David Koh Viện Nghiên cứu Đông Nam Á, Singapore

	Văn hóa Việt Nam chỉ có một hay có nhiều?

Người Việt là những người sinh sống ở Việt Nam, mang quốc tịch nước Xã hội chủ nghĩa Việt Nam hay là những người có lối sống theo văn hóa Việt Nam? Văn hóa Việt Nam chỉ có một hay có nhiều? Ví dụ như những cộng đồng người Việt đã sống xa lãnh thổ Việt Nam chắc chắn sẽ có những điểm đặc biệt khác với những người trong nước.

Định nghĩa đa chiều

Ta còn chưa nói đến những “người Việt” thuộc về dân tộc thiểu số mà có lối sống khác hẳn người Kinh, mặc dù họ đều đã được công nhận là một phần của đại gia đình dân tộc Việt Nam. Hơn thế nữa, những người con của các cuộc hôn nhân không biên giới mà một bên là người Việt, họ thường bị giằng co giữa hai bản sắc Việt - phi Việt. Chắc chắn đây không phải là điểm cuối cùng nếu chúng ta còn muốn đề cập đến lứa tuổi mười lăm đôi mươi vốn mang theo trong mình nét văn hóa Việt Nam, đi “lấy kinh” ở các nước rồi lại ưa thích những lối sống khác trước. Thực ra hiện tượng này trong nước cũng đã có. Hay như những người mà chưa từng là người Việt nhưng lại đã hòa nhập vào dòng văn hóa Việt Nam dưới hình thức này hay hình thức khác có được coi là người Việt hay không?

	Người Việt sống trong và ngoài nước vừa giống lại vừa khác nhau

Định nghĩa về người Việt không chỉ là vấn đề dành riêng cho Việt Nam, bởi vì sự toàn cầu hóa và các giai đoạn lịch sử trước đây, hoặc vì hòa bình, hoặc do lịch sử đã làm nên thực tế là có nhiều phong trào di cư của nhiều dân tộc khác nhau trên toàn cầu.

Có lẽ sẽ không có một định nghĩa mà tất cả mọi người quan tâm đều có thể nhất trí, nhưng ở trong Việt Nam, để mà xây dựng một xã hội đoàn kết, hài hòa, có chăng một định nghĩa bao trùm hơn khía cạnh hộ chiếu hoặc giấy khai sinh?

Theo tôi, trong bối cảnh toàn cầu hóa, khái niệm về dân tộc, quốc gia, và văn hóa nên được mở rộng để đáp ứng với thực tế nhưng sự đáp ứng đó nhằm mục đích gì mới là vấn đề cần được bàn thêm.

Những giá trị cuộc sống đẹp đẽ, lành mạnh đều phải được nước nhà khẳng định, đón nhận làm nền cho định nghĩa về người Việt. Vậy thì những giá trị nào là của người Việt? Lịch sử và hiện tại, truyền thống và hiện đại nên góp phần như thế nào? “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng văn minh” có đủ không? “Dân” là ai, “nước” ở không gian đâu hay là vượt qua không gian một chiều? Và xã hội nên tổ chức theo kiểu gì? Còn thế nào là giàu, mạnh, công bằng và văn minh?

Định nghĩa thế nào về “người Việt” nên là cách để mọi người đến gần và tham gia vào việc đạt đến đỉnh cao của dân tộc Việt   David Koh

Các vấn đề về nhân văn và xã hội có bản chất tranh luận lớn. Định nghĩa về thành phần của một dân tộc là một vấn đề nhân văn và xã hội. Không dễ có một định nghĩa duy nhất bao trùm.

Nhưng một điều phải được mọi người, cụ thể là nhà chính sách luôn luôn chú ý là sự đa dạng là bạn đồng hành của thế giới tự nhiên lẫn con người.

Sự đa dạng có thể đồng hành với sự đoàn kết của một cộng đồng trong một lãnh thổ nếu định nghĩa thành phần có thể mở rộng tối đa để đi sát với giá trị nhân văn và xã hội cùng thời.

Sự phồn vinh đạt đến đỉnh cao của một đất nước có thể nói phải có ba điều kiện là: Thiên thời, Địa lợi, Nhân hòa. Có nghĩa là, dù có thời cơ vạn năm có một, tài nguyên dồi dào, sự phồn vinh đó cũng sẽ không đến đỉnh cao nếu mà thiếu yếu tố Nhân hòa. Mặt khác, yếu tố Nhân hòa có thể bù đắp cho sự thiếu thốn về hai yếu tố kia và trong thế giới của thế kỷ 21, yếu tố Nhân hòa mang tính quyết định.

Như vậy, định nghĩa thế nào về “người Việt” nên là một cách để mọi người sẵn sàng đến gần và tham gia vào việc đạt đến đỉnh cao của dân tộc Việt.

Ông David Koh hiện là Nghiên cứu viên chính, Điều phối Viên của Chương trình nghiên cứu Chính trị và Chiến lược, thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á, Singapore. Cuốn sách của ông, Wards of Hanoi (Phường ở Hà Nội), được Viện Nghiên cứu Đông Nam Á, Singapore ấn hành năm 2006.

Tác giả viết bài này trực tiếp bằng tiếng Việt.

--------------------------------------------------------------

Phan Tuệ Sinh, Hải Phòng
Tại sao người Việt chúng ta lạc hậu? Từ lúc bé chúng ta luôn dạy trẻ em những điều như đất nước chúng ta rừng vàng biển bạc, dân tộc chúng ta thông minh, cần cù, chịu khó, đó là lý do chúng ta lạc hậu như hôm nay. Xin thưa với các bạn, chúng ta không thua kém các dân tộc khác chỉ khi có một môi trường lý tưởng để phát huy, bằng chứng là có một số người đạt được những vị trí quan trọng trên thế giới, nhưng các bạn cũng phải hiểu hai chiều rằng do đâu họ giỏi như vậy, đó là do họ biết vươn cánh để tiếp thu những tiến bộ khoa học trên thế giới. Về mặt nguyên tắc đã cần cù chịu khó kết hợp với thông minh thì không một ai phải chịu sống trong nghèo khó. Nhưng sao ta vẫn nghèo nhỉ? Có hai lý do: thứ nhất là chúng ta thiếu một trong những nhân tố cấu thành sự giàu có và thứ hai là chúng ta đã viễn tưởng hoá chính chúng ta, chúng ta có một sai lầm rất lớn là quá tự tin vào khả năng của mình, chúng ta luôn tự hào là thông minh. Thực hư thế nào chỉ có bạn nắm rõ. Vậy bạn chưa giỏi bằng họ có nghĩa là bạn không thông minh bằng họ. Và cuối cùng xin các bạn nhớ cho rằng cần cù chịu khó kết hợp với ngu dốt sẽ là đại phá hoại. Vậy xin bạn hãy học hỏi trước khi nói và làm bất kỳ điều gì. Đừng nghĩ xa xôi mà hãy phân tích những sự vật hiện tượng ngay xung quanh mình.

