Sông Mekong trải dài qua lãnh thổ 6 nước Trung quốc, Miến Điện, Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam

Hôm 12-1, ở thủ đô Phnom Penh của Campuchia, hai ủy ban sông Mekong quốc gia của Campuchia và Việt Nam cùng Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và Bộ Môi trường Campuchia tổ chức cuộc họp.

Mục đích là nghe chuyên gia nước ngoài trình bày báo cáo về tác động môi trường của việc Việt Nam phát triển thủy điện đối với phần hạ lưu của Campuchia.

Tranh cãi

Một số tổ chức phi chính phủ và người dân đã đến cuộc họp và nêu những ảnh hưởng mà theo họ là do việc xây đập thủy điện.

Báo Campuchia dẫn lời bà Chao Chantha, một trong 10 đại diện cộng đồng ở tỉnh Stung Treng, đông bắc Campuchia, rằng: “Chúng tôi không hy vọng Việt Nam sẽ đền bù cho người dân Campuchia bị ảnh hưởng vì các đập của họ.”

Bà Chantha nói kể từ năm 2004, người dân làng đã chịu nhiều đợt lũ lụt mà họ nói là do các đập thủy điện của Việt Nam gây ra.

Trong khi đó, trả lời phỏng vấn của BBC, ông Nguyễn Nhân Quảng, Phó Tổng Thư ký Ủy ban sông Mekong của Việt Nam, nói: “Các dự án của EVN chưa ngăn dòng sông Srepok, chưa chứa nước, thế nhưng họ cứ bảo là bị lũ lụt. Chúng tôi giải thích vào tháng 12-2006 ở Việt Nam có một số trận bão, mưa lớn làm vùng Tây Nguyên cũng bị lụt mặc dù chưa có công trình thủy điện nào.”

Theo ông Quảng, phía Bộ Môi Trường của Campuchia cũng nói tại cuộc họp rằng “không vì bảo tồn mà không phát triển.”

Còn ông Chhitih Samath, Giám đốc điều hành tổ chức phi chính phủ NgoForum On Cambodia, nói với BBC về các lý do mà ông cho rằng chưa minh bạch.

"Đó là bởi thứ nhất Bản đánh giá về Ảnh hưởng Môi trường (EIA) phải được thực hiện đúng qui chuẩn và phải vấn ý với cộng đồng dân địa phương và phải đưa ra lý do thật rõ ràng là đập thủy điện xây ở Việt Nam phải mang lại lợi ích cho cả dân chúng Campuchia sống dọc sông Mekong phía biên giới Campuchia."

"Thứ hai là phải đưa ra kế hoạch đền bù hoặc dự phòng một cách rõ ràng," ông nói.

Ông Tich Dun từ Ủy Ban Sông Mekong Quốc gia Campuchia nói rằng mặc dù chưa rõ nguyên nhân gây lụt thì các bên liên quan cũng đã thống nhất được cơ chế giám sát ảnh hưởng môi trường:

"Tại cuộc họp, dân chúng tại các khu vực bị ảnh hưởng lũ lụt phản ánh về thực trạng bị lũ lụt. Thế nhưng hiện chưa rõ là lũ lụt là do các đập xây bên phía Việt Nam hay lũ lụt là do bão gây ra. Do đó khi bàn đến vấn đề bồi thường thì cũng khá phức tạp vì nếu không biết rõ nguyên nhân gây ra lũ thì cũng khó đòi bồi thường".

"Các bên liên quan cũng đi đến việc nhất trí cơ chế giám sát ảnh hưởng môi trường và mỗi bên sẽ báo lại cho chính phủ nước họ những gì xảy ra".

Bốn đập thủy điện mà Việt Nam đang xây nằm ở khu vực Tây Nguyên, chủ yếu ở tỉnh Đắk Lắk.

Việt Nam nói các công trình này không chỉ góp phần phát triển cho địa phương mà còn hòa vào lưới điện quốc gia.

Việt Nam có năm vùng riêng biệt thuộc lưu vực sông Mekong, trong đó có vùng Tây Nguyên.

Tổng diện tích lưu vực thuộc lãnh thổ Việt Nam là 30,840 km2 nằm trên lãnh thổ 4 tỉnh Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk và Lâm Đồng.

Theo thông tin của Ủy ban sông Mekong Việt Nam, các công trình thuỷ điện trong lưu vực Mekong sản xuất ra 1600 MW điện cung cấp cho dân sinh kinh tế không chỉ trong mà còn cả ngoài lưu vực.

Tuy nhiên các hồ chứa, công trình thuỷ điện cũng là một đề tài có nhiều tranh cãi trong thập kỷ qua.

Các chính phủ đang phải tìm cách giải bài toán cung cấp năng lượng cho phát triển kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường.