29 Tháng 6 2006 - Cập nhật 12h57 GMT

'VN bước vào giai đoạn hai của Đổi mới'

Quốc hội Việt Nam vừa kết thúc ngày họp cuối cùng sau khi hoàn tất việc bầu chọn và phê chuẩn danh sách những người nắm các chức vụ chủ chốt trong chính phủ và nhà nước, đồng thời thông qua kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 2006-2010.

Các ông Nguyễn Tấn Dũng, Nguyễn Minh Triết và Nguyễn Phú Trọng đã được chính thức phê chuẩn nắm giữ chức vụ Thủ tướng, Chủ tịch nước và Chủ tịch Quốc hội.

Ban Việt Ngữ đài BBC đã hỏi ông Carl Thayer, giáo sư chính trị Học viện Quốc phòng Úc liệu có thay đổi nhân sự nào đáng ngạc nhiên trong lần này không:

Carl Thayer: Đây là một sự chuyển giao bình thường ở các chức vụ cao cấp nhất mà người ta cũng đã biết được trước ít lâu nay rồi tại Việt Nam, chỉ có điều nó được thực hiện bằng một quá trình khá rườm rà, như một số người này đề đơn xin từ chức và được chấp nhận rồi những người khác được đề cử và bỏ phiếu bầu v.v.

Nhìn chung có thể nói không có gì đáng ngạc nhiên, ngoại trừ Bộ trưởng Ngoại giao nay là một người trong Bộ Chính trị và cũng đồng thời là Phó Thủ tướng và điều này khác hẳn so với người tiền nhiệm.

Còn nói chung thì đều là Phó Thủ tướng lên làm Thủ tướng, Thứ trưởng Quốc phòng lên làm Bộ trưởng Quốc phòng, phần lớn các trường hợp là Phó lên thay Trưởng.

BBC:Vậy theo ông thì những thay đổi nhân sự này liệu có đem lại ảnh hưởng gì hay không, và nếu có thì là ảnh hưởng tích cực hay tiêu cực?

Ồ, có chứ. Kể từ năm 1982 tại Đại hội 5, Việt Nam đã nói tới chuyện thay đổi thế hệ lãnh đạo và điều đó đang xảy ra. Tất nhiên với giới lãnh đạo trẻ hơn chúng ta thấy một bộ mặt khác.

Trong kỳ ĐH Đảng trước chúng ta thấy giới lãnh đạo phần lớn đều là những người có bằng cấp đi học tại Liên Xô nhưng lần này phần lớn đều là những người từ xuất phát trong nước, trẻ hơn nhiều và đã sống qua thời kỳ có những thay đổi lớn. Họ tham gia nhiều hơn vào nền kinh tế thị trường, tham gia nhiều hơn vào quá trình mở cửa so với những người tiền nhiệm do chênh lệch tuổi tác, và vì vậy họ thiên về thực tiễn nhiều hơn chứ không ít thiên về lý luận.

BBC:Vậy ông có nghĩ là những thay đổi nhân sự này sẽ có tác dụng tích cực trong quá trình đổi mới?

Vâng, trên thực tế đây là một giai đoạn cải tổ mới. Một khi Việt Nam gia nhập tổ chức Thương mại thế giới, WTO, nó cũng như là bước vào giai đoạn hai của quá trình đổi mới. Giai đoạn một là cố tìm cách đặt chân vào mọi ngưỡng cửa mới, và nay khi đã vào được thì nay nhiệm vụ sẽ là việc thực thi công việc, và những người như ông Nguyễn Tấn Dũng, vốn là Phó Thủ tướng từ năm 1997 nên đã có đủ thời gian làm chủ bộ máy hành chính và có thể áp dụng các kỹ năng của mình để điều hành nó.

Một câu hỏi, nếu có, của tôi là về ông Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch Quốc hội. Ông là người có xuất thân chịu ảnh hưởng nhiều về ý thức hệ, dường như phần nào hơi lạc lõng trong bối cảnh những áp lực đổi mới ngay chính trong Quốc hội.

Còn lại nhìn chung từ Chủ tịch nước, tới Thủ tướng, và các Bộ trưởng trong nội các thì dường như đều là những cá nhân đã làm chủ được Bộ ngành mà họ chịu trách nhiệm. Khi một Thủ tướng mới ngoài 50 tuổi thì ông sẽ còn nhiều năm tháng trước mắt để tiếp tục công việc của mình.

