Ông Pete Peterson nói Việt Nam đang cần sự dũng cảm chính trị để thi hành cải tổ

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn dành riêng cho đài BBC, ông Pete Peterson cho biết những nhận định của ông về tình hình Việt Nam và quan hệ Việt - Mỹ.

Liên quan việc Quốc hội Mỹ chuẩn bị bỏ phiếu về việc cấp quy chế thương mại bình thường vĩnh viễn (PNTR) cho Việt Nam, ông Peterson nói cuộc tranh luận tại Quốc hội có thể diễn ra vào giữa tháng Bảy.

Việc bỏ phiếu có thể tổ chức vào cuối tháng Bảy, trước kỳ nghỉ của các nghị sĩ trong tháng Tám.

Theo ông Peterson, Việt Nam rất cần thấy một lịch trình như vậy xảy ra vì sau khi các nghị sĩ Mỹ trở về từ kỳ nghỉ, họ phải chuẩn bị cho cuộc bầu cử tháng 11 và vì thế sẽ khó quan tâm đến vấn đề PNTR.

Mở đầu cuộc phỏng vấn, đài BBC hỏi đại sứ Pete Peterson về những quyết định chính trị của Việt Nam đã gây ấn tượng cho ông.

Peter Peterson: Quyết định chính trị lớn dĩ nhiên là vào năm 1986 khi họ tiến hành chính sách Đổi mới. Nói theo ngôn ngữ Mỹ thì đó là một cú gọi khẩn cấp bởi vì tình hình vô cùng khó khăn, thậm chí trong cả chuyện lương thực cho người dân, và họ phải sửa chữa vấn đề. Và họ thực hiện rất nhanh với những cải cách đem lại lợi ích kinh tế. Rồi lại có quan hệ với những chính phủ nước ngoài mà trước đây còn xa lạ. Đó cũng là một quyết định chính trị lớn, và họ chứng tỏ khả năng lãnh đạo tốt.

Sau này, Việt Nam có những quyết định chính trị mà dĩ nhiên đem lại tác động trong kinh tế, như việc thiết lập quan hệ thương mại với nhiều nước. Và có sự thông qua các đạo luật để tư nhân hóa các công ty quốc doanh, đồng thời khuyến khích sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân. Hai quyết định này, theo tôi, rất quan trọng và Việt Nam đang nhận thức rõ lợi ích của chúng.

BBC: Nếu so với các nước trong vùng, Việt Nam có thể được nhìn nhận thế nào khi xét về cải tổ kinh tế và cơ cấu?

Chắc chắn họ đang có cố gắng nhưng như tôi đã nói tại hội thảo này, Việt Nam đã không tiến hành nhiều cải cách, và không tiến tới mạnh dạn như khả năng lẽ ra họ có, và kết quả là Việt Nam tiếp tục đi sau các nước láng giềng.

Điều mà Việt Nam cần phải có chính là sự dũng cảm chính trị để tiến hành những cải cách.   Ông Pete Peterson

Không thể so sánh với Hồng Kông, Singapore, hay thậm chí là Thái Lan vào thời điểm hiện tại, nhưng Việt Nam có khả năng theo kịp – và đây là yếu tố quan trọng.

Và điều mà Việt Nam cần phải có chính là sự dũng cảm chính trị để tiến hành những cải cách mà sẽ giúp kinh tế phát triển nhanh và đưa Việt Nam trở thành địa điểm đầu tư thật sự hấp dẫn.

BBC:Ông nghĩ gì về khoảng cách giàu nghèo và giữa các vùng hiện nay tại Việt Nam?

Tôi không ngạc nhiên vì sự bất bình đẳng tồn tại ngay ở Mỹ, nên những gì đang diễn ra ở Việt Nam cũng đã xảy ra trên thế giới. Điều tôi nghĩ chúng ta cần chú ý là mặc dù khoảng cách nông thôn – đô thị là lớn, nhưng chất lượng cuộc sống ở Việt Nam hiện nay đã tốt đẹp hơn mọi giai đoạn trong lịch sử nước này. Chúng ta cần thừa nhận điều đó. Điều chúng ta cần làm là phê phán mang tính xây dựng một sự thật là họ chưa làm đủ, và cần làm nhiều hơn nữa để đạt được các mục tiêu mà Việt Nam đã đặt ra.

BBC:Ông có cho rằng việc Mỹ cấp quy chế thương mại bình thường vĩnh viễn (PNTR) cho Việt Nam sẽ là lực đẩy lớn cho kinh tế nước này?

Lá phiếu PNTR ở Quốc hội Mỹ vô cùng quan trọng, sau đó Việt Nam còn phải hoàn tất thủ tục để gia nhập WTO. Nên câu hỏi thực ra là tấm vé vào WTO có thúc đẩy kinh tế Việt Nam hay không?

Câu trả lời là có, vì sẽ có sân chơi bình đẳng, và Việt Nam sẽ hưởng những lợi ích mà hơn một trăm quốc gia khác đã có. Điều đó sẽ giúp nước này có vai trò kinh tế lớn hơn không chỉ trong khu vực mà cả ở tầm quốc tế.

BBC:Thế thì hiện tại việc bỏ phiếu PNTR cho Việt Nam đang được tranh luận như thế nào trong các dân biểu Mỹ, thưa ông?