Xin hỏi bạn bạn nghĩ như thế nào về Chủ nghĩa Tư bản, có phải nó lạc hậu, nó bóc lột và đàn áp? Đúng, nhưng đó chỉ là một phần nhỏ của cái thế giới rộng lớn. Chủ nghĩa tư bản và đặc biệt là thành tựu của Chủ nghĩa tư bản đã đưa lịch sử loài người lên một tầm cao mới. Chủ nghĩa tư bản là lạc hậu? Bạn cần kiểm chứng lại xem tất cả các đồ dùng, tiện nghi trong nhà bạn đều là thành tựu của chủ nghĩa tư bản đấy chứ, và kể cả những gì bạn muốn thể hiện trên Internet này cũng đều như vậy. Chủ nghĩa tư bản là bóc lột? Bạn đã từng học cả một chương Bản chất con người trong quyển Kinh tế chính trị. Bạn cũng nên biết bản chất con người là muốn làm ít hưởng nhiều. Vậy nếu ai cũng như ai thì lấy đâu ra người lao động theo đúng nghĩa? Ông chủ sẽ là người phân công và tổ chức lao động một cách hiệu quả và công bằng nhất và do đó giá trị thặng dư không đồng nghĩa với bóc lột, đó là phần thưởng xứng đáng cho những người biết cách đứng ra tổ chức lao động một cách có hiệu quả. Như vậy nếu từ trước đến giờ bạn nghĩ Chủ nghĩa tư bản là xấu thì chính bạn là người lạc hậu. Vậy Chủ nghĩa xã hội là gì?

Y H'minh, Daklak
Tôi rất đồng tình với bài của David Koh. Tôi là một dân tộc thiểu số, nhiều lúc tiếp xúc với người kinh tôi đều nghe họ phân biệt và dường như họ xem người dân tộc thiểu số không phải là người Việt.

Hai, TP HCM, Việt nam
Vị giáo sư này tuy nghiên cứu nghành Việt Nam học mà không hiểu một chút gì về suy nghĩ của người Việt Nam về văn hóa Việt Nam.Chính vì thế ông ta đã mang cái suy nghĩ của một người phương Tây vào Việt Nam.Ở phương Tây một người nào dù đại diện cho một đảng nào cũng đi vận động quyên tiền để tranh cử và sau đó nếu thắng cử thì phải ưu tiên những điều kiện kinh tế thuận lợi cho những cá nhân,công ty đã bỏ tiền ra ủng hộ để lần sau đảng của họ lại có được tiền của tầng lớp giàu có này.

Vì vậy những thuận lợi xã hội phần rất lớn đều thuộc người giàu.Còn tại Việt Nam một dảng lãnh đạo và chỉ chọn những người có tài và đức để gánh vác việc nước.Vì vậy ai lên lãnh đạo cũng đều lo cho cuộc sống của toàn dân. Các vị hãy đọc lịch sử Việt Nam và hãy so sánh có chế độ nào tiến bộ hơn xã hội này.Đảng nào đã lãnh đạo nhân dân giành được độc lập,tự do và sau bao năm bị chiến tranh tàn phá, bị cấm vận đất nước đang phát triển mà cả thế giới phải công nhận, học hỏi và cũng đã có tổ chức điều tra về sự lạc quan và hạnh phúc của người dân Việt Nam kết quả là rất tốt điều đó đã chứng minh được nhiều điều .

Đất nước Việt Nam ngày càng tiến bộ và phát triển, người Việt Nam biết phải làm gì trong thời đại này, xã hội này và vị giáo sư nào đó từng tưởng mình uyên bác mà dạy khôn người khác.

Một thính giả
Gửi bạn Kinhte, TP HCM, Việt nam: Trước đây, ĐCSCV bảo thủ, không đổi mới nên gây ra nhiều tai hại. Điều đó đúng, tôi công nhận. Nay ĐCSVN đã khác trước, đã thay đổi lớn lao trong đường lới chiến lược của mình và đã đạt các thành tựu vượt bậc. Có thể vẫn chưa làm bạn hài lòng, OK, vậy cứ theo ý của bạn đi, cứ cho là sẽ có nền dân chủ như bạn mong muốn đi thì có gì tốt hơn?. Hãy nói cho tôi và 82.999.999 người mà bạn cũng cho là bò trong nước nghe xem, phải bình tĩnh, phải có lý luận, và nhất là phải có bằng chứng nhé, để chúng tôi hiểu bạn nên được xếp hạng là con gì?

