BBCVietnamese.com

Đã từ lâu Bangkok được xem như 'thiên đường' cho dân nhập cư hợp pháp cũng như bất hợp pháp.

Theo thống kê của Chính phủ Thái ước tính có 2,3 triệu người nhập cư đang sinh sống tại đây. Tuy nhiên, thực tế cao hơn nhiều so với người ta phỏng đoán.

Với cơ chế thoáng và mở cửa, Thái Lan đã thu hút số lượng lao động đông nhất trong khu vực Đông Nam Á.

Bên cạnh số người lao động kỹ thuật cao làm việc làm việc tại khu công nghệ, văn phòng đại diện thường trú, đa phần còn lại là lao động phổ thông làm về xây dựng công trình, lau chùi các toà các ốc, hay kể cả lao động giúp việc nhà.

Thành phần lao động đó đa phần đến các nước láng giềng gần Thái Lan như Trung Quốc Lào, Burma, Cambodia, Việt Nam.

Supang Chantavanich, làm việc tại Trung tâm Nghiên cứu Nhập cư ở Đại học Chulalongkorn, cho hay thành phần lao động nhập cư tạo thành lực lượng lao động vô hình.

"Họ, có thể đâu đó đang hòa mình vào công trình thi công các cao ốc chọc trời, hay buôn bán, nấu ăn trong các khu phố chợ rải rác trên khắp đất nước Thái Lan."

Lao động VN biết đến Thái Lan từ trước năm 2000, khi vào thời điểm Thái Lan và Việt Nam ký hiệp định miễn thị thực visa đi lại giữa công dân hai nước.

Người lao động VN sống rải rác quanh nước Thái nhưng phần đông làm việc tại Bangkok, nơi họ có thể kiếm được nhiều tiền và có nhiều cơ hội tìm làm việc hơn.

Nhiều trong số họ làm việc tại các chợ ngoài trời lớn ở Bangkok như chợ Bang Yai quận Klong Toi, một số làm việc tại các công trường xây dựng.

Lao động VN làm việc tại Bangkok ước tính có thể lên đến con số hơn 1.000 người.

Gần đây nhất một cộng đồng lao động VN mới hình thành tại quận Nakhon Chaisi, cách Bangkok 60km về hướng tây bắc.

Những người này đến từ những tỉnh gần khu vực phía Bắc của Việt Nam như Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hoá và Quảng Bình.

Đối với người lao động được ra nước ngoài làm việc vẫn còn là mơ ước đối với nhiều người lao động VN.

Tuy nhiên do hạn chế về mặt tài chánh – phải vay nợ, cầm cố nhà cửa, ruộng vưòn để có tiền đóng nhiều ngàn đô la nên số người lao động trong nước đã tìm sang Thái Lan như là nơi cứu cánh đối với dân lao động nghèo đang muốn ra nước ngoài làm việc.

Lao động VN tại quận Nakhon Chaisi ước tính khoảng 400 người, làm việc rải rác trong quận.

Anh Dương, buôn bán trái cây trong chợ Salaya, Nakhon Chaisi cho hay, “Đa phần người Việt Nam qua đây không thông qua một tổ chức hay đoàn thể nào mà chỉ là theo dạng người đi trước chỉ lối đưa đường cho người đi sau - hoàn toàn theo lối dắt nhau tự tìm việc và điều quan trọng là họ không phải đóng phí cho ai”.

Cách họ vào được Thái Lan cũng thật dễ dàng, chị Xuân theo chồng qua buôn bán ở chợ hơn 4 năm tại chợ Salaya cho hay, “Gần như người lao động sang Thái Lan dưới dạng du lịch sau đó tìm cách ở lại làm việc chui.”

Người chủ Thái thích thuê lao động đến từ VN do sự chăm chỉ của họ, cộng thêm giá nhân công rẻ hơn một nửa so với việc phải thuê người Thái bản xứ.

Anh Bình

Công việc chủ yếu là chạy bàn và phụ buôn bán giúp người chủ sạp hàng ở các chợ. Một ngày làm việc từ 10 giờ sáng đến 2 giờ đêm đối với công việc chạy bàn và từ 6 giờ sáng đến 20 giờ đối với người lao động phụ giúp người chủ ở chợ.

