Lê Hải Biên tập viên Ban Việt ngữ đài BBC

	Giáo sư Charles Keyes đượcmệnh danh là người đào tạo nhiều nhà nhân học cho Việt Nam nhất

Bài nghiên cứu của ông dài trên 40 trang, đăng trên tạp chí khoa học ra hàng quí The Journal of Asian Studies số 61.4 (11.2002), đưa ra kết luận là „không thể dùng kết quả khoa học chắc chắn để định nghĩa và phân loại người ở châu Á“.

„Hơn thế nữa, chính sách can thiệp vào các ứng dụng của ngành khoa học nghiên cứu về các dân tộc lại còn tạo ra thêm nhiều vấn đề mới vẫn chưa có câu trả lời“.

Vị trí của nhân học

Giáo sư Charles Keyes cho rằng ngành học về phân loại con người ở Á châu vẫn đang phải tiếp tục đi tìm câu trả lời, tức là không hài lòng với các định nghĩa về dân tộc như hiện nay ở các nước như Việt Nam.

Tuy nhiên ông để ngỏ không cho biết ngành học nào nên được áp dụng để tiếp tục công việc nghiên cứu, khi ngành dân tộc học (ethnology) đã bị ông kịch liệt chỉ trích và đưa ra rất nhiều dẫn chứng về tình trạng thiếu khoa học trong lý luận và nghiên cứu.

Phần nào ông dẫn hướng sang góc cạnh khác biệt về văn hóa và cơ cấu chính trị, cho thấy tác giả mặc nhiên coi ngành học của mình (anthropology – nhân học) là cơ sở khoa học phù hợp nhất phải gánh vác công việc này.

Ở Việt Nam, hệ tư tưởng Mác-xít được coi là chủ đạo, và quá trình nghiên cứu các dân tộc được khởi xướng từ một câu hỏi của Hồ Chí Minh trong một chuyến đi thăm các tỉnh phía bắc hồi thập niên 1950.

Nghiên cứu quanh khái niệm „dân tộc“ của Việt Nam chịu nhiều ảnh hưởng từ các nghiên cứu trước đó và khái niệm minzu của Trung Quốc.

Hệ tư tưởng Mác-xít

Mâu thuẫn giữa chủ nghĩa Mác, định nghĩa của Stalin, và cách tiếp cận truyền thống ảnh hưởng Trung Hoa trong ngành dân tộc học của Việt Nam đã được nhiều nhà nghiên cứu Mác Xít quốc tế chỉ ra, như Conor trong quyển „Vấn đề dân tộc trong lý thuyết và chính sách Mác Lê Nin“ xuất bản năm 1984.

„Hiến pháp Việt Nam thông qua ngày 9 tháng Mười Một năm 1946 không công nhận quyền ly khai của các nhóm tự trị, lãnh thổ Việt Nam được qui định là một thể thống nhất, nhưng những người không phải là người Việt (người Kinh?) được gọi là dân tộc thiểu số“.

Theo phát hiện được giáo sư Charles Keyes thông báo với giới khoa học quốc tế trên tạp chí nghiên cứu Á châu, kết quả nghiên cứu thực ra đã được qui định trước bằng nghị quyết đảng ban hành tháng Tám năm 1942 về vấn đề „dân tộc thiểu số“.

Giáo trình của Việt Nam như sách của GS Đặng Nghiêm Vạn áp dụng định nghĩa của Stalin rằng „dân tộc là cộng đồng bền vững, có chung lịch sử, có quan hệ bản sắc như ngôn ngữ, phong tục, tập quán kinh tế xã hội, nét riêng văn hóa, được các thành viên ý thức....“ (lược dịch trích dẫn trong bài tiếng Anh).

Thiểu số và Việt kiều

Thế nhưng điểm quan trọng trong định nghĩa này là ý thức dân tộc của những người thiểu số lại không được các nhà nghiên cứu coi trọng, mà dùng „dẫn chứng khoa học“ từ sách vở hoặc số liệu ra để áp đặt, theo như báo cáo khoa học của Nguyễn Văn Thắng ở đại học Washington.

Phương pháp đó giống như cách đã dùng ở Trung Quốc nhằm giảm thiểu sự công nhận quá nhiều khác biệt trong quốc gia, phục vụ mục tiêu chính trị của giai cấp cầm quyền, nhưng gây hại thêm cho công tác nghiên cứu khoa học liên quan tới khái niệm „dân tộc“.

Một trong những vấn đề khúc mắc lớn là những người Việt Nam di cư ra nước ngoài không phải ai cũng muốn nhận là "Việt kiều", vì có người muốn được gọi là "Hoa kiều", "người Chăm" hoặc chính sắc dân thiểu số của mình.

----------------------------------------------------------------------------------

Noname
Việt Nam đang khủng hoảng về hệ tư tưởng. Sơ sở lý luận bảo vệ cho chế độ XHCN đang lung lay tận gốc, nhất là trên lĩnh vực khoa học. Không chỉ riêng dân tộc học mà hầu như các bộ môn khoa học khác cũng đang khủng hoảng về "phương pháp luận", cái mà lâu nay đều lấy phương pháp Mác-xít làm kim chỉ nam.