23 Tháng 3 2007 - Cập nhật 08h56 GMT

Tự do tôn giáo đâu phải việc mở chùa

Hòa thượng Thích Quảng Độ từ Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất nói ngài đã nhận được bằng của Quỹ Nhân quyền Rafto từ Na Uy nhưng không nói chuyện được với người đem bằng đến trao.

Hôm 15.03 vừa qua, ba vị khách từ Na Uy đã đến thăm Thanh Minh Thiền viện ở quận Phú Nhuận, thành phố Hồ Chí Minh, để gặp hoà thượng bất đồng chính kiến Thích Quảng Độ.

Nghe phỏng vấn ngắn 3 phút Hoà Thượng Thích Quảng Độ

Nghe phỏng vấn dài 20 phút

Trả lời phỏng vấn BBC hôm 16.03, Hòa thượng Thích Quảng Độ kể lại sự việc.

“Bà Therese Jebsen, đại diện cho sáng hội Rafto đến trao cho tôi bằng tưởng lệ nhân dịp tặng giải tháng 11 năm ngoái mà tôi không được đi lãnh nhưng trong lúc đi từ sân lên phòng khách thì bị chặn lại và công an đưa đi luôn, nên cũng chưa nói chuyện được gì với bà.”

Hòa thượng cũng nói, “Tôi chỉ xin được tiếp chuyện với bà ấy chừng 30 phút nhưng họ bắt phải đi ngay. Họ nói chúng tôi đưa bà ấy ra phường đây thôi…Từ đó đến nay cũng không có tin tức gì.”

Chính quyền Việt Nam trước đây nói giải thưởng Rafto dành cho Hòa thượng Thích Quảng Độ là "hoàn toàn không thích hợp" vì họ nói Hòa thượng này đã "vi phạm luật pháp Việt Nam và bị kết án".

Hoà thượng Thích Quảng Độ, người bị quản chế ở Thanh Minh Thiền viện, là phó lãnh đạo Giáo hội Phật Giáo VN Thống nhất - một tổ chức không được chính phủ Việt Nam chấp nhận.

Tự do tôn giáo

Phản hồi lại câu hỏi rằng việc như chùa chiền được sinh hoạt rộng khắp tại Việt Nam có phải chính là dấu hiệu về tự do tôn giáo hay không? Hòa thượng Thích Quảng Độ giải thích rằng “Nhìn bề ngoài thì thấy như thế nhưng tôn giáo không phải là chuyện mở cửa chùa, đóng cửa chùa"

"Tự do tôn giáo không phải là viêc ra vào lễ bái, mà là chuyện tôn giáo có được tự do truyền đạo, giảng đạo trong phạm vi của mình, có trách nhiệm với quần chúng Phật tử, tín đồ hay không".

"Chuyện nhiều người ra vào lễ bái không phải là dấu hiệu tự do tôn giáo, mà chỉ là một dấu hiệu có thể gọi là mỵ dân."

Ngoài ra theo Hòa thượng thì “Người Phật tử chỉ biết thắp hương, cúng bái lạy trời, lạy Phật, mà chả hiểu gì giáo lý của Phật cả thì chỉ là thuần tuý tín ngưỡng.

"Người tu đạo Phật phải hiểu giáo lý của Phật thế nào, nhằm mục đích gì, thể hiện bằng cuộc sống ra sao, chứ không chỉ bằng chuyện lễ lạy đó không đâu.”

Nhắc đến hình ảnh mà Việt Kiều và người nước ngoài về nước thường thấy, Hòa thượng nói "Các vị về thì thấy chùa chiền, nhà thờ rất là thịnh nhưng đó cũng để mà tuyên truyền cho thế giới thấy là làm gì có đàn áp tôn giáo".

"Thế thì tôi hỏi tại sao Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất không được sinh hoạt chính thức, bị đàn áp từ 30 năm nay?”

BBC cũng đặt câu hỏi về quan điểm của Hòa thượng đối với trai đàn cầu siêu đang diễn ra tại Thành Phố Hồ Chí Minh do Tăng đoàn Làng Mai của Thiền sư Thích Nhất Hạnh và các tổ chức khác thực hiện.

Hòa thượng Thích Quảng Độ nói, “Tôi không dám bàn đến, việc thiền sư Thích Nhất Hạnh về thì tôi không có ý kiến gì cả đâu. Xin thông cảm cho.”

Về khoản tiền Quỹ Rafto trao, Ngài nói, “họ đã chuyển cho tôi rồi và tôi đã chuyển cho một trường học ngoài Huế”.

'Như trong sa mạc'

Trước câu hỏi Ngài nghĩ thế nào về quan hệ với chính quyền, Hòa thượng Thích Quảng Độ cho hay, “Quan hệ giữa tôi với nhà nước bao năm nay không được thuận hảo lắm. Cái gì tôi làm, tôi nói họ cũng có thành kiến hết".

“Gần 30 năm qua chúng tôi đã đề đạt quá nhiều rồi, gửi cả nghìn bức thư rồi nhưng không hề có một phản hồi gì hết. Khi người ta cất lên một tiếng nói thì dù được một tiếng phản hồi, dù đồng ý hay không đồng ý thì mình cũng thấy trong lòng cũng vui. Nhưng đây cất lên một tiếng nói mà nó im bặt luôn như là loãng chìm luôn, như trong sa mạc ấy".

"Suốt cả 30 năm nay thế rồi. Nên chúng tôi cũng quyết định từ mấy năm nay không có một văn thư gì để yêu cầu một cái gì với nhà nước này nữa.”

==================================

Dimej bebecow, Trùng khánh
Thấy chán cái diễn đàn này quá. Toàn tin tức cực tả hoặc cực hữu. Hòa Thượng Thích Quảng Độ ơi, ông đã dâng mình cho phật thì ông đừng dâng mình cho chính trị nữa.Giữa hai cái "Chính Trị" và "Phật Tổ" ông chỉ được chọn một mà thôi, ông mà chọn cả hai thì sẽ thành người "hám danh", thành một người "Một dạ hai lòng" ấy. "Phật tổ" đâu có dạy ông đấu tranh chính trị đâu ? ông già rồi, có gắng tu thành chánh quả để về cõi niết bàn mà hầu phật tổ (nhưng tôi nghĩ Phật tổ chắc cũng chẳng nhận người như ông đâu).