Khi được hỏi tại sao người lao động lại chọn Thái Lan là chốn dừng chân của họ, anh Bình, chồng chị Xuân nói, ”Nếu đi Hàn Quốc hay các nước khác, số tiền họ phải bỏ ra cả trăm triệu cho chuyến đi. Nhưng nếu người lao động qua Thái thì ít tốn kém hơn rất nhiều."

"Họ chỉ bỏ ra 600.000 ĐVN làm nhanh hộ chiếu trong 1 tuần, trả thêm chi phí ăn uống dọc đường, xe chở qua cửa khẩu và lo cho chuyến đi thêm 1 triệu ĐVN và khi sang đất Thái, họ bỏ ra thêm một ít tiền để chở đến nơi làm việc. Thế là chỉ mất gần 2 triệu đồng cho chuyến xuất ngoại làm lao động, chi phí bỏ ra ít và thu hồi vốn nhanh.”

Anh Bình nói thêm, “Người chủ Thái thích thuê lao động đến từ VN do sự chăm chỉ của họ, cộng thêm giá nhân công rẻ hơn một nửa so với việc phải thuê người Thái bản xứ."

"Nếu thuê người Việt Nam làm việc, chủ Thái mỗi tháng chỉ trả 3.500B – 4.000B (1.400.000 đến 1.600.000 ĐVN) nhưng nếu người thuê người bản xứ, số tiền họ phải bỏ ra gấp đôi. Do vậy người chủ Thái thích thuê lao động Việt Nam hơn.”

“Thời gian làm việc có khi kéo dài hơn 12 giờ thậm chí đến 14 giờ làm việc trong ngày là chuyện thường ngày đối với dân lao động Việt Nam ở đây. Thời gian làm việc kéo dài cho chủ qui định trước khi nhận vào làm. Nếu anh không làm được thì thôi.”

Những người lao động này đều không có sự ràng buộc hay ký kết gì ở đây cả, người chủ lúc nào cũng có thể sa thải người lao động.

Nhưng nếu chủ thấy làm việc tốt, siêng năng, cần cù, họ được bồi dưỡng thường từ 50B – 70B (từ 20.000ĐVN đến 30.000ĐVN). Do vậy người lao động sẵn sàng làm việc thêm giờ mà không hề kêu ca.

Với mức lương trung bình từ 3.500B - 4.000B trong tháng (từ 1,4 – 1,6 triệu ĐVN). Đối với dân nhập cư VN thì số tiền này xem ra vẫn còn cao hơn nhiều với công việc đồng áng ở quê.

Chị Hoài, một dân lao động chuyển về quận Nakhon Chaisi, trước đó chị phụ giúp việc nhà cho gia đình người Thái ở BangNga, tỉnh Samut Prakan kể, “Tôi chỉ làm việc nhà và ở trong nhà cùng với chủ, do vậy tôi được người chủ bảo lãnh về nhân thân."

"Chủ nhà đối xử với tôi rất tốt, công việc phụ giúp việc nhà cũng không đến nỗi nặng nhọc lắm”.

Sau một thời gian giúp việc cho gia đình Thái, chị gọi chồng qua làm cùng. Hiện tại hai vợ chồng đang phụ bán căn tin, nấu ăn trong trường Mahidol.

Chị tâm sự, “Mỗi ngày chúng em phải thức dậy từ 5 giờ sáng để làm việc, kéo dài đến 10 giờ đêm mới kết thúc công việc. Hai vợ chồng làm việc quần quật từ 12 – 15 tiếng trong ngày, không có thời gian ngơi nghỉ, để sau ngày làm nhận được từ tay chủ số tiền 200B (60.00ĐVN) tiền công."

Lương được tính theo công nhật. Mỗi tháng hai vợ chồng được nghĩ 2 lần theo ca làm việc. Mỗi tháng làm việc, sau khi trừ hết chi phí sinh hoạt và ăn ở, được dư ra 2,7 triệu để dành.