Tôi có tham gia quá trình này, nhưng chiến dịch mới chỉ bắt đầu. Tình hình đang thuận lợi, nhưng mặt khác, thì cũng không có gì là chắc chắn, nên sẽ phải làm việc nhiều để có đủ số phiếu cần thiết. Theo quan điểm của tôi, đây là một cơ hội có một không hai. Chúng tôi đang có một nhóm làm việc hiệu quả và khả năng vấn đề được thông qua đang là khá tốt.

BBC:Ông và những người bạn sẽ giải thích với Quốc hội thế nào về phản đối của ngành dệt may Mỹ quanh thỏa thuận với Việt Nam?

Đó vẫn là vấn đề tranh cãi, nhưng không gây tranh cãi như trước đây, vì ngành dệt may ở Mỹ cũng đã chuyển ra nước ngoài nhiều, đặc biệt là sang Trung Quốc.

Đó vẫn là vấn đề tranh cãi, nhưng không gây tranh cãi như trước đây, vì ngành dệt may ở Mỹ cũng đã chuyển ra nước ngoài nhiều.   Ông Pete Peterson

Mặt khác, hàng hóa Trung Quốc cũng đã ngập tràn ở Mỹ. Nên nó giảm đi sức mạnh vận động của ngành dệt may.

Ngoài ra, tôi cho rằng Việt Nam sẽ không phải là đe dọa lớn như Trung Quốc trong lĩnh vực dệt may. Dĩ nhiên, chúng tôi sẽ phải chuẩn bị những luận cứ thuyết phục để tranh luận.

BBC:Trong Quốc hội Mỹ, có những dân biểu như nghị sĩ Chris Smith có quan điểm phê phán hồ sơ nhân quyền của Việt Nam. Liệu việc vận động thuyết phục những người hồ nghi này sẽ ra sao?

Không có nước nào là hoàn hảo về nhân quyền. Tôi chưa thấy có nước nào được vậy. Chúng ta cần xem xét tiến bộ của Việt Nam trong 10, 20 năm qua, và như thế, ta thấy có tiến bộ quan trọng về nhân quyền, tôn giáo và quyền cá nhân. Tôi nghĩ điều cần làm là đo lường sự tiến bộ của một quốc gia từ năm nay sang năm khác, chứ không phải so sánh họ với một thang điểm lý tưởng, vì không có sự hoàn hảo trong vấn đề nhân quyền.

Với những nghị sĩ như Chris Smith và nhiều người khác, họ sẽ không thay đổi quan điểm. Vì thế chúng tôi sẽ phải có những luận cứ thật vững chắc và hy vọng họ sẽ thấy lợi ích của việc trao cho Việt Nam quy chế PNTR, nhất là trong bối cảnh các khía cạnh khác của quan hệ song phương đang tốt đẹp.

--------------------------------------------------------------

Quang Huy, Hà Nội
Xin cảm ơn ông cựu đại sứ vì những đóng góp của ông trọng việc phát triển mối bang giao giữa hai nước. Đúng là vị đại sứ của hòa bình và tình hữu nghị. quan hệ Việt Mỹ tốt đẹp sẽ có lợi cho cả hai quốc gia. Cũng xin cảm ơn ông về bài nói chuyện cởi mở và chân thành cũng như góp ý cho chính phủ VN, chúng ta cần có những người thiện chí như ông ở cả hai bên, và việc phê phán mang tính xây dựng sẽ có hiệu quả hơn là phê phán mang tính chất phá hoại, tôi rất tâm đắc câu nói đó của ông và cũng đồng ý với ông rằng VN cần phải có sự dũng cảm về chính trị để có những cải cách nhanh và mạnh hơn nữa. Xin chúc sức khỏe ông và gia đình.

Nguyen Nam, Saigon
Gửi anh Tasuka. Ai nói anh Việt Nam là cộng sản? Việt Nam đã là tư bản lâu rồi anh ơi. Có điều, không giống như các nước phát triển, tư bản VN, mà đại diện là bọn quan quyền cai trị tàn bạo, hạch sách, bóc lột người dân. Tôi không tin ngài Peterson kia có thể làm gì để chính quyền này có thể thay đổi. Không chừng ông này còn giúp cho Đảng thối nát kia dễ dàng được trao quy chế PNTR.

Phan, Hà Nội
Đây là nhận định rất xác đáng của một quan chức Mỹ về một số vấn đề liên quan đến VN. Nhưng có lẽ không có nhiều độc giả là việt kiều ở Mỹ thoải mái khi đọc nó?

Tasuka, Hà Nội
"Điều chúng ta cần làm là phê phán mang tính xây dựng một sự thật là họ chưa làm đủ, và cần làm nhiều hơn nữa. Điều chúng ta cần làm là phê phán mang tính xây dựng một sự thật là họ chưa làm đủ, và cần làm nhiều hơn nữa" Tôi rất ủng hộ ý kiến này của ông Peterson. Hơn ai hết, chúng tôi cần những ý kiến mang tính chất xây dựng cho một cơ chế, một hành lang thông thoáng cho tiến trình đổi mới của VN. Những ý kiến mang tính chất phá hoại không có lợi cho xu hướng QT hiện tại. Chúng ta nên có những cái nhìn thân thiện hơn về VN, đừng vì VN là một thể chế Cộng Sản.