Cuốn sách kể về cuộc đời chuyên viên CIA, Sam Adams

Quyển sách mang tựa đề “Who the Hell Are We Fighting? The Story of Sam Adams and The Vietnam Intelligence Wars,” được xuất bản tháng Tư năm nay.

Tác giả Michael Hiam kể lại câu chuyện về Sam Adams là một nhà phân tích tình báo của CIA, được phân công làm ở ban Đông Nam Á năm 1965 để nghiên cứu tinh thần chiến đấu của các đơn vị cộng sản ở miền Nam Việt Nam.

Ông thấy khó hiểu. Số lượng lính Cộng sản đào ngũ mỗi tháng cao đáng kể. Báo cáo chính thức của Mỹ khi ấy nói tổng số quân đội Cộng sản ở miền Nam ở khoảng 300.000, như thế số lượng đào ngũ có vẻ cho thấy đối phương sắp sụp đổ. Nhưng khả năng chiến đấu của những người Cộng sản lại thể hiện điều ngược lại.

Mâu thuẫn được giải quyết khi Adams phát hiện ra rằng thống kê chính thức – có tên Order of Battle – đã sai: thực tế có khoảng 600.000 tay súng Cộng sản ở miền Nam.

Vấn đề ban đầu không phải là vì sự lừa dối. Tình báo Mỹ chỉ không có đủ nghiên cứu về đối phương, vì thế cho ra số liệu sai. Đến giữa năm 1967, các nghiên cứu đầy đủ hơn hoàn tất, và tình báo quân đội ở Sài Gòn chuẩn bị nâng con số trong báo cáo của họ.

Nhưng họ không được làm thế; cấp trên lo ngại về hiệu ứng có thể xảy ra từ việc đột ngột nâng số lượng lính đối phương.

Trong một loạt hội thảo từ tháng Sáu đến Chín 1967, Adams và CIA muốn có con số thật, trong khi tình báo quân đội được cấp trên yêu cầu ghi số thấp. Quân đội chiến thắng: số lượng lính đối phương trong báo cáo Order of Battle được hạ bớt.

Sam Adams được chuyển sang nghiên cứu về Campuchia, và ở đây ông thấy ước tính về sức mạnh của Khmer Đỏ cũng quá thấp. Ông thất vọng, giã từ CIA năm 1973 và bắt đầu viết hồi ký.

Trước khi cuốn sách hoàn thành, chủ đề chính trong sách – rằng sức mạnh của quân đội Cộng sản đã bị cố tình hạ thấp – được đài CBS dựng thành phim tài liệu năm 1982, trong đó các tác giả quy trách nhiệm chính cho tướng Westmoreland.

Tướng William Westmoreland kiện với cáo buộc bôi nhọ. Phiên tòa diễn ra, nhưng tướng Westmoreland bãi bỏ đơn kiện trước khi các bằng chứng được gửi cho bồi thẩm đoàn.

Sam Adams qua đời sau cơn đau tim năm 1988, và hồi ký của ông được in năm 1994. Nhưng cuốn sách của Michael Hiam là nỗ lực lớn đầu tiên kể về cuộc đời của con người phi thường này.