Tim Nguyen
Tôi nghĩ bất kỳ ai sống trên đất nước Việt Nam, mang Quốc tịch Việt Nam hoặc Quốc tịch nước khác mà có cha và/hoặc mẹ là người Việt thì họ đều là Người Việt. Nếu một người Việt Nam cho dù đang sống ngay trên đất nước Việt Nam mà lại muốn sống lai căng hoặc chối bỏ những truyền thống văn hoá tốt đẹp của Người Việt thì chính họ đã tự chối bỏ đi cái gốc Việt của mình. Còn nếu như một người gốc Ngoại quốc mà lại yêu quý văn hóa Việt, sống và hành xử với những đặc tính tốt đẹp của Người Việt thì chắc chắn họ sẽ được những Người Việt trìu mến và đối xử với họ như cùng là Người Việt rồi. Người Việt với lối sống ôn hoà và một nền văn hoá đề cao Chân Thiện Mỹ dù đi đến bất kỳ nơi nào trên Thế gi! i cũng tạo nên những cái rất riêng, rất Việt mà không có dân tộc nào làm được. Văn hoá Việt đang phát triển rất mạnh ở khắp nơi trên thế giới, nơi có những bàn chân Người Việt đặt đến. Dễ thấy dấu ấn Việt rất riêng không lẫn vào đâu được với các sắc dân Châu Á khác. Ngay cả khi so sánh với nền văn hoá to lớn của Trung Hoa, bản sắc Việt cũng rất riêng và dù có bị cả ngàn năm đô hộ, bản sắc đó vẫn không bị đồng hoá hay mất đi mà vẫn được bảo tồn và duy trì bền bỉ. Trong khi những dân tộc khác trên đất nước Trung Hoa thì hầu hết bị đồng hoá hoặc không còn giữ được những bản sắc riêng của dân tộc đó thì Người Việt có thể tự hào mình vẫn độc lập cả về văn hoá, tiếng nói, và lãnh thổ.

Kinhte, TP HCM, Vietnam
"Đã là người Việt luôn thương yêu đùm bọc lẫn nhau, giúp đỡ nhau đó là truyền thống của người Việt." Hay thiệt!!! Vậy cái đám người nhốt và cầm tù 30 vạn người việt không có một ngày ra toà, có phải là người Việt không? Chúa Trịnh và Chúa Nguyễn có phải người Việt không? Nguyễn Ánh và Nhà Tây Sơn có phải là người Việt không?? Họ thương yêu đùm bọc lẫn nhau ở chổ nào vậy? "chúng ta cũng thấy rất tự hào ví dụ [...] hay gần đây có hai người Việt ở Quận Cam Hoa Kỳ trúng cử vào Nghị viện". Khôn thiệt!!! Biết kén cá chọn canh quá chừng ha. Còn những người nói tiếng Việt ngồi ở trong tù ở Quận Cam có phải là người Việt không? Những cô làm tiệm nai, gội đầu, hớt tóc ở các tiểu bang như Cali, Texa, Virginia có phải là người Việt không? Và những người đã từng bị gọi là "nguỵ quân nguỵ quyền" có phải là người Việt không?

Josie Nguyễn, Vancouver, Canada
Nhận xét của tôi là người Á Châu nói chung (dù nước nghèo hay giàu tại thời điểm này) thường có tinh thần chủ nghĩa quốc gia dân tộc (ethno-nationalism), trong khi đó người Mỹ, Canada và người Âu Châu thuộc các nước có nền kinh tế lớn mạnh, trừ các nước Đông Âu còn nghèo nàn, thì người ta thường có tinh thần chủ nghĩa quốc gia công dân (civic nationalism).

Người Việt gồm 54 dân tộc anh em nhưng Việt Nam chưa có một chính sách giáo dục nhấn mạnh tinh thần chủ nghĩa quốc gia công dân, mà vẫn tuyên truyền theo tinh thần chủ nghĩa quốc gia dân tộc. Cuộc cải cách công thương sau 30/4 là nhầm đả kích và kỳ thị trắng trợn các thành phần dân tộc Hoa trong gia đình người Việt. Hơn nữa, ngay cả những người Việt tự cho là thuộc dân tộc Kinh, họ có chắc chắn là mình không chỉ là một dân tộc nào đó trong gia đình Việt đã bị đồng hoá bởi dân tộc Kinh hay không?

