Đang có yêu cầu đổi mới nâng cao tính chuyên trách của Quốc hội

Ông Nguyễn Khắc Mai, nguyên Vụ trưởng Vụ Nghiên cứu, Ban Dân vận Trung ương, vừa đề xuất ba yêu cầu đổi mới cho Quốc hội Việt Nam trong phỏng vấn với đài BBC.

Ông cho biết yêu cầu thứ nhất là Đảng Cộng sản, với tư cách đảng cầm quyền, cần chủ động chứng tỏ quyết tâm dân chủ hóa bầu cử Quốc hội.

Trách nhiệm của người cộng sản, lực lượng nắm quyền chính trị hiện nay, là phải trình được một danh sách do ĐCS đề xướng, trình bày với quốc dân, đảm bảo đó là những nhân cách tử tế nhất, tốt nhất, tâm huyết nhất, trí tuệ nhất.

Nhưng việc đề xuất, giới thiệu của những kỳ vừa qua không đạt được yêu cầu này. Cho nên theo tôi bây giờ phải có sự chỉ đạo thật dân chủ, bắt từng đảng bộ cấp dưới phải đi tìm, đi cầu những người hiền tài.

BBC: Vậy ở thời điểm cải tổ quốc hội hiện nay, liệu có lý do gì để những lãnh đạo của ĐCS phải có sự đổi mới thực sự trong quá trình bầu cử quốc hội?

Thực ra đây là vấn đề rất khoa học, thực tiễn, có liên quan đến mô hình nhà nước. Chúng ta vẫn nặng căn với mô hình Sô Viết, Diên An. Có một quan điểm xây dựng một bộ máy luật pháp như thế nào trong thời hiện đại cho hay và phù hợp, đó là một vấn đề phải bàn cãi, phải nghiên cứu.

BBC: Ông nhắc đến việc quá trình hiệp thương của mặt trận từ bao nhiêu năm này cần có sự đổi mới?

	Hiến pháp 1946 của Việt Nam được cho là tiến bộ trong thời điểm mới giành độc lập

Đúng như vậy. Quá trình hiệp thương lần này đang giới thiệu tìm một số quan chức của đảng, chính quyền, đoàn thể để giới thiệu ra. Đây là một việc là xưa nay đã làm. Bây giờ việc cốt lõi của hiệp thương là tìm cho ra được năng lực chuyên môn hóa của quốc hội, mở rộng tỷ lệ nghị sĩ chuyên trách…

Từ ‘nghị sĩ’ phản ánh rất đúng tư cách của những nhà lập pháp. Có ‘nghị’ là bàn luận và có ‘sĩ’ là trí tuệ. Những người có trí tuệ, có tâm huyết, và biết bàn luận, tìm mọi kiến thức để bàn luận giải quyết những công việc của quốc gia. Hiệp thương là để cho có được chất lượng nghị sĩ chuyên trách và một quốc hội chuyên môn hóa để làm hai việc: việc lập pháp và việc giám sát nhà nước và xã hội. Làm việc thế nào trong khuôn khổ đạo đức ấy thì phải có một quốc hội chuyên môn hóa.

BBC: Điều này liên quan tới yêu cầu thứ ba là phải mời gọi nhiều người ứng cử tự do. Hiện đảng có 3-4 triệu đảng viên, còn lại 79-80 triệu người chưa vào đảng. Mà tỷ lệ đại biểu quốc hội dành cho những người ngoài đảng chỉ là khoảng 10%, điều này rất không hợp lý?

Tôi luôn có một mong ước như thế này: Có một quốc hội chuyên môn hóa, và ĐCS phải thể hiện tư tưởng của cụ Hồ là cầu người hiền tài để ra làm việc nước. Hiện nay người ta sẽ giới thiệu các quan chức đảng, chính quyền, đoàn thể là chính, còn việc tìm tòi những người hiền tài thì đang là điều quốc dân đòi hỏi.

BBC: Nhiều người gần đây nhắc tới Hiến pháp năm 1946 mà nhiều người cho rằng ở thời điểm đó là rất tiến bộ. Ông nghĩ sao về nhận định này?

Điều bất hạnh là Hiến pháp đó thông qua xong rồi nhưng lại không có cơ hội để thi hành. Hiến pháp thông qua năm 1946 xong thì cuối năm lại phải đánh nhau với Tây. Phải thừa nhận rằng sau năm 1950 khi thông được biên giới, Liên Xô, rồi Trung Hoa cộng sản họ giúp mình vũ khí, v.v thì họ cũng tuồn cho mình những quan điểm của họ. Và mình buộc mình phải theo. Cho nên tôi nói chưa bao giờ tư thế độc lập của Việt Nam cao như bây giờ, và phải suy nghĩ về vấn đề này để làm việc, để tính toán những việc của nước, của dân.

BBC: Xin cảm ơn ông.