Còn nếu đấu tranh chính trị thì hãy làm giống như hòa thượng Thích Chí Quang ấy, tim ra một góc đường mà tự thiêu để phản đối và bày tỏ chứng kiến của mình, nhưng nực cười thay, bây giờ vẫn còn nhiều người sợ chết! lắm, mặc dù mồm miệng lúc nào cũng lên gân. Hòa thượng mà không thể vượt qua được "Tham, sân, si" thì đừng làm hòa thượng nữa. Còn nếu đấu tranh thì hãy làm thật hoành tráng. Thôi chúc những người như hòa thượng Thích Quảng Độ sớm sẽ xác định rõ con đường mình đã chọn

Huyen, HCMC
Ông hòa thượng này kêu gọi dân chủ này nọ, chính quyền nọ- không giống như một nhà tu hành tý nào. Đất nước này còn rộng lượng chán, cứ như ông này mà ở Thái, ai mà dám phỉ báng vua thì có mà đi tù.

Lê Thanh Thúy, Cần Thơ
Bạn Mai Lem ở Ninh Bình ơi, bạn không hiểu giống nòi chúng ta đang bị làm sao thì thật là đáng ái ngại cho cái sự “uyên bác” của bạn. Này nhé, hằng năm dễ có đến cả trăm ngàn người Việt nam ta đi làm lao nô ở Đài Loan, ở Hàn Quốc mà các cụ nhà ta dùng mỹ từ thật đẹp là “xuất khẩu lao động”.

Ở Cam Pu Chia hiện cũng có đến gần 30,000 con cháu của Bà Triệu, Bà Trưng sang làm gái mại dâm, và cứ mỗi năm lại có thêm 10,000 cháu con của các Bà tiếp tục bị mang sang rao bán tại đây để rồi nhiều người trong số họ sau đó sẽ mang về cho tổ quốc, cho dân tộc căn bệnh hiểm nghèo của thế kỷ: SIDA. Do đâu ? Nghèo khổ ư ? Thất nghiệp ư ? Ai tạo ra cớ này hở bạn ?

Cao Minh, TP HCM
Thưa bạn Ngô Đắt Luỹ, bạn có cần fải nói quá lên cái Chủ ngiã anh hùng cá nhân vậy không?trích "như những vị anh hùng đại nhân, đại trí, đại dũng. Bởi nếu không có họ thì nòi giống Lạc Hồng của chúng ta con điêu linh lâu hơn nữa ! Nếu không có họ thì dân tộc Việt nam ta còn tối tăm, cùng cực và u mê ..."

Lee Bee, Hà Nội
Tôi thấy nhiều người đã quan trọng hóa việc này. Chỉ một chút xíu về tự do tôn giáo mà đã cho là cả 1 dân tộc sắp lâm nguy đến nơi (đặc biệt là 1 số người sống ở nước ngoài). Tại sao các bạn ko nhìn đến những mặt tích cực trong đời sống kinh tế hiện nay: số người thiếu ăn giảm, thu nhập đầu người tăng, thu hút đầu tư nước ngoài...

Tôi ko phải là người theo đạo Phật, cũng ko biết nhiều về HT Thích Quảng Độ, nhưng với tất cả lòng kính trọng, xin ông và mấy người nước ngoài hãy để 80 triệu người dân VN tự quyết định vấn đề của mình, đừng như Mỹ cho mình cái quyền được can thiệp vào Iraq hay bất cứ nước nào trên thế giới. Lẽ phải sẽ được ND chấp nhận và đi theo, kể cả ĐCS hay bất kỳ 1 tôn giáo nào.

Các bạn cũng đừng nghĩ rằng chỉ mình mới là sáng suốt, hiểu biết, còn cả mấy chục triệu ND VN thì ngờ nghệch và dễ bị ĐCS mỵ dân. Còn nói dân đi chùa chỉ để cúng bái là ko chính xác, đa phần họ đi chùa là vì họ có niềm tin ở Phật chứ ko phải họ tin theo 1 giáo hội,giáo phái nào đó.

Theo tôi, HT Thích Quảng Độ và mấy ngườinước ngoài nên nghĩ theo cách nghĩ của đại đa số ND VN (tại sao ND vẫn đi theo ĐCS, kính trọng Bác Hồ) để có cách hành xử phù hợp chứ ko phải là việc lớn tiếng tố cáo chế độ và cho rằng người dân đang bị bịt mắt. Truyền đạo chứ ko phải làm chính trị, đâu cứ phải nhất thiết lập ra giáo hội này nọ. Cứ nhìn đạo Hồi thì biết, các giáo phái tàn sát lẫn nhau, làm hại cả dân thường.

Blueptit
Tôi dám chắc rằng cụ đã sai ở một điểm nào đó. Cụ nói rằng VN không có tự do tôn giáo thì thật là không công bằng. Như tôi đây, tôi không thích tôn giáo, không ai bắt tôi theo tôn giáo nào cả. Bạn tôi, theo đạo Thiên chúa giáo, cũng không ai bắt bỏ đạo cả. Vậy từ hơn 30 năm nay, cụ nói chính phủ VN sách nhiễu, không chấp nhận tự do tôn giáo thì thật là lạ. Bây giờ, xã hội đã rất là cởi mở, quan hệ thân thiện với tất cả các quốc gia trên thế giới. Ngay cả giáo hội Thiên chúa giáo La mã cũng muốn có quan hệ với VN.

Vậy tôi mong cụ hãy mở lòng từ bi hỉ xả của đạo Phật mà bao dung. Bao dung cho những ai, cho tất cả mọi người dân VN và cho những chúng tăng Phật tử của Giáo hội của cụ. Có khó khăn gì đâu, cụ sẵn sàng đưa giáo hội gia nhập Mặt trận tổ quốc, thiết lập mối quan hệ thân thiện với chính phủ là lập tức mọi việc sẽ êm xuôi. Cụ hãy noi gương của những giáo hội chính thống khác như Giáo hội phật giáo VN, và các giáo hội thiên chúa giáo, tin lành. Mà cụ e ngại làm như vậy thì sẽ mất thể diện vì hơn 30 năm nay tỏ ra chống đối, bây giờ thì lại là thế thì khó coi à? Hay vì sợ vào đó thì sẽ bị gò bó, không thoải mái?

Thực ra các giáo hội nào cũng vậy, đều mong muốn mình hoạt động. Nhưng họ hoạt động ở đâu? Trên một quốc gia nào đó. Mà quốc gia đó phải có một thể chế chính trị nhất định, phải có một nền văn hóa riêng biệt, có những qui định luật pháp và có một chính phủ. Vậy thì không thể đứng bên ngoài những mối quan hệ đó nhất là quan hệ với chính phủ nước đó. Cho dù cụ không thích cái thể chế đó thì cụ đã ở đó, và cụ muốn hoạt động thì cụ phải tuân theo thể chế đó. Đó là một lẽ rất tự nhiên bất kỳ quốc gia nào khác cũng vậy. Đây là vài lời nhắn nhủ với cụ và cũng là lời với tất cả mọi người. Tôi tin rằng bất kỳ ai có đầu óc và hiểu biết về luật pháp thì đều hiểu rất rõ điều này. Và cũng bất kỳ ai có hiểu biết, biết tôn trọng pháp luật thì cũng đều phản đối những cáo buộc vô căn cứ của các tổ chức nhân quyền nước ngoài rằng tôi và mọi người không có quyền tự do tôn giáo, hay nặng nề hơn VN đàn áp tôn giáo.

