Lê Quỳnh BBC Việt ngữ

	Giới quan sát nước ngoài không lạc quan rằng Quốc hội VN sẽ thay đổi mạnh trong kỳ tới

Sau nhiệm kỳ kéo dài năm năm, Quốc hội tỏ ra đóng vai trò lớn hơn trong hoạt động lập pháp và giám sát nhà nước. Trên lý thuyết, Quốc hội thực sự là cơ quan quyền lực cao nhất của đất nước, tuy vậy đa số dân biểu đều là đảng viên và phải tuân thủ chỉ thị của đảng.

Các sự kiện quan trọng ở Việt Nam, khi kết thúc, đều được giới chức trong nước kết luận là đã thành công tốt đẹp. Kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa 11 cũng không là ngoại lệ.

Truyền thông nhà nước gọi đây là những phiên họp cuối cùng đầy ấn tượng. Và khi lên phát biểu bế mạc hôm nay, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng kết luận kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa này đã thành công tốt đẹp.

Sôi nổi nghị trường

Không thể phủ nhận rằng sinh hoạt chính trị ở Việt Nam, thể hiện qua hoạt động của Quốc hội, đã chuyển biến theo hướng cởi mở hơn trước.

Từ gần 10 năm qua, việc phát sóng trực tiếp các buổi chất vấn quan chức chính phủ tại Quốc hội đã được người dân hưởng ứng.

Quốc hội đóng vai trò lớn hơn trong việc giám sát chính phủ, và một số dự luật đưa ra đã bị phủ quyết hoặc buộc phải sửa lại.

Kiêm nhiệm thì làm sao toàn tâm toàn sức được. Chưa nói công việc và trách nhiệm của anh có thể xung đột với nhau   Khuất Quang Hùng

Tuy vậy, chính nhiều nhân vật được gọi là cấp tiến trong Đảng đã lên tiếng rằng vẫn còn lâu mới có được một Quốc hội hoạt động thực chất.

Đơn cử ví dụ là hiện tượng “nghị sĩ chuồn”, tức là nhiều vị nghị sĩ có tên nhưng rất ít khi đi họp. Thậm chí trong số những người đi họp đầy đủ, thì cũng chỉ một số ít là hăng hái đăng đàn phát biểu.

Nhiều người vừa là đại biểu Quốc hội lại cũng phục vụ trong bộ máy hành pháp, khiến tạo ra mâu thuẫn lợi ích và trách nhiệm giải trình.

Cải tổ

Anh Khuất Quang Hùng, sinh năm 1974 và sống ở Hà Nội, một trong những người tự nộp đơn ứng cử vào Quốc hội lần này, nói cơ chế hoạt động của Quốc hội cần thay đổi nhiều.

“Phải giành lại quyền của đại biểu Quốc hội và của Quốc hội. Nhân sự trong Quốc hội cũng phải thay đổi.”

“Nếu không xác định được quyền của đại biểu, thì dù có tham vấn hay theo dõi hoạt động của chính phủ, thì cũng không làm được gì. Anh gửi ý kiến lên, trong khi họ trả lời hay không là việc của họ.”

Anh Hùng cho rằng tình trạng đại biểu kiêm nhiệm quá nhiều cần phải được khắc phục.

“Kiêm nhiệm thì làm sao toàn tâm toàn sức được. Chưa nói công việc và trách nhiệm của anh có thể xung đột với nhau.”

	Quốc hội khoá 11 chứng kiến một số đại biểu bị truy tố vì tham nhũng

Nhưng tạo dựng một Quốc hội có thực quyền hơn lại đụng đến vấn đề cải tổ hệ thống chính trị ở Việt Nam.

Về lý thuyết, Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất, nhưng lại chịu sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, như xác nhận của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng.

“Dưới sự lãnh đạo của Đảng, các định chế trong tổ chức quyền lực nhà nước đã không ngừng phấn đấu thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ của mình theo quy định của Hiến pháp và pháp luật.”

Mọi cải tổ đối với Quốc hội cũng như các tổ chức nhà nước khác, cũng đều phải theo một nhịp độ mà đảng cầm quyền cảm thấy chấp nhận được, như bình luận của giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng, từ Đại học George Mason tại Hoa Kỳ.

“Họ muốn thay đổi nhưng thay đổi theo mức độ họ có thể chấp nhận và kiểm soát được. Trong Quốc hội, bảo là muốn mở rộng cho người ngoài đảng tranh cử, nhưng ngay từ cuộc bầu cử 1997 cũng đã có người nói mục tiêu là đạt tỉ lệ 20%.”

“Điều mới hơn bây giờ là họ cố tìm các nghị sĩ có khả năng hơn. Trong những người được đề cử, số người mang tư cách chuyên viên nhiều hơn. Đấy là điều thay đổi, mang tính chất nhẹ nhàng chứ không đột phá.”

Nhiệm kỳ năm năm của Quốc hội khóa đã khép lại. Có thể hy vọng rằng trong khóa tới, sẽ tăng thêm số lượng các nghị sĩ có chuyên môn và trình độ hơn.

Nhưng chưa có