưng sẽ là đủ vì dự kiến Bộ An Ninh mới sẽ được tách riêng từ Bộ CA.

Ông Nguyễn Văn Hiện được bầu lại vào TW và do đó sẽ tiếp tục làm Chánh án TAND tối cao.

Ông Hà Mạnh Trí, Viện trưởng VKS NDTC không được bầu vào TW và hiện ngành kiểm sát không có đại diện trong TW. Có thông tin cho rằng ông Nguyễn Khánh Toán, thứ trưởng thường trực Bộ CA sẽ chuyển sang làm Viện trưởng VKS NDTC.

Quân đội

Việc số ủy viên TW của quân đội tăng lên 5 người so với khóa IX thể hiện sự tăng cường vai trò của quân đội trong Đảng.

Ngoài ông Phạm Văn Trà Bộ trưởng về hưu, có 7 tướng quân đội là ủy viên TW khóa IX được tái cử, bao gồm các thứ trưởng cũ (Phùng Quang Thanh, Lê Văn Dũng, Nguyễn Huy Hiệu) và các tướng được thăng chức là Nguyễn Văn Được và Phan Trung Kiên (chức vụ hiện tại là thứ trưởng), Bùi Văn Huấn (Phó chủ nhiệm Tổng cục chính trị), Nguyễn Khắc Nghiên (Phó Tổng tham mưu trưởng).

Các ủy viên TW là lãnh đạo các quân chủng, các quân khu đều là người mới, được bầu vào TW lần đầu tiên (hải quân, phòng không không quân, quân khu 1, 2, 3, 4, 5, 7, 9)

Quốc hội

Chỉ có ba người trong Quốc hội (không tính các Đại biểu quốc hội làm kiêm nhiệm trong Đảng và chính quyền) được bầu vào TW khóa X, đó là ông Hồ Đức Việt (Chủ nhiệm UB KHCN môi trường), Nguyễn Đức Kiên (Chủ nhiệm UB KTNS), Trương Thị Mai (Phó CN UB VHGDTNNNĐ). Hoàn toàn không thấy sự xuất hiện của các Phó Chủ tịch QH đương nhiệm, các lãnh đạo của Văn phòng QH (như TS Nguyễn Sĩ Dũng)

Nhiều khả năng một trong số ba đại biểu trên sẽ được cử làm Phó Chủ tịch quốc hội, bên cạnh ông Nguyễn Phú Trọng Chủ tịch Quốc hội. Nếu điều này không xảy ra, hoặc Đảng không cử một ủy viên Bộ chính trị hoặc ủy viên BCH TW khóa X về làm lãnh đạo QH, rất có thể vai trò của quốc hội sẽ bị suy giảm trong thời gian tới, và triển vọng về một nhà nước pháp quyền dân chủ sẽ ngày càng xa vời.

Đảng

Như thông lệ, lãnh đạo các cơ quan của Đảng chiếm một tỷ lệ không nhỏ trong BCH TW. Trong BCH khóa X có 30 người (19%) đang giữ vị trí chủ chốt trong Đảng, từ Tổng bí thư đương nhiệm cho tới các trưởng phó ban của các Ban Tổ chức, Ban Kinh tế, Ban Kiểm tra, Ban Nội chính, Ban Tài chính quản trị, Văn phòng trung ương Đảng, Ban Tư tưởng VH và các cơ quan như Học viên Chính trị QG HCM, Báo Nhân dân, Tạp chí CS, Đài truyền hình, Đài TNVN… Trong khóa IX thành phần này chỉ có 22 người, chiếm 15%.

Điều đáng lưu ý là trong số 30 ủy viên TW nói trên, chỉ có 4 người là mới được bầu vào TW lần đầu, còn lại 26 người là ủy viên TW khóa trước. Điều này cho thấy sự ổn định và phần nào là tính bảo thủ trong công tác nhân sự của Đại hội X lần này ? Vai trò lãnh đạo toàn diện của Đảng sẽ tiếp tục được duy trì, trái với ý kiến của nhân dân và ngay cả một số đại biểu tham gia Đại hội X khi họ cho rằng Đảng đang lấn át, đang làm thay nhiều việc của chính quyền một cách bất hợp lý ?