Tôi thấy điều này thật quái lạ và rất bức xúc với những lời cáo buộc đó. Tôi mong có một ngày gặp những nhà nhân quyền để hỏi rõ, họ căn cứ vào đâu nói tôi và mọi người VN không có quyền tự do tôn giáo nhỉ. Mặc dù tôi không theo tôn giáo nào cả, nhưng tôi đến nhà thờ hay chùa đều bình thường cả, có ai cấm cản gì đâu. Tôi có nhiều người bạn theo thiên chúa giáo, nhưng có ai nói rằng mình bị đàn áp hay bắt bỏ đạo. Có chăng là những kẻ lợi dụng tôn giáo, núp bóng tôn giáo để thực hiện các mưu đồ bất lương, vi phạm pháp luật. Và như thế thì họ đã vi phạm pháp luật VN và sẽ bị trừng trị thích đáng.

Tôi và mọi người dân mong chính phủ trừng trị và quét sạch bọn rác rưởi đó thì người dân mới sống bình yên, hạnh phúc được, mới có thể thực hiện quyền tự do tôn giáo. Vậy những điều trên có khác gì nước Mỹ hay phương Tây. Hay là ở bên đó cho phép những tên khủng bố núp bóng đạo Hồi cướp máy bay tung vào tượng nữ thần tự do, hay tháp Eiffel hay tháp đồng hồ Big Ben. Nếu không phải thế thì chẳng có gì khác biệt về tôn giáo ở VN hay các nước khác. Vậy thì những lời cáo buộc của các tổ chức nhân quyền hay nhắm vào VN có ý gì nhỉ. Tôi nghĩ vì mục đích chính trị.

Theo tôi được biết tại nước Mỹ, có nhiều người muốn có quan hệ tốt với VN, bên cạnh đó cũng có rất nhiều người thù hằn với VN, họ luôn tìm cách phá hoại mối quan hệ đó. Vậy thì họ sẽ đạt được điều gì khi đưa ra các cáo buộc đó. Họ muốn cô lập VN chăng? Ngày xưa thì có thể, nhưng bây giờ thì vô hiệu. Rất nhiều người đến VN để học tập, làm việc và du lịch. Tôi cũng đã nói chuyện với một vài người. Tôi muốn biết họ cảm nghĩ về VN ra sao, và tôi sẵn sàng giúp đỡ họ nếu họ cần, mặc dù tiếng anh của tôi chưa tốt lắm. Và tôi thấy họ c! ũng rất thích VN.

Thực tình mọi người VN ai cũng rất thân thiện trừ một số người muốn phá hoại đất nước này. Nói chung những người muốn phá hoại đất nước bằng đủ mọi cách từ lời dối trá, tới những hành động chống đối, hay móc nối với những người ở nước ngoài, để cung cấp những thông tin sai lệch, nhất là cho các tổ chức nhân quyền nước ngoài. Họ làm thế vì mục đích gì? Họ muốn cô lập VN nhưng không được, họ muốn can thiệp công việc nội bộ của VN, càng không được, họ muốn tuyên truyền rằng VN không có tự do tôn giáo để các chính phủ có điều để nghi ngại VN. Vậy thì người nước ngoài đến VN có thấy thế không nhỉ? Tôi nghĩ là không. Những ngón đòn của họ không bao giờ tác động được gì đến VN này cả. Và những kẻ xấu đó sẽ chẳng làm gì đ! ợc cả. Và cũng chẳng có một ai trên đất nước này ủng hộ họ cả. Thực sự họ đang bị cô lập, ngày càng họ càng lạc lõng trên đất nước này. Kết lại rằng những lời cáo buộc chẳng có một chút nào sự thực, và ngày càng những tổ chức đó càng mất uy tín trong mắt tôi và những người bạn của tôi và cũng như tất cả mọi người. Mỗi lần có một lời cáo buộc thì y như rằng, ai cũng phì cười vào cái bản báo cáo phi sự thật đó, và nó chẳng có một giá trị gì đối với chúng tôi. Nó chẳng qua là một ngón đòn chính trị rẻ tiền.

Còn đối với cụ, tôi chúc cụ luôn mạnh khỏe, sống lâu để thấy rằng chúng tôi đang ngày đêm làm việc để mỗi người càng giàu lên và đất nước do đó sẽ càng phát triển, chúng tôi rất yêu mến đất nước này, và chúng tôi hoàn toàn khác những bọn bất lương, kẻ xấu suốt ngày chẳng làm gì cho đất nước, chỉ chăm chăm gửi đi những thông tin sai sự thật cho những tổ chức rẻ tiền. Ngày nào đi làm tôi cũng đi ngang qua Thanh Minh Thiền Viện của cụ. Tôi cũng mong muốn một lần gặp cụ để nói lên những ước vọng tuổi trẻ.

Bao Thanh Thiên, An Bình
Kính thưa đài BBC, lâu nay tôi không vào Trang Web của quý đài Vì nhiều vị đã cho rằng BBC không còn Công Bằng giữa Chính Quyền CS VN, nguời dân trong nước và Hãi ngoại, luôn luôn bênh vực lý luận của người trong nước, nhưng tôi vẩn còn nghi ngờ chờ đợi... Cho đến hôm nay tôi vô tình trở lại trang Web của Qúy đài. Và rất cảm ơn qúy đãi đã làm một cuộc phỏng vấn với HT Thích QuảNg Độ với không lời bình phẩm.

Nhưng ít nhất qúy đài đã để tâm đến cuộc đời của một tu sỉ xuất gia không gia đình cha mẹ đơn độc một mình điều này củng đủ nói lên sự không vị kỷ hám danh lợi cá nhân của mình để đấu tranh vì " tự do, dân chủ cho dân tộc và đạo pháp".một cách âm thâm và bất bạo động trong hơn 30 năm, chưa kể trước 1975..