“Số tiền này là khá lớn so với mức lao động khi tôi còn ở quê nhà,” chị Hoài nói.

Không có sự khinh miệt, phân biệt đối xử, hay lên án người lao động nước ngoài cướp việc làm của người bản xứ. Một số người lao động sau một thời gian làm việc cho chủ đạt được độ trách nhiệm và lòng tin ở người chủ, họ được giao hẳn cho một quầy hàng để thay chủ trông coi.

Như anh Bình, hiện được chủ giao cho quản lý một quầy bán trái cây trong chợ Salaya, cuối ngày làm việc thì chủ Thái đến thu tiền buôn bán trong ngày từ tay anh Bình.

Do người Thái không có sự kỳ thị với người nước ngòai nên một số người Việt nói họ ở đây cũng cảm thấy dễ thở hơn.

Minh Hoàng, người Nghệ An mới qua được 4 tháng hiện đang chạy bàn cho tiệm hủ tiếu gần trường Đại học Mahidol tâm sự, ”Với tiền lương hàng tháng kiếm được là 3.700B (1,6 triệu ĐVN) sau khi trả cho tiền thuê nhà và ăn uống tôi còn dư khoảng 300.000ĐVN đủ để tích góp hàng gửi về cho gia đình."

Các cuộc truy quét của cảnh sát với dân nhập cự bất hợp pháp hay xảy ra, như hồi anh Tiệp mới qua làm bị bắt giam do không có giấy tờ hợp pháp. May mà nhờ có chủ đứng ra bảo lãnh nên được thả ra.

Anh Bình cho hay việc truy quét xảy ra bất thường. Người lao động ở đây được người chủ Thái trả cho cảnh sát Thái số tiền 500B một người (170 ngàn đồng) để mua sự im lặng. Số tiền này được người chủ trả hàng tháng cho cảnh sát.

Vào cuối năm 2001, theo chính sách của cựu thủ tướng Thaksin có qui định cho công dân 3 nước Miến Điện, Lào và Cambodia khi lao động trên đất Thái sẽ được cấp thẻ “ Bặt – Tàng – Đao” một loại chứng minh thư tạm trú màu hồng (cho lao động nước ngoài) và màu xanh đậm (dành cho người Thái).

Chứng minh thư có giá trị trong 01 năm và mỗi năm họ phải trả 3.800B (1,6 triệu đồng) để gia hạn. Sau 3 năm họ phải làm lại chứng minh thư mới.

Bản thân anh Bình do ở lâu với cùng sự quen biết nên anh được cấp loại chứng minh thư với quốc tịch Miến Điện. Nhưng số người được chứng minh thư như anh Bình chỉ trên đầu ngón tay.

Do chỉ quanh quẩn ở nơi làm việc, nên dù ở đây nhiều năm, nhưng dân lao động VN tại quận Nakhon Chaisi vẫn chưa lần nào lên Bangkok, dù nơi làm việc chỉ cách họ nom 60km.

Sau một ngày làm việc vất và, về nhà họ chỉ tắm rửa qua loa rồi lăn ra ngủ. Họa hoằn lắm mới có được vài tờ báo cũ mang từ Việt Nam qua, người này chuyền tay cho người kia đọc.

Nhưng đối với họ, vấn đề tinh thần mới là điều quan trọng hơn cả.

Chị Liên, phụ giúp cắt gọt trái cây tại chợ Saylaya nói, "Tôi bỏ ra cả 300B (gần trăm ngàn đồng) để gọi điện thoại về nhà vì nhớ chồng con, tay run lên khi nghe được giọng nói của chồng và con."

"Tối về lại phòng một mình, không dám đi đâu vì không biết nói tiếng Thái và sợ bị lạc. Lắm lúc tôi ngồi khóc vì nhớ chồng con và nhớ nhà."

Kênh liên lạc với người thân duy nhất là qua điện thoại, nhưng do cước gọi về Việt Nam vẫn còn đắt đỏ nên đa phần người lao động ở đây đều nhờ người khác mang thư tay về gửi cho người thân.