Chính phủ

Chính phủ là nơi có nhiều sự xáo trộn nhất về nhân sự trong thành phần của BCH TW khóa X. Có 28 người đang công tác ở Chính phủ được bầu vào BCH TW, giảm 6 người so với BCH khóa IX. Trong số này có 17 người là ủy viên TW khóa IX được tái cử.

Danh sách BCH TW mới phù hợp với dự báo là ông Nguyễn Tấn Dũng sẽ giữ vị trí Thủ tướng, ông Nguyễn Sinh Hùng và Phạm Gia Khiêm làm Phó Thủ tướng. Còn một vị trí Phó Thủ tướng thứ ba hiện còn chưa rõ ràng.

Danh sách BCH TW khóa X cho thấy rõ ràng cơ cấu mới của Chính phủ. Các Bộ trưởng (hoặc người có vị trí tương đương ở cơ quan ngang bộ) sẽ giữ nguyên ghế của mình là các vị: Võ Hồng Phúc (Bộ KHĐT), Hoàng Trung Hải (Bộ Công nghiệp), Cao Đức Phát (Bộ Nông nghiệp và PTNT), Nguyễn Hồng Quân (Bộ Xây dựng), Hoàng Văn Phong (Bộ Khoa học công nghệ), Lê Đức Thúy (Ngân hàng Nhà nước), Đặng Vũ Minh (Chủ tịch Viện KHCN VN), Đỗ Hoài Nam (Chủ tịch Viện KHXH).

Các Bộ có khả năng có Bộ trưởng mới hiện đang giữ vai trò cấp phó là: Bộ Tài chính (Vũ Văn Ninh), Bộ Tài nguyên môi trường (Phạm Khôi Nguyên), Bộ Thương mại (Nguyễn Thị Kim Ngân), Bộ Lao động thương binh xã hội (Huỳnh Thị Nhân), Tổng cục du lịch (Hoàng Tuấn Anh, trước là Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng), Thanh tra Chính phủ (Nguyễn Xuân Phúc, trước là Chủ tịch UBND Quảng Nam).

Các Bộ không có lãnh đạo (Bộ trưởng, thứ trưởng) được bầu vào BCH TW:

Bộ Giao thông vận tải không còn đại diện nào là điều dễ hiểu sau vụ PMU18 với sự ra đi của cả Bộ trưởng và Thứ trưởng thường trực

Bộ Giáo dục: cả hai ủy viên TW khóa trước là Nguyễn Minh Hiển (Bộ trưởng) và Nguyễn Tấn Phát (Thứ trưởng) đều không được bầu lại vào TW khóa X.

Bộ bưu chính viễn thông, Bộ Thủy sản, Bộ Nội vụ: các bộ trưởng Đỗ Trung Tá, Tạ Quang Ngọc, Đỗ Quang Trung đều không được bầu lại vào TW.

Bộ trưởng y tế Trần Thị Trung Chiến không trúng cử vào TW dù được Đại hội đề cử. Dự kiến Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Quốc Triệu sẽ lên làm Bộ trưởng Y tế. Ông Triệu là bác sĩ, trước đây đã từng làm Giám đốc Sở Y tế Hà Nội.

Bộ Ngoại giao là một sự thất vọng lớn khi không có người nào được bầu vào BCH TW trong số 8 người được Đại hội đề cử và một người tự ứng cử là Thứ trưởng Nguyễn Phú Bình. Đây cũng là một minh chứng cho việc hoàn toàn không có bất ngờ gì tại Đại Hội X, tất cả các ứng cử viên tự ứng cử hoặc do Đại hội đề cử đều thất bại.

Danh sách BCH TW khóa X giống gần 100% với danh sách do BCH TW khóa IX đề cử. Có thể gọi hình thức này là “Đảng cử đảng viên bầu” tương tự với việc “Đảng cử dân bầu” của bầu cử quốc hội và hội đồng nhân dân các cấp.