Lê Quỳnh BBC Việt ngữ

	Thị trường chứng khoán đang sôi động ở Việt Nam

Bên cạnh những cái tên nổi bật với công chúng như Trương Gia Bình, Võ Quốc Thắng..., có những người khác mà tầm cỡ của họ chỉ được một bộ phận trong giới doanh nhân hay chính quyền nắm rõ.

Nói như một bài báo của VietnamNet, ở Việt Nam, nhiều người có thể thông hiểu tài sản của 100 người giàu nhất thế giới, nhưng "khi hỏi đến ai là người giàu nhất Việt Nam, tài sản của họ là bao nhiêu, đứng thứ hạng bao nhiêu trên thế giới lại là một câu hỏi không có lời giải đáp."

Phản ứng chung của đa số những doanh nhân "bị" nêu tên là không đồng ý, cho rằng việc công bố thông tin là vi phạm đời tư cá nhân.

'Làm giàu lặng lẽ'

Dĩ nhiên có thể hiểu được sự dè dặt của các vị tỉ phú Việt hiện nay khi ít ai muốn công khai tài sản của họ trên phương tiện truyền thông.

Tại một đất nước mà tham nhũng đang nghiêm trọng, việc phân hóa giàu nghèo lan rộng, thì việc anh phô trương sự giàu có của mình chưa chắc đã là hay. Một bài báo hồi năm ngoái của Financial Times, viết về nhà giàu Trung Quốc, dùng một ý mà có thể áp dụng cho Việt Nam là “anh phải giàu một cách lặng lẽ.” (You’ve got to be rich silently)

	Sự phân hóa giàu nghèo đã nảy sinh

Sự lặng lẽ ấy có thể để đáp ứng một nhu cầu thực tiễn, là an ninh. Ông Trần Bê, người mà báo nói là sở hữu ít nhất 1000 tỉ đồng, từng có con trai bị bắt cóc và đòi tiền chuộc với giá 10 triệu đôla. Trước nguy cơ như vậy thì cũng chẳng ai muốn mình lên bìa báo với hàng tít như "người giàu nhất VN" làm gì.

Tuy vậy, sâu xa hơn, hiện tượng không có ông bà nào tự hào lên truyền thông khoe tài sản của mình, và nếu có phóng viên đi hỏi “khổ chủ” thì chắc là không nhận được sự hợp tác, nó cũng thể hiện mâu thuẫn của cuộc hôn nhân kinh tế thị trường với định hướng XHCN hiện tại.

Diễn biến kinh tế ở VN trong 20 năm qua, thực chất là sự phục hồi và quay lại của kinh tế tư bản. Những ông bà chủ giàu có hôm nay có thể xem là thế hệ tư bản gia đầu tiên đang thành hình ở VN, sau những năm đánh tư sản mại bản.

Nếu những người như Trương Gia Bình hay Trần Lệ Nguyên đã giàu có ở 30 năm trước, thì hoặc họ phải chạy ra nước ngoài hoặc gần trắng tay. Nay họ là những doanh nhân được tôn vinh, và nếu cần, thì có thể cầm trên tay thẻ Đảng. Nhưng mối quan hệ giữa các đại gia kinh tế và nhà nước (vẫn còn giữ lại lý tưởng về tính công bằng xã hội từ thời bao cấp) vẫn là mối quan hệ không thật suôn sẻ, và các nhà lý luận chính thống còn phải tiếp tục nghĩ ra các diễn giải để trau chuốt cho quan hệ này (kiểu như cách lý luận rằng bóc lột không phải lúc nào cũng xấu).

Thế nên, để lộ diện một số lượng gần đúng với thực tế những tỉ phú tiền đồng, triệu phú đôla ở VN chắc sẽ còn mất một thời gian nữa.

Có ba giai đoạn trong thái độ của xã hội đối với những doanh nhân: đầu tiên, làm giàu là tội lỗi, có nguy cơ đi tù; thứ hai, khoe mình giàu có vẫn còn là một cấm kị, có muốn ăn chơi nhảy múa thì cũng chỉ nên làm trong một nhóm nhỏ; thứ ba, xa hoa là chuyện đáng để ăn mừng, phô trương rộng rãi. TQ đã ở giai đoạn thứ ba, VN có lẽ ở thứ hai, nhưng sớm muộn rồi cũng sang giai đoạn thứ ba.

Còn từ đây đến đó, người ta phải lo tiếp tục làm sao để giàu hơn, và giữ được của cải của mình.

Chơi chứng khoán đang vô cùng hấp dẫn, nhưng anh giàu lên vì cổ phiếu, anh cũng có thể mất nhiều vì nó.

Lấy trường hợp một người Trung Quốc. Ở tuổi 30, Chen Tianqiao thu được một tỉ đôla sau khi công ty của ông Shanda Interactive Entertainment lên sàn Nasdaq – đứng thứ 10 trong danh sách người giàu Trung Quốc của Forbes năm 2005. Một năm rưỡi sau, cổ phiếu sụt giá, và giá trị của Chen "chỉ" còn là 500 triệu đôla (dựa trên giá cổ phiếu của Shanda ngày 22-5-2006).

-----------------------------------------------------------

Nguyễn Hải
Thay vì thống kê xem ai giàu có nhất ở VN, tôi cho rằng người ta nên thống kê xem tuổi thọ trung bình của người dân VN hiện nay đã đạt được chỉ số chính xác là bao nhiêu thì hay hơn. Nếu đạt chỉ số cao thì quả thật dân ta chịu đựng quá giỏi!

Nguyen Nam, Quảng Trị
Đúng đây là điều tế nhị, không nên công khai. Thật ra đây là một tầng lớp tư sản đỏ được hình thành. Đây là các doanh nghiệp Nhà nước đã được hưởng quá nhiều ưu đãi trong thời gian hoạt động.

Sau khi CỔ PHẦN HÓA, các lãnh đạo công ty đã trở thành những người giàu nhất Việt Nam... bao nhiêu tài sản của Nhà nước đã trở thành sở hữu của cá nhân???