Ví du. Nếu có một cuộc gặp mặt " face to face" tại SàI Gòn mà trong đó gồm 3 thành phần - đại diện chính quyền CS, một ngườI dân trong nước, và Đài BBC đại diện ngườI Việt Hải ngoại. Thì tôI tin chắc Đại diện chính quyền CS Việt Nam sẽ ngăn cản lời phát biểu của ĐàI BBC (ví du. ĐàI BBC chỉ cần nhắc đến lời phát biểu của HT Thích Quảng Độ Mà thôi) Thì lập tức sẽ bị người Đại diện ngặn cản phát biểu, vì trong 10 câu nóI của đàI BBC thì Ít nhất có 1 câu là nóI đúng sự thật công bằng và vô tư …. Trân trọng kính chào qúy đài. Kính chúc ban biên tập và quý đàI luôn nhiều sức khỏe để Tiếng bô. Và phục vu. Tốt khán thính giả trong và ngoàI nước Việt Nam..

Tien, Hà nội, Việt nam
Quỹ tài trợ Thorolf Rafto là cái gì vậy? Họ có vai trò gì? tư cách gì ? Họ đã có những nghiên cứu gì về "chế độ Cộng sản Việt Nam" ? Giải thưởng của họ có giá trị gì trên thế giới ? Tôi chưa có nhiều thông tin về họ, nhưng chắc rằng chả là cái quái gì cả, một tập thể hổ lốn.

Mai Lem, Ninh Bình
Tôi không hiểu bạn Ngô Đắc Luỹ ở Huế nói hỡi các bạn Việt Nam hãy thức tỉnh để cứu lấy giống nòi là cứu gì nhỉ? Giống nòi chúng ta bị làm sao hả bạn? Mà phải cứu bạn có thể nói rõ được chứ? tôi không đồng tình với Ý Kiến đó. Mỗi người mỗi nước đều có quan điểm của mình nhưng nếu muốn chê người khác thì hãy tự nhìn lại mình xem đã xứng đáng chưa đã?

Ẩn Danh
Nói về "sùng đạo" thì ít có dân tộc nào cho bằng VN. Nếu nhà nước cho tự do truyền đạo, thì lập tức sẽ có hàng chục ngàn Phật tử ngồi tràn lan các sân chùa nghe thuyết pháp, mà thuyết pháp lát hồi thì phải có thí dụ trực tiếp về tham, sân, si, mà thí dụ thì không đâu bằng các vụ việc trong chính phủ hiện hành, các vụ xử cuội về "tham nhũng", các vụ "ly dị" đầy mờ ám để chia gia tài hàng ngàn ti đồng VN mà không nghe bên mất tiền than phiền câu nào, có lẽ chẳng qua để có quyền bán cổ phiếu ra ngoài trước khi thị trường sụt giá ít gì 30% theo như các tổ chức tài chính quốc tế tiên đoán.

Nguyễn Dung, Hà Nội
Có thể hiểu thế này, đối với vị chân tu này thì chỉ có mình "ngài" và các giáo hữu trong cái gọi là : GHPGVNTN là biết thế nào là phật giáo thôi, còn những bậc cao tăng khác thì ông không cần quan tâm, tấm lòng của các phật tử đối với Đức Phật ông cũng không quan tâm nốt. Vì ông cho rằng họ ngu dốt, bị chính quyền "mỵ dân" mà không biết. Thôi thì cứ cho là ông thông minh hơn người đi vậy. Nhưng một đất nước phải là một thể thống nhất, kẻ nào mong muốn phá hoại sự thống nhất đó, sẽ bị đào thải, cho dù là thông minh hay ngu dốt cũng thế thôi thưa "ngài".

HST, Việt Nam
Tại sao trước mỗi quan điểm hầu hết người trong nước thì bênh vực, còn người ngoài nước thì chê bai? Em thấy ý kiến của bác Đăng Thông, HCM và Hoàng Nghệ An có sức thuyết phục, những ý kiến khác có vẻ không khách quan lắm.

Andrew Phan, Brisbane, Australia
Xin Anh Chị trong ban Việt ngữ cho tôi có một chút ý kiến, và xin cảm ơn Quí Anh Chị. Ông Hiếu viết, từ xưa Chính quyền Ngô đình Diệm đàn áp Phật giáo...lúc đó chẳng thấy sáng hội nào ở Mỹ, Na uy sang... Xin nói cho Bạn rõ, lúc đó các Báo Chí ở Mỹ, Âu châu đều đưa tin và hình ảnh đầy đủ cuộc tranh đấu của Phật giáo và nhất là hình tự thiêu của Hòa thượng Thích quảng Đức. Lúc đó có rất nhiều Phái đoàn Phật giáo Tích lan, Ấn độ và các Dân biểu Quốc hội Mỹ và Âu châu sang tìm hiểu vấn đề và khuyến cáo Chính quyền Ngô đình Diệm. Tôi còn nhớ Tạp chí Time cho in hình bìa Hòa thượng Thích trí Quang và dưới có hàng chữ:" Người làm Hoa kỳ rúng động " , nói như vậy để thấy rằng, trước 1975 dù thế nào, hình ảnh, tin tức đưa ra cũng khá trung thực so với bây giờ.

Ẩn Danh
Tôi nghĩ, Hòa Thượng Thích Quảng Độ nói cũng đúng đấy. Ở Việt nam có hàng triệu người dân mến mộ Phật giáo. Hội Phật giáo thì cũng to,nhưng những hoạt động xã hội của Hội thì hầu như không có. Các nhà sư thì chỉ hoạt động âm thầm. Nguời dân chỉ biết đi chùa khi cần cúng bái. Ở VN tâm linh của đạo Phật thì có phát triển nhưng Phật học thì không. Bây giờ ở VN tôi thấy có nhiều phong trào làm từ thiện, nhưng tôi thấy ít có sự góp mặt của hội Phật giáo, có phải vì tiếng nói của họ không có nên không đứng ra làm gì được.

Nam, Hà Nội
Tôi không biết nhiều về HT Thích Quảng Độ cũng như tổ chức có tên Rafto. Nhưng tôi tin rằng không có hòa thượng chân chính nào, nhà tu hành chân chính nào ở Việt Nam (những người sống và hoạt động tôn giáo theo đúng pháp luật và truyền thống đạo lý của người Việt Nam) lại bị đối xử bất công. Mọi Tôn giáo, tín ngưỡng của người dân luôn luôn được chính quyền tôn trọng nếu như nó thực sự tốt đẹp. Ý kiến của 1 mình HT Thích Quảng Độ không thể nói lên hết tình hình hoạt động tôn giáo ở Việt Nam. Tôi chắc rằng những người có cùng ý kiến với ông chỉ chiếm một số lượng rất nhỏ.