Cũng chính vì chủ nghĩa quốc gia dân tộc mà những người gốc Việt thành tựu tại nước ngoài vẫn được người Việt trong nước lấy làm vinh dự, trong khi đó bản thân những người Việt hải ngoại này lại không biết nói tiếng Việt, không sống theo tinh thần văn hoá Việt, và trong thâm tâm họ cũng chả thấy có mối tình cảm gì đặc biệt với nước VN và dân VN. Họ là những người sống theo tinh thần chủ nghĩa quốc gia công dân chứ không phải theo chủ nghĩa quốc gia dân tộc. Ta không có quyền trách họ vì họ không suy nghĩ theo người Việt nội địa.

Theo tôi thì trong thời đại toàn cầu hoá, sự lớn mạnh của một dân tộc, của một nền văn hoá là tuỳ theo sức thuyết phục của nhóm đa số đối với các nhóm thiểu số trong nước, và từ đó lan rộng ra để trở thành một nơi hội tụ văn hoá có tính hấp dẵn đối với các dân tộc khác trên thế giới. Muốn làm được cái này thì phải bỏ dần chủ nghĩa quốc gia dân tộc và tiến hành giáo dục toàn dân sống theo chủ nghĩa quốc gia công dân.

Dan Đânng, Hai Phong, Việt nam
Tôi cảm thấy rất thích thú khi đọc một số bài viết của một số tác giả nước ngoài viết về Việt Nam cũng như một số bài viết của một số tác giả BBC, các bạn người Việt nhưng có cái nhìn độc lập, ở một góc mới. Có những sự vật hiện tượng xảy ra hàng ngày nhưng nó quá thông lệ, quá phổ biến đến nỗi chúng ta không có phản ứng, không có nhận xét gì cả nhưng khi một tác giả với góc cạnh mới viết chúng ta mới giật mình mà thấy: “Ôi tuyệt vời quá”, “Ôi kinh khủng quá”, “Tại sao mọi người có thể hành xử như thế được nhỉ?”, “Thực đáng yêu”, “Thực đáng ghét”, v.v.

Trong diễn đàn cũng có rất nhiều người có cái nhìn khác nhau về sự vật, hiện tượng. Và như các bạn thấy trên diễn đàn BBC các bạn thoải mái nói lên chính kiến của mình mà không sợ bị ai đó sách nhiễu bạn, bỏ tù bạn, ... vì ở đây không ai dùng quyền lực để bịt miệng ai. Trong số đọc giả tham gia diễn đàn cũng có sự tham gia tích cực của những người CS được nhiệm vụ chính trị để phản biện các bài viết của BBC và các đọc giả. Các bạn có thấy tự do không? Có thấy vui không khi các bạn có quyền bày tỏ ý kiến của bạn (dù rằng đó không phải là chính kiến của bạn mà là nhiệm vụ). Tôi chỉ mong các bạn xuất phát từ trái tim của mình mà nói lên rằng: “Không sao cả, tôi chấp nhận ý kiến đối lập của bạn, bạn có quyền đó. Việc độc quyền ngôn luận là không đúng, việc dùng quyền lực và các biện pháp quyền lực khác để ngăn chặn tự do ngôn luận là không đúng”. Ở đất nước Việt Nam, các bạn có bao giờ thấy trưng cầu dân ý chưa? nếu có thì đã làm nghiêm túc chưa? Sao các bạn cứ mệnh danh dân tộc Việt Nam để nói rằng: “Dân tộc Việt Nam đồng ý cái này, không đồng ý cái kia, ...”. Mà tôi cũng xin nói rằng ngay cả trưng cầu dân ý thì cũng sẽ có rất nhiều ý kiến đối lập nhau vì đó là điều tự nhiên.

