Bill Hayton viết từ Hà Nội

Các nguyên thủ và đại diện của 21 quốc gia và lãnh thổ đã tới thành phố, cùng với 10.000 quan chức các cấp, đại diện giới kinh doanh và phóng viên. Sự kiện này đã đánh dấu vị trí của Việt Nam trên trường kinh tế quốc tế, cũng như sự kiện gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới trước đó.

Đối với tôi, tuần lễ APEC là thời gian bận rộn nhất trong suốt sáu tháng tôi làm việc ở Việt Nam. Chỉ riêng ba ngày vừa rồi, tường thuật về chuyến thăm Hà Nội của tổng thống Bush và hội nghị thượng đỉnh, tôi đã thực hiện 24 phỏng vấn 'live', 10 phóng sự cho vô tuyến và một trang ảnh trên mạng.

Các bài tường thuật của tôi đều được dùng trên mạng internet của BBC bằng tiếng Việt và tiếng Anh.

Trăm công ngàn việc

Có rất nhiều hoạt động xảy ra gần như cùng lúc: nào là họp báo của các ngoại trưởng, hội thảo doanh nghiệp, rồi thăm chính thức của các nguyên thủ, họp song phương không chính thức... thật khó mà tham gia hết được.

Mỗi sự kiện về khía cạnh nào đó đều quan trọng đối với Việt Nam, hoặc đối với một quốc gia nào khác nữa. Tuy nhiên, chỉ có một số ít sự kiện thuộc diện quan tâm rộng của thính giả và độc giả của nhiều quốc gia và tôi được đặt bài.

Thí dụ như, thông cáo chung của lãnh đạo APEC hoặc là sáng kiến mới để khởi động lại vòng đàm phán thương mại toàn cầu, hay cuộc khủng hoảng hạt nhân Bắc Hàn và thỏa thuận song phương Mỹ-Nga về việc Nga gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới.

Nói chung tường thuật APEC là công việc khá khó khăn. Báo chí không được phép tiếp cận các lãnh đạo, nhiều khi chúng tôi còn không nhìn thấy họ.

	An ninh được tăng cường

Đa phần, thông tin chúng tôi có được không phải lấy từ chính hội nghị mà là từ thông tín viên của các hãng thông tấn đang tháp tùng các đoàn.

Thành ra quy trình như thế này" đầu tiên một phóng viên lấy được tin tại một khách sạn nào đó mà các đoàn nghỉ lại, anh ta gọi điện hoặc gửi emai cho biên tập viên ngồi ở trung tâm Báo chí quốc tế tại Hà Nội. Biên tập viên này kiểm tra lại rồi viết thành bài và gửi về London, Paris hay New York, hoặc ở nơi nào mà hãng thông tấn đặt đại bản doanh.

Sau khi kiểm tra lại lần nữa, tin bài được gửi tới các cơ quan truyền thông như BBC để sử dụng, và tới tay chúng tôi, những người đang ngồi ở chính Trung tâm báo chí Quốc tế Hà Nội, qua một chặng đường vòng hàng ngàn cây số.

Tổ chức tốt

Nơi diễn ra hội nghị APEC thật là hoành tráng và hoạt động báo chí được tổ chức rất tốt. Than phiền duy nhất của các phóng viên là đồ ăn. Thức ăn Việt Nam thuộc loại ngon nhất thế giới, thế nhưng nhiều phóng viên nước ngoài lại không được thưởng thức vì khi đến tay họ, đồ ăn đã nguội và chẳng mấy ngon lành.

An ninh được siết chặt, tuy còn chưa thấm vào đâu so với một số thủ đô châu Á khác. Không có hàng rào thép gai, mà chỉ có một chiếc xe trang bị súng ống đóng ở mỗi khách sạn và địa điểm hội nghị. Không có binh lính trên đường phố, chỉ có cảnh sát đặc nhiệm.

Thế nhưng cùng lúc, người ta lại đưa ra các biện pháp mà đối với báo chí quốc tế, tỏ ra hết sức không cần thiết. Thí dụ việc đuổi bọn trẻ vô gia cư ra khỏi khu trung tâm thành phố Hà Nội chẳng hạn. Việc này được các quan chức cấp địa phương xác nhận nhưng cấp cao thì phủ nhận.

Một biện pháp khác là ngăn cấm một số nhà hoạt động dân chủ ra khỏi nhà trong tuần lễ APEC, trước và sau đó. Hành động này đã thu hút sự chú ý của báo chí quốc tế thay vì quan tâm tới chính hội nghị, rõ ràng là phản tác dụng.

Chỉ trích và đối kháng là điều bình thường ở các xã hội, và ngăn cấm chỉ làm hình ảnh Việt Nam xấu đi mà thôi.

Nay thì Hà Nội đã quay trở lại cuộc sống bình thường. Các quán nước trà đã quay lại vệ đường, người dân lại bắt đầu đỗ xe máy trên vỉa hè và xe cảnh vệ trả về nhà để xe.

Có điều gì thay đổi không? Có đấy. Một số lãnh đạo quốc tế đã tận mắt chứng kiến gương mặt mới của Việt Nam và các nhân vật kinh doanh nhìn thấy các cơ hội làm ăn ở Việt Nam. Nhiều người nay tìm cách thâm nhập thị trường tiềm năng này.

Hãy trông đợi một làn sóng đầu tư mới vào Việt Nam khi mà ảnh hưởng tích cực của APEC và WTO đang khiến cho các tập đoàn đa quốc gia có cái nhìn mới về đất nước này.