Ngô Đắc Lũy, Huế
Hãy tôn kính Hoà Thượng Thích Quảng ng Độ và các nhà đấu tranh cho dân chủ như những vị anh hùng đại nhân, đại trí, đại dũng. Bởi nếu không có họ thì nòi giống Lạc Hồng của chúng ta con điêu linh lâu hơn nữa ! Nếu không có họ thì dân tộc Việt nam ta còn tối tăm, cùng cực và u mê cơ lại thêm nhiều thế kỹ nữa các bạn a ! Vậy hởi các bạn Việt nam yêu dấu hãy thức tỉnh mau mau để cứu lấy giống nòi và cưu lấy chính mình trước khi quá muộn.

Lê Văn Lịch
Tôi không đi đây đi đó nhiều, nhưng qua sách báo, qua hình ảnh thì tôi không tin ở miền Nam ngày trước chỉ có "những chùa chiền do người Hoa xây dựng mà chính quyền VNCH không dám đụng tới". Tôi có thể kể vài ngôi chùa VN lớn của miền Nam mà nhiều người từng nghe nói tới như chùa Từ Đàm, chùa Thiên Mụ ở Huế, chùa Non Nước ở Đà Nẵng, chùa Nguyên Thiều ở Quy Nhơn, Thích Ca Phật Đài ở Nha Trang, ở Vũng Tàu, chùa Xá Lợi, chùa Vĩnh Nghiêm, Viện Hoá Đạo ở Sài Gòn... Thật ra không thể tách biệt "những nơi mang tính lịch sử của Phật giáo như Chùa Hương, chùa Thày..." hay bất cứ chùa chiền, thánh đường lớn nhỏ nào là của miền này miền khác, chế độ này chế độ kia, còn nếu "mang tính lịch sử" thì ở miền Nam đương nhiên chỉ có di tích của Chiêm! Thành và Cao Mên thôi. Về tôn giáo có nhiều chứng tích,tài liệu cho thấy rằng từ sau 1954 dưới chế độ của miền Bắc nhiều chùa chiền bị bỏ phế, trong khi dưới chế độ của miền Nam rất nhiều chùa chiền được tạo dựng cho dù là dưới thời "đàn áp Phật giáo" của chế độ tổng thống Diệm. Hiện nay chùa chiền, đền thánh nào có giá trị du lịch thì rất được sự lưu tâm chăm sóc của các bộ phận nhà nước CSVN.

Ẩn Danh
Nhìn chung nói nhiều cũng dở, bàn luận nhiều cũng sai hãy nhìn một thực tế, hiện nay người dân việt trong nước đã lao động hết sức mình, cố gắng hết sức mình , nhưng vẫn còn... óm teo, suy ra chưa hạnh phúc, con thiếu dinh dưỡng nhiều, vậy do đâu ?

Nu San, Long Beach
Có một ông sư già trên 80 tuổi mà đảng và nhà nước hết bắt giam rồi lại quản thúc, nay mời lên trụ sở công an làm việc, mai kêu lên kiểm điểm, khách đến thăm cũng không cho gặp. Nhưng một ông sư già việt kiều, thì đảng và nhà nước lại hỗ trợ cho lập đàn giải oan. Cả hai điều trên xảy ra cùng một thời điểm và trong cùng một thành phố, việt kiều (có tiền) bao giờ cũng được đối xử tử tế hơn. Thầy Quảng Độ ơi, nếu thấy di tản năm 75 thì bây giờ thầy làm được biết bao chuyện cho giáo hội, còn ở lại thầy chỉ là cái gai trong con mắt của họ thôi. Xin ơn trên che chở cho thầy.

Conan
Tôi lại nhắc lại ý kiến của tôi là một số bạn không nắm được việc đang bàn luận. Bạn Hiếu tự hào chuyện xuống đường chống Diệm, vâng các tu sĩ đã và đang bị đàn áp là người làm việc đấy thưa bạn. HT Quảng Độ là một trong những người tích cực đấu tranh trong đám tang Thầy Quảng Đức để chống lại bất công đấy bạn, bạn đã thấy bức hình HT Huyền Quang cầm trái tim Thầy Thích Quảng Dức để đấu tranh chưa? Bây giờ họ vẫn đấu tranh chống bất công và đàn áp.

Trước và sau 75, các chính quyền đều không tốt lành gì cả, và các HT đều vẫn đấu tranh giữ gìn Phật pháp. Thật khó chấp nhận tổ chức GH PG VN TN đấy thưa bạn Hiếu, thế thì khen họ đấu tranh trước 75 là sao?? Thầy Quảng Đức cũng là người của cái tổ chức không chấp nhận được đấy bạn. Khi xưa họ đấu tranh thì các tổ chức LHQ cũng đến VN xem xét, bạn không biết chứ có phải là không có. Không ai khen xã hội trước 75, nó thối nát, đúng vậy. Nhưng người miền nam lúc ấy có cái quyền đứng lên phản đối cái thối nát, có quyền viết báo, bàn luận về cái thối nát của chính quyền. Còn bây giờ ai dám? hay chính quyền bây giờ tuyệt hảo ? hay là sợ bị bỏ tù như nhân văn giai phẩm?

Bạn Đăng Thống hiểu Phật pháp, vậy sao đánh giá người tu hành qua giong nói? Như vậy môt ngựời nói năng không thuyết phục thì không tu được à? Không nói nhẹ nhàng nghĩa là làm việc cũng sai à? HT gay gắt trong nói chuyện nhưng lại là người rất hiền lành bên ngoài. HT hoạt động bất bạo động, đã đánh đập, bắn giết ai chưa? bạn quen các vị tu sĩ, bạn cứ hỏi các vị ấy xem giáo hội PG có thuộc mặt trận tổ quốc không thì sẽ biết lời tôi nói đúng hay sai. Việc cs đàn áp tất cả tôn giáo và điều khiển tôn giáo là sự thật hơn 50 năm nay.

Còn HT Quảng Độ thì từ những năm 60 đã nổi tiếng uyên bác về Phật học, bạn đã đọc bộ Phật giáo tư tưởng luận HT dịch chưa? Thật ra tôi cũng không sùng bái HT mà bênh vực vì tôi cũng không đồng tình với một số việc HT làm. Nhưng như vậy không có nghĩa là ai cũng có quyền chưởi mắng một người đã hy sinh rất nhiều để gìn giữ PG ở VN từ những năm 60.

Tôi nghĩ các bạn nên cẩn trọng khi đánh giá một con người, nhất là khi con người đó hơn bạn về nhiều mặt.