Còn về đất nước Việt Nam hiện nay thì rất nhiều vấn đề: đất nước nghèo, hiện tại đang là chế độ độc đảng, tham nhũng tràn lan, tự do ngôn luận, báo chí, tôn giáo còn rất hạn chế, các hệ thống đều yếu, .v.v.. và đây là sự thật chứ không phải là chụp mũ cho đất nước Việt Nam hiện nay. Và lại vẫn các lý luận cũ rích của các bạn để phản biện (tất nhiên vẫn không sao cả, các bạn có quyền) là tự hào, là kiêu hãnh, là tin tưởng, là cho rằng, ... để ru ngủ đi những cơn đau của đất nước hiện nay. Điều tôi muốn nói rằng sự phản biện của các bạn không thuyết phục và là quay lưng lại với sự thật của đất nước và là thiếu trách nhiệm với đất nước. Các bạn phải thấy bức xúc để đưa đất nước này đi lên. Các bạn hãy theo tiếng gọi c! a lương tâm để yêu cái thiện, ghét cái ác để cùng cái thiện đưa đất nước này tiến lên. Nếu có vì cơm áo, gạo tiền đi chăng nữa thì đừng tích cực đến mức độ phủ nhận sự thực, phủ nhận lương tâm của mình. Thân.

changchang, Hà Nội, Việt nam
"Ta còn chưa nói đến những “người Việt” thuộc về dân tộc thiểu số mà có lối sống khác hẳn người Kinh, mặc dù họ đều đã được công nhận là một phần của đại gia đình dân tộc Việt Nam" Xem ra ông Koh này nhầm lẫn cơ bản giữa khái niệm "dân tộc" và "quốc tịch". Việc ông đặt vấn đề xác định định nghĩa người Việt thật là ngớ ngẩn.

Hoang Nam, Hà nội, Việt nam
Bạn BCM o thành phố HCM bảo người Việt rạng danh o khắp mọi nơi như: phát minh ra chiếc máy tính đầu tiên trên thế giới...Nhưng xin thưa với bạn đó chỉ là thiểu số thôi. Bây giờ nhìn lại thì người Việt hơn người các nước khác cái gì nào? Một trong những nước nghèo nhất thế giới, công nghệ, giáo dục lạc hậu. Các nước khác người ta đã phóng tàu vũ trụ rồi bây giờ mới tập tành làm máy bay lên thẳng. Các trường đại học thì như ổ chuột. Người Việt giỏi sao để đất nước của mình như vậy? Đừng quá hoang tưởng. Hãy lo cho tương lai.

BCM
Tại sao lại phải định nghĩa "Người Việt"là thế nào nhỉ. Thế sao không hỏi xem thế nào là người Mỹ, thế nào là người Trung Quốc hay thế nào là người Nga v.v.. Người Việt có 54 dân tộc anh em cùng chung sống dưới một mái nhà Việt nam và sống ở các nước trên thế giới này kể cả những người gốc Việt, người chưa từng sinh ra lớn lên ở Việt nam, chưa từng về Việt nam thì họ vẫn là người Việt, họ có quyền tự hào mình là người Việt. Đã là người Việt luôn thương yêu đùm bọc lẫn nhau, giúp đỡ nhau đó là truyền thống của người Việt. Ở trong nước, khi chúng ta nghe tin những người Việt sống và làm việc ở nước ngoài rất thành công trong khoa học, kinh tế, chính trị chúng ta cũng thấy rất tự hào ví dụ như chiếc máy tính đầu tiên trên thế giới là do một người gốc Việt sáng chế hay gần đây có hai người Việt ở Quận Cam Hoa Kỳ trúng cử vào Nghị viện V.v.. Thật xứng danh là người Việt dù sống bất cứ ở đâu cũng cũng phát huy bản chất cần cù thông minh của người Việt. Người Việt Là người Việt Nam, chỉ có thế thôi. Khỏi nói nhiều.