Sau thời gian làm việc hơn 10 tiếng trong ngày, người lao động VN lại trở về những căn phòng nhỏ với diện tích không quá 10 mét vuông nằm sau đường ray xe lửa cách con kênh khoảng 50 mét.

Những khi do triều cường lên họ phải đắp những bao cát để nước khỏi tràn vào nhà.

Người lao động sống theo từng phòng riêng lẻ hay hai ba người ở chung với nhau - với số tiền hàng tháng trả cho việc thuê nhà từ 1.000B (350.000ĐVN).

Cứ hàng tháng hay theo quí thông qua kênh chuyển tiền, họ gửi về cho gia đình những đồng tiền dành dụm, số tiền có khi chỉ 1 triệu ĐVN dành dụm sau 4 tháng làm việc.

Ở khu vực lao động Việt Nam người dân Việt Nam cho hay có rất ít và hầu như không có những vụ nhậu nhẹt hay xích mích của người lao động do họ xác định đến đấy là làm việc để mang đồng tiền cho gia đình.

Một số sau thời gian làm 3 năm trở về xây dựng nhà, mua xe, nuôi con học hành như trường hợp của vợ chồng anh Bình chị Xuân, một cặp vợ chồng đã sống lâu năm ở đây.

Ngồi bên bữa cơm tối đạm bạc sau ngày làm việc trở về phòng, chị Hoài và anh Tiệp, sau gần 2 năm làm việc ở Thái Lan, quyết định năm sau sẽ trở về nhà luôn sau khi dành dụm được một số tiền nhỏ.

“Hai đứa con, 3 tuổi và 5 tuổi, cần có Cha Mẹ bên cạnh, để ông bà Ngoại nuôi nhiều khi cũng thấy khó khăn lắm. Các con cần bàn tay của người Mẹ và sự quan tâm chăm sóc của người Cha,” chị Hoài nói.

Với vốn liếng dành dụm nhỏ nhoi và những gì kiếm được ở Thái Lan, anh chị Tiệp đang nuôi ước mơ mở một quán ăn nhỏ ở Hà Tĩnh.

Ngồi quây quần cùng trò chuyện trong căn phòng thuê 10 mét vuông nơi anh Dương hiện ở, bên cạnh tấm bản đồ Việt Nam treo trên tường, tôi còn thấy nhiều tờ báo như Tuổi Trẻ, Tiền Phong, Thanh Niên nằm lẫn với các băng đĩa nhạc Việt Nam.

Anh cười bảo do đồng hương cho mượn hay những người có dịp về quê mang qua cùng chuyền tay nhau đọc. Anh cứ nằng nặc đòi tôi nghe quan họ ca trù Bắc Ninh, một loại nhạc mà anh hay nghe sau ngày làm việc.

Anh Bình, người được mọi người xem như đầu tàu nối sự liên kết với cộng động dân Việt Nam tại quận Nakhon Chaisi nói, “Đã nhiều lần tôi phải chạy đi giúp đỡ người lao động qua đây lần đầu, đưa tiền họ gọi về Việt Nam, hay đứng ra làm kênh chuyển tiền cho họ hay thậm chí phải tìm việc cho anh em.”

Anh Tiệp nói, “Người lao động đang làm việc tại Thái Lan làm đủ các ngành nghề, lao động hợp pháp hay bất hợp pháp nhưng họ luôn ý thức họ qua đây là làm việc, mang đồng tiền về cho gia đình, rời bỏ quê hương chẳng qua là do mưu cầu cuộc sống."

"Họ mong muốn thoát khỏi cảnh đói nghèo ở quê nhà và có đủ tiền để lo cho người thân, con cái ở VN có tiền học hành đến tuổi trường thành."

Ước nguyện thật giản đơn đã thành hiện thực khi lao động ở Thái Lan cách không xa quê hương là bao, không phải cầm cố ruộng đất hay vay tiền ngân hàng để đóng hàng ngàn, chục ngàn đô la cho các công ty Xuất khẩu lao động để rồi được đưa đi ở tận đâu đâu.

Tương lai đó sao quá tầm tay của nhiều người khi so với việc qua Thái Lan làm chui dễ dàng biết bao.