Hieu, Tp HCM
Ngày xưa, khi chính quyền Ngô Đình Diệm đàn áp phật giáo, nhiều phật tử đã xuống đường đấu tranh, đã có những người tự thiêu để phản đối. Lúc đó sao chẳng thấy cái sáng hội nào từ Mỹ, từ Na uy tới để ủng hộ họ. Bây giờ chỉ cần lên tiếng chống chính phủ là lập tức được được cái sáng hội tù mù bên trời tây nhảy ra tâng bốc liền. Ai không chống chính quyền thì bị coi là "chả hiểu gì giáo lý của Phật cả". Quả thực câu nói "càng gần chùa thì càng xa Phật" cũng có lúc đúng. Tôi là một phật tử, tin theo những gì ông bà đã dạy. Tôi tự hào khi nghe bà tôi kể chuyện những ngày tháng đưa bàn thờ Phật xuống đường tranh đấu. Thực khó chấp nhận cho một cái tổ chức mang tên là "Thống nhất" nhưng tự nó lại ra đời từ sự chia rẽ, và hiện nội bộ của nó cũng đang chia rẽ và nó cũng đang cổ súy cho cái sự chia rẽ của Phật giáo ViệtNam.

Pham Hai, Đức
Đọc nhiều ý kiến ở đây tôi thấy nhiều người phân biệt sự tự do tôn giáo trước và sau năm 75 có ý "khen" chế độ VNCH trong việc đối sử với Phật giáo ở miền nam và "chê" CS ở miền bắc, nhưng chúng ta đều biết ở miền nam ngoài những chùa chiền do người Hoa xây dựng mà chính quyền VNCH không dám đụng tới không có những nơi mang tính lịch sử của Phật giáo như Chùa Hương, chùa Thày.... để bà con đến tụng kinh niệm phật. Còn như vị HT này nói không được dậy Phật đạo là không đúng, chắc ông ta chưa biết cách tổ chức mà thôi.

Dang Thong, TP HCM
Thầy Thích Quảng Độ là người được nhiều người ở đây xem là đức cao vọng trọng mà phát ngôn không được chính xác, thậm chí mang tính gay gắt, buộc tội. Tôi thấy không phải là bậc chân tu. Thầy nói rằng "Chuyện nhiều người ra vào lễ bái không phải là dấu hiệu tự do tôn giáo, mà chỉ là một dấu hiệu có thể gọi là mỵ dân". Nói như vậy thì khó có thể cho là hợp lý, hợp tình. Chẳng lẽ dân Việt Nam toàn là người thiếu hiểu biết, ngây thơ và mù quáng hay sao. Người ta đi lễ chùa, cầu Phật thì dĩ nhiên là phải có tâm hướng Phật. Nói rằng họ không hiểu giáo lý nhà Phật lại càng là hồ đồ. Các bậc tôn sư, đại đức ở Việt Nam chẳng lẽ không thể làm gì để "hoằng dương Phật pháp".

Tôi là người được nghe nhiều giáo lý và triết học của nhà Phật, thậm chí được cùng một vài vị đại đức đã từng du học đạt được cấp tiến sĩ về đạo Phật tại Ấn Độ, cũng đi nhiều nơi thuyết pháp (châu Âu, Mỹ). Các vị đó hoàn toàn có kiến thức uyên thâm, trí tuệ cao minh, đạo đức và lòng hướng Phật vô biên. Họ liệu rằng có khả năng thuyết pháp, hướng dẫn chúng sinh không nhỉ. Điều đặc biệt là họ không bao giờ tỏ ra phẫn nộ hay có hành vi chống đối ai cả. Vì sao vậy, vì phật pháp từ bi, hỉ xả. Mà hơn nữa, chưa có ai phàn nàn rằng bị chính quyền Việt Nam ngăn cản, đe dọa. Ngay cả tôi cũng thường lui tới chùa đàm đạo với các bậc cao tăng cũng chưa bao giờ bị "công an hỏi thăm".

Chuyện đàn áp tôn giáo hay mất tự do tôn giáo thật sự là một chuyện không xảy ra ở Việt Nam. Những tổ chức tôn giáo nào muốn thành lập thì còn phải xem xét lại mục đích của nó có phải là tôn giáo hay chỉ là truyền bá một tư tưởng tự do nào đó của phương Tây. Những người tự cho là tổ chức nhân quyền đến gặp những người như thầy Độ thì liệu rằng họ có gặp những người như thầy Thích Nhất Hạnh không. Tại sao thầy Độ không thuyết pháp phổ độ chúng sinh, hoằng dương Phật pháp bởi chính cá nhân mình mà cứ đòi phải lập Hội này Hội nọ. Hãy nhìn cách mà chính quyền Mỹ và chư hầu can thiệp vào thế giới Hồi giáo để hiểu rằng tại sao chính quyền Việt Nam cần phải lo ngại với sự can thiệp từ bên ngoài và không cho phép những người thầy Độ làm những việc vi phạm pháp luật và an ninh Việt Nam...

Trở lại vấn đề tôn giáo mà cụ thể là đạo Phật, đây có thể nói là chính đạo ở Việt Nam (cùng với đạo Thiên chúa và Tin lành, Cao đài, Hoà Hảo). Do vậy, nếu chính quyền Việt Nam có hành vi đàn áp hoặc ngăn chặn sự tự do của các tôn giáo này thì chẳng bao giờ có thể bưng bít nổi dân chúng và họ sẽ không để yên. Tuy nhiên, thực tế là hầu hết mọi người (từ người già đến người trẻ, nông thôn đến thành thị, người lao động chân tay đến lao động trí óc, các tầng lớp nhân dân khác nhau) đều không có một phong trào chống đối hay phản ứng nào. Thế thì sự mất tự do tôn giáo và sự kìm kẹp của chính quyền có thật sự tồn tại ở mức độ không thể chấp nhận hay không. Tôi thấy loanh quanh chỉ có mấy ngài như thầy Độ đây (có lẽ vài ba chục người) là hăng hái tố cáo, tuyên truyền chống đối chính quyền. Tôi chưa bao giờ tìm được một bài thuyết pháp có giá trị nào (kể cả trên internet) của mấy ngài này.

Một thính giả
Ông Võ Văn Kiệt đã nói chấm dứt chiến tranh năm 1975 có triệu người vui và triệu người buồn. Giờ ông Kiệt muốn sự đoàn kết của dân tộc. Vậy mà có những người trong nước như Quốc Ai tại Hải Phòng còn có những ngôn từ sử dụng như ngày mới giải phóng Sài Gòn, vẫn còn tính cách mạ lị. Thì như vậy làm sao Bộ Phận Không thể tách rời tổ quốc mà nhà nước VN hay gọi cho Việt Kiều mà dám về đầu tư khi gặp những thành phần như Ai Quoc cho được để làm ăn.

