'Có PNTR, công ty Mỹ hưởng lợi ở VN'

Quốc hội Hoa Kỳ đã thông qua đạo luật mang tính bước ngoặt bình thường hóa quan hệ thương mại với Việt Nam.

Cả Hạ viện và Thượng viện Hoa Kỳ đều bỏ phiếu thông qua dự luật về Quy chế Thương mại bình thường vĩnh viễn (PNTR) với Việt Nam trong ngày 9-12.

Đạo luật này tháng trước đã không thành công ở Hạ viện ngay trước khi Tổng thống Mỹ George Bush lần đầu tiên sang thăm Việt Nam.

Nguyễn Hoàng của Ban Việt Ngữ BBC đã có cuộc trao đổi với ông David Knapp, Tổng Giám đốc Motorola ở Việt Nam và đồng thời là Chủ tịch Phòng Thương mại Hoa Kỳ (Amcham) ở Hà Nội.

Ông David Knapp cho biết nhận định về ảnh hưởng của PNTR đối với các doanh nghiệp Mỹ đã và sẽ đến Việt Nam làm ăn:

David Knapp: Thỏa thuận này (PNTR) cho phép các công ty Mỹ tận dụng hết những lợi ích mà các thành viên WTO được hưởng. PNTR là một tiến trình mà chính phủ Mỹ phải đi qua để mở rộng quan hệ thương mại bình thường với Việt Nam.

Nếu không có PNTR, các công ty Mỹ sẽ không thể hưởng hết những lợi ích của WTO. Vì thế, việc nó được thông qua có nghĩa là đã xóa bỏ rào cản cuối cùng để các công ty Mỹ hưởng đầy đủ lợi ích của WTO.

BBC:Tổng thống Bush đã muốn có PNTR trước khi đến Việt Nam tháng 11, nhưng khi ấy nó bị bác. Bây giờ ta lại thấy có sự ủng hộ mạnh mẽ của chính Quốc hội Mỹ. Có thể giải thích điều này thế nào?

Vấn đề mang tính thời điểm. Việc bỏ phiếu được thực hiện ngay sau cuộc bầu cử giữa kỳ, và đưa ra Quốc hội theo quy định là phải có hai phần ba số phiếu. Hôm ấy nhiều người không đi họp, và kết quả là nó không đạt được đủ hai phần ba phiếu bầu. Đến cuộc bỏ phiếu gần đây nhất, thì dự luật được giới thiệu theo quy tắc thông thường, tức là chỉ cần quá bán. Tôi có thể khẳng định dự luật PNTR với Việt Nam có sự ủng hộ của cả hai đảng. Chúng tôi đã luôn khẳng định như vậy, vấn đề chỉ mang tính thời gian khi nào thì có quan hệ thương mại bình thường với Việt Nam.

Khi cuộc bỏ phiếu diễn ra, nó đã nhận được sự ủng hộ của cả hai đảng, và tại Thượng viện, dự luật được thông qua với tỉ lệ rất lớn.

BBC:Việt Nam muốn duy trì một số khu vực như viễn thông, ngân hàng, bảo hiểm mà phải mất một thời gian nữa mới mở cửa hoàn toàn, tức là mở nhưng theo lộ trình dần dần. Theo ông, các công ty Mỹ muốn vào ngay có sốt ruột không hay họ biết rằng cũng phải chấp nhận đi từng bước?

WTO không có nghĩa là ai đó bật công tắc và mọi sự ngay lập tức tốt đẹp. Về căn bản, WTO giống như một lộ trình tác động đến những thay đổi về trợ cấp, thuế, hệ thống luật pháp…

Việt Nam đã tiến bộ khi đưa ra nhiều đạo luật, và bây giờ vấn đề còn là chứng tỏ cho mọi người thấy luật được thực thi nghiêm túc để dòng chảy đầu tư có thể vào.

BBC:WTO rồi, PTNR rồi, thế nhưng nền kinh tế Việt Nam vẫn bị Hoa Kỳ xem là nền kinh tế phi thị trường trong 12 năm kể từ nay và điều này có hệ lụy lớn đối với các vụ kiện bán phá giá. Phải chăng có điều gì quá "ghê gớm" khiến Mỹ vẫn khó công nhận Việt Nam là một nền kinh tế thị trường?

Tôi không rõ khúc mắc ở góc độ pháp lý đằng sau thuật ngữ này là gì. Tôi cảm giác một trong những lý do khiến vẫn còn khúc mắc này là bởi vấn đề của công ty quốc doanh Việt Nam. Tức là mức độ sở hữu của nhà nước trong nhiều công ty. Thế nhưng vấn đề này nên được xem xét kỹ dưới góc độ luật cũng như thuật ngữ chính xác trong luật.