BBC:Thời gian gần đây vấn đề tham nhũng được nói đến nhiều. Vậy liệu theo ông thì thay đổi nhân sự này sẽ có ảnh hưởng gì tới cuộc đấu tranh chống tham nhũng tại Việt Nam thưa ông?

Tất nhiên đó là một sứ mệnh cho giới lãnh đạo. Đã có những thảo luận trước kỳ Đại hội Đảng do vụ bê bối PMU18 ở Bộ GTVT, rồi vụ bê bối ở Hãng HK Việt Nam, nên sẽ có Uỷ ban chuyên trách chống tham nhũng và một uỷ viên Bộ chính trị sẽ được giao trách nhiệm trông nom việc chống tham nhũng.

Trên thực tế những người như ông Nguyễn Minh Triết vốn mạnh mẽ chống tham nhũng thời là Bí thư thành ủy Thành phố HCM, những người đó sẽ có nhiệm vụ đương đầu với không chỉ những vụ tham nhũng nhỏ mà cả những vụ ăn cướp tài sản nhà nước của những cán bộ cao cấp và nếu họ không làm được việc đó thì họ sẽ phải chịu hậu quả.

Vì thế sứ mệnh mà họ được giao phó cũng như người dân, Đảng CS và Quốc hội chờ đợi họ phải có hành động và họ bị áp lực phải đem lại kết quả.

BBC:Trước đây trong giới lãnh đạo Việt Nam người ta thường thấy ba vị trí cao cấp nhất do người từ ba miền Bắc Trung Nam nắm giữ, nhưng lần này hai người là xuất thân từ miền Nam thì liệu có thể diễn giải điều đó như thế nào, thưa ông?

Đó là điều phải xảy ra vì Việt Nam có quy định rất chặt chẽ về việc bầu chọn lãnh đạo, như phải là ủy viên Bộ Chính trị được năm năm, vì thế họ số người để để chọn lựa là có giới hạn. Nhưng nó cũng cho ta thấy một điều là tỉ lệ đại diện Bắc Trung Nam không tương ứng trong Ban Bí thư TƯ Đảng và sự phân chia theo vùng không còn mạnh như trước và những cá nhân cho thấy có năng lực đã được đề bạt.

Điều quan trọng trong bối cảnh Việt Nam mở cửa, rồi chuẩn bị chủ trì hội nghị APEC và thực thi các điều kiện vào WTO là cả Thủ tướng và Chủ tịch nước đã giành được uy tín của họ tại miền Nam, thu hút được đầu tư nước ngoài.

Họ biết tiếng Anh, quen với cung cách làm việc với nước ngoài và quen với những đòi hỏi người nước ngoài phải đáp ứng được các tiêu chuẩn cao. Vì thế tôi cho rằng đây là một điểm lợi cho Việt Nam là hai ông này là người hiểu được những điều đó.

BBC:Với những thay đổi trong Đảng và nay tới những thay đổi trong chính phủ Việt nam thì liệu có điểm gì đáng nói về cách thức hoạt động và liên hệ giữa các cơ quan tổ chức này của Việt Nam?

Có hai chu kỳ hoạt động riêng rẽ tại Việt Nam. Một bên là chu kỳ năm năm giữa hai kỳ Đại hội Đảng và chu kỳ bầu cử Quốc Hội diễn ra sau một năm.

Và lần này chúng ta có thể thấy một loạt các nhà lãnh đạo cao niên xin rời nhiệm sở, vì thế tôi cho rằng Việt Nam nên xem lại cơ chế hoạt động của Đảng và Nhà nước và làm thế nào có thể đưa hai tổ chức này hoạt động đồng bộ vì những người này nếu có tiếp tục phục vụ trong chính phủ thêm một năm tới kỳ bầu cử QH thì họ cũng không còn là thành viên Bộ Chính tri.

Vì thế Việt nam cần thực sự xem xét lại tại sao lại để tới tận sang năm mới tiến hành bầu QH trong khi mọi việc đã được quyết định bởi Đại hội Đảng từ tháng Tư năm nay. Tôi cho rằng đó là điều mà Việt Nam cần giải quyết.