TH307, TP/HCM
"SỐNG TỐT ĐỜI ĐẸP ĐẠO" - cái châm ngôn này do ai đề ra vậy ? Thực sự tất cả những người ở đây đã ai biết hết là Phật giáo, Phật pháp, Phật học không ? Còn tổ chức nào đó, thế giới có rất nhiều tổ chức, nhưng có phải ai cũng biết đến họ ? Nếu một thể chế không muốn cho dân biết thì liệu họ có bao giờ biết đến ? Còn tu hành để làm gì ? Người tu hành phải làm gì ? Ai cấm đoán, ai ép buộc được họ ? Còn hành động của họ có hợp với ý đồ của thể chế không, đó là chuyện khác. Nhưng cái gì gọi là tự do tôn giáo ? Ai định nghĩa được TỰ DO TÔN GIÁO nào ???

Tùng, Nghệ An
Vô cùng yêu quý và khâm phục Hoà thượng Thích Quảng Độ. Kính chúc Hoà thượng mạnh khoẻ và ý chí kiên định. không ai xoay chuyển được lịch sử cả!

Một thính giả
Tôi nghĩ rằng phần lớn những người góp ý kiến cực đoan vì không hiểu rõ sự tình và thậm chí không biết HT là ai. Tâm lý đám dông hùa theo và chưởi bới dù không biết rõ viêc mình đang thảo luận. Nếu chúng ta biết được GH PG VN trước 75, các hoạt động đàn áp sau 75 và mục đích đấu tranh của họ thì sẽ hiểu họ.

Tôi nghĩ rằng việc HT Quảng Độ làm là một việc làm đúng, dù có thể cách làm của HT khác với cách của TS Nhất Hạnh. Cũng như một bộ phận lớn người dân đem các vi nhân văn giai phẩm ra đấu tố, chưởi rủa họ phản bội đất nước trong khi họ làm một việc là đòi quyền tối thiểu của con người cho chính những người dân việt nam. Bây giờ sau 50 năm, chúng ta rón rén công nhận họ, hoan hô họ vì làm điều đúng nhưng vẫn không dám công khai hoàn toàn vì đi ngược lại những điều đảng cs đã nói 50 năm trước. 50 năm mà con người vẫn thế, vẫn lo sợ, hèn nhát, ích kỷ. Đó không phải là những gì HT Quảng Độ đang lo lắng quan tâm sao? 50 năm nay ông cũng chỉ đấu tranh cho quyền con người.

Nếu quý vị tìm đọc bản tường trình của ông Hiếu (người của đảng cs) về việc ông ấy lập ra giáo hôi phật giáo bây giờ, thì sẽ thấy ở thời điểm sau 75, các vi sư có 2 lựa chon, là vào mặt trận tổ quốc hoặc chọn nhà tù, xe tăng đàn áp. HT chọn cách thứ nhì để không phải vào mặt trận tổ quốc và tu Phật theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Việc HT là bạn thân của TS Nhất Hanh thi ai cũng biết, và vì vậy HT không bàn đến là đúng lẽ. hai người bạn không cùng một phương pháp đấu tranh thì có gì là lạ lùng đâu. TS Nhất Hạnh cũng đấu tranh theo một cách khác, có phải TS ấy bảo VN có tự do đâu.

VD đơn cử, TS muốn làm trai đàn ở 2 nghĩa trang liệt sĩ, cộng sản và cộng hòa, không được chính quyền chấp nhận, TS phải bỏ chữ giải oan, vì không ai chết oan ức trong chiến tranh việt nam cả, chỉ có liệt sĩ yêu nước ngàn đời lưu danh và kẻ phản bội ngụy quyền đáng chết. Đâu có đơn giản như chúng ta thấy bên ngoài, hô hào hoà giải dân tộc.

Với một bạn đề cập đến luật pháp, luật pháp là cho con người, vì con người, va do con người lập ra. Sai thi phải thay đổi. Không phải vì sai mà đày đọa con người.

Vài dòng ý kiến, chúc dân việt nam sẽ có tương lai không lo sợ chính quyền, tự do với mọi quyền hạn chính đáng của con người.

Minh, Hà Nội
Tất cả những đất nước tiến bộ ngày nay đều theo chế độ pháp trị, luật pháp phải được trên hết. Hòa thượng Thích Quảng Độ nói là sẽ "truyền đạo trong trách nhiệm của mình đối với quần chúng phật tử", mà không thấy nói đến việc phải trong khuôn khổ của pháp luật, như vậy cũng là không tôn trọng pháp luật vậy, hoặc là do hiểu biết kém. Dù rằng pháp luật VN còn nhiều sai sót và sơ hở, còn nhiều quan chức không tôn trọng pháp luật, nhưng nếu mỗi người dân đều thoải mái hoạt động trong cái phạm vi mà họ coi là "trách nhiệm của mình" thì đất nước sẽ như thế nào đây?

Phan Ngan, Sài Gòn, VN
Chủ nghĩa xã hội đã lỗi thời, bị đào thải, bị lên án là chống lại loài người, ai cũng biết rõ điều đó. Thế tại sao giáo hội phật giáo Việt Nam lại lấy cái chủ nghĩa này làm tôn chỉ & mục đích tu hành? Đó là ý nguyện của tăng ni, phật tử hay là ý Đảng?

Hoà Thượng Thích Quảng Độ và các vị chân tu khác không thể nào và không bao giờ đi làm cái chuyện lố lăng kệch cỡm đó nên ngài đã bị những kẻ tiểu nhân vùi dập, hành hạ, bôi bác, vu khống mạ lỵ nhưng tinh thần" Bi -Trí-Dũng" của Ngài vẫn sáng ngời như kim cương bất hoại. Bao nhiêu thủ đoạn tàn độc cũng không khuất phục được tinh thần vô uý hiếm có của ngài. Ngài là niềm động viên khích lệ lớn lao cho những ai yêu quí cái thiện, không khiếp sợ cúi đầu hay a dua với cái ác để mưu cầu danh lợi mà đánh mất bản tánh lương thiện quí giá vốn có trong mỗi con người chúng ta.

Sáng hội RAFTO không phải là kẻ thù của Việt Nam, không hề có ác ý với nhà cầm quyền Việt Nam và chắc chắc họ không phải dốt nát hay thiếu hiểu biết khi trao giải cho Hoà Thượng. Đơn giản là họ cũng như nhân loại văn minh đều yêu quí, hướng về 'Chân-Mỹ-Thiện'.

Lan Le, Stanton, US
Cảm ơn Đài BBC,Tôi nghe cuộc phỏng vấn cuả Hoà Thượng mà Tôi khóc cho Dân Tộc mình. Giờ đây tôi mới hiểu rõ tại sao Dân Tộc mình lại bạc nhược như vậy. Tội nghiệp thay. Đó là lý do mà Ông bị đày đọa suốt 30 năm nay. Vì Ông là Người VN yêu nước mà Đảng ta kết tội cho Ông là phản bội. Qua cuộc phỏng vấn thế hệ 8x cuả chúng tôi mới hiểu rõ ai là phản bội Tổ Quốc và Dân Tộc ta. Xin mỗi người con Dân Việt cầu nguyện cho Ông và Dân Tộc VN.

TTT Hải Phòng
Khi được hỏi liệu trai đàn cầu siêu đang diễn ra tại Thành Phố Hồ Chí Minh do Tăng đoàn Làng Mai của Thiền sư Thích Nhất Hạnh và các tổ chức khác thực hiện có phải là một biểu hiện cho thấy có tự do hơn trong vấn đề tôn giáo ở Việt Nam, Hòa thượng Thích Quảng Độ nói, “Tôi không dám bàn đến, việc thiền sư Thích Nhất Hạnh về thì tôi không có ý kiến gì cả đâu. Xin thông cảm cho.” Tai sao Hòa Thượng Thích Quảng Độ không muốn hoặc không giám trả lời vấn đề này? Hãy nói rõ ra đi!

Một thính giả
Cái xã hội bị băng hoại quá mức,chỉ có tôn giáo mới phục hồi lại được mà thôi. Hy vọng GHPGTN tại VN sẽ cứu vãn xã hội sa đoạ tại VN hiện tại và tương lai .

Đoan Quang Minh, Bến Tre, Việt nam
Ngài là bậc chân tu tôn kính.Cái tâm của ngài được thể hiện qua cái giáo lý vĩnh hăng của phật tổ.Phai đông cam cộng khổ với chúng sinh,phải đem giáo lý của phật, thấm nhuần giáo hóa cho phật tử.Vạy lên đức độ của ngài đã vượt qua thời gian vượt qua mọi biên giới,để được tôn vinh. Chúng tôi tỏ lòng khâm phục và cầu nguyện đức phật tổ che chở và ban cho ngài sức khỏe!

Một ý kiến
Ông Triết mới đây sang thăm Cambodia đã được đón chào bởi cả trăm nhà sư Khmer Krom biểu tình phản đối việc Phật giáo Khmer bị đàn áp bởi chính quyền Sóc Trăng. Rất nhiều cuộc phỏng vấn trên các đài Quốc tế cho thấy việc đàn áp các GHPG không theo CS nói chung,là sự thật. Bằng chứng là báo chí quốc doanh trong nước hoàn toàn che dấu công luận các vụ này. Các vị có ý kiến bảo thủ trên diễn đàn này có chắc rằng các thế hệ sau này (có khi của chính mình) có giống chính kiến của quí vị là ôm chặt lấy cái chủ nghĩa độc tài như mình không. Nếu không biết chắc thì một là quí vị nên dạy dỗ con cái mình (nếu có) tính dối trá cho quen đi để sống trong cái xã hội VN CS, còn muốn tránh thì chỉ còn một cách duy nhất là chung sức xây dựng một thể chế chính trị thực sự dân chủ cho VN, càng sớm càng tốt. Nếu chuyện chùa chiền, đi lễ là tự do ở VN xin mời các vị bảo thủ trên diễn đàn này đi viếng chùa Thanh Minh thiền viện ở ngay trong TP HCM xem sao, có dám đi thử một lần không hay chỉ có Công An mới đi chuà này?

Văn minh thời hội nhập hiện nay là biết đối thoại và mạnh dạn trao đổi ý kiến với nhau chứ không phải đúng xa xa rồi đấu tố thóa mạ và chụp mũ người ta như CCRD 50 năm trước đây coi kỳ cục, xấu hổ lắm.

Congsan, TP HCM, Việt nam
Nước VN co' ngàn nam văn hiến trong đó đạo phật là một phần của lịch sử. và bây giờ phật giáo không bao giờ bị cấm đoán, cứ nhìn vào các ngôi chùa được xây dựng khang trang ngày càng nhiều thì rõ. Hệ thống phật học ở viet nam còn được giảng dạy một cách bài bảng ai nói là phật tử không giác ngộ được phật giáo.chỉ có những người mượn danh tôn giáo chống phá nhà nước mới đáng bị lên án. là phật tử phải giữ đúng phương châm "sống tốt đời đẹp đạo"

Hoàng, Nghệ An
Bạn Nguyễn Quốc Ái ơi, bạn không biết nhiều về Rafto thì hãy tự tìm hiểu, chứ đừng suy diễn bậy bạ. Bằng chứng rõ ràng nhất có 4 người từng đoạt giải Rafto cũng nhận được giải Nobel hoà bình sau đó. Tôi hy vọng bạn biết giải thưởng này, hay giải Nobel cũng chẳng là cái quái gì cả? Nói đến giải Nobel, hoà thượng Thích Quảng Độ cũng liên tục được đề cử giải Nobel hoà bình trong mấy năm gần đây.

Ông là một vị chân tu vô cùng đáng kính. Mọi người không thích thì cũng không nên có những lời lẽ xúc phạm, miệt thị vô căn cứ. Nếu có thể thì hãy chứng minh những lời phát biểu của hoà thượng Thích Quảng Độ. Chứ còn miệt thị như thế thì chỉ tự hạ thấp chính mình, cho người khác thấy phông văn hoá của mình ở mức nào thôi.

Nam Mo, Đức
Gởi anh Nguyễn Quốc Ái,Hải Phòng, Chỉ vỏn vẹn bốn hàng chữ của anh ,người đọc có thể biết con người anh như thế nào rồi ,anh hỏi (Quỹ tài trợ Rafto là cái gì vậy ?) rồi tự kết luận ,phê bình cho cái mình không biết luôn (nhưng chắc rằng chả là cái quái gì cả)Tôi nghĩ và thông cảm và thương hại cho anh vì anh cũng được đào tạo dưới mái trường xhcn, lý luận y như dcs vậy

Nguyễn Quốc Ái, Hải Phòng
Quỹ tài trợ Thorolf Rafto là cái gì vậy? Họ có vai trò gì? tư cách gì ? Họ đã có những nghiên cứu gì về "chế độ Cộng sản Việt Nam" ? Giải thưởng của họ có giá trị gì trên thế giới ? Tôi chưa có nhiều thông tin về họ, nhưng chắc rằng chả là cái quái gì cả, một tập thể hổ lốn.