====================

Võ Khâu, Gia Lai
Quá trình dân chủ hóa là điều tất yếu và nó quan trọng hơn bất cứ vấn đề nào khác! Bởi không có dân chủ, thì việc kêu gọi phát triển kinh tế,thì chỉ là kinh tế làm thuê cho các ông chủ nước ngoài mà thôi. Với một nền kinh tế "cơ bắp"như vậy, kinh tế VN sẽ không bao giờ có cơ hội phát triển được, suốt đời chạy theo và phụ thuộc vào ngước ngoài.

Có dân chủ thì mới phát huy được sức mạnh của toàn dân, có dân chủ mới huy động được tiềm năng của nhân dân, có dân chủ sẽ có tất cả.Vì vậy việc mở rộng dân chủ trong cái sân chơi quốc hội để tìm người tài đức là lương tâm và trách nhiệm của những người CSVN.

Minh, TP HCM
Mặc dù cơ chế bầu cử hiện nay phần lớn quyết định ở việc hiệp thương (shortlisting), tôi nghĩ nhân dân ta vẫn có thể phát huy quyền làm chủ của mình qua 7 nguyên tắc bỏ phiếu sau đây: 1. Không bầu cho người có quá nhiều chức vụ. Việc có quá nhiều chức vụ chứng tỏ họ không có thời gian chuyên tâm làm đại biểu Quốc hội. Việc ông Đặng Đình Khoa, đại biểu HĐND TP HCM quyết định tự ứng cử ra QH và tuyên bố từ chức giám đốc Công ty LD Dầu Cái Lân cho thấy điều này. Đã là đại biểu thì phải chuyên trách, chuyên tâm.

2. Không bầu cho những người đã là đại biểu nhiệm kỳ vừa qua, nhưng trong nhiệm kỳ đó không hề phát biểu tranh luận hay tạo được dấu ấn gì đáng kể. Dưới chế độ Sài Gòn, loại này được gọi là "dân biểu gia nô", hay tiếng Anh là "rubber stamp".

3. Không bầu cho những người không đại diện quyền lợi của người đi bầu (thí dụ - một ông lạ hoắc nào đó từ Trung ương giới thiệu xuống). Bầu đại biểu quốc hội là viết một văn bản ủy quyền. Cử tri là người ủy quyền, có quyền yêu cầu các vị dân biểu phải làm việc vì lợi ích của cử tri. Một người chưa từng tiếp xúc cử tri, hay chưa từng làm gì để quan tâm đến cử tri thì nhất quyết không được bầu.

4. Không bầu cho những người không công khai, minh bạch hoạt động của mình. Việc công khai minh bạch những gì ứng cử viên đạt được phải được thông báo cụ thể trên trang web, chứ không phải chỉ có vài dòng tại địa điểm bầu cử như xưa nay vẫn làm.

5. Nên bầu cho những người có thu nhập chính đáng khá (thí dụ doanh nhân hay tầng lớp trung lưu). Ông cha ta có câu "có thực mới vực được đạo". Mác cũng nói như vậy: "người ta phải lo ăn, mặc rồi mới đến khoa học, chính trị". Người quá khó khăn về kinh tế hay làm giàu không rõ lý do, tư cách đạo đức không có gì nổi bật thì xác suất tham nhũng sau khi lên nắm quyền sẽ cao hơn.

6. Không nên câu nệ tuổi tác hay bằng cấp, mà nên quan tâm đến việc ứng cử viên đã làm được thành tích gì trên thực tế.

7. Người có cả tài lẫn đức là tốt nhất. Song nếu phải lựa chọn, thì người có tâm, có đức vẫn tốt hơn người chỉ có tài. Vì có tâm thì sẽ biết sử dụng người tài để hỗ trợ mình.

Sau cùng, nếu không có ai đạt được các tiêu chí từ (1) đến (7) nói trên, thì cũng không nên gạch hết tên mọi người, mà nên chừa lại 1 người tốt nhất, vì nếu không lá phiếu đó sẽ bị coi là không hợp lệ.

Mai Ninh, Việt Nam
Hiện nay, đảng ta đang cố "nắm vững" 3 việc: 1) lập một danh sách thật vừa ý mình (đảng cử); 2) Khi đã có danh sách ứng cử vừa ý thì lùa dân đi bầu "càng đông càng tốt" (cố nhiên rồi) để tuyên truyền đối nội và đối ngoại. Kỳ tích là 99% dân đi bầu; lãnh tụ của đảng được 99% phiếu... 3) Đố ai biết cách thức kiểm phiếu ra sao. Nắm chắc 3 điều trên, đảng sẽ cai trị vĩnh viễn như sứ mạng lịch sử đa trao. Coi thử, lần này đảng sẽ sáng suốt và tài tình ra sao.

Nguyễn Nga, TP HCM
Tôi tán đồng ý kiến không tiếp tục để những người không phát biểu ý kiện ngồi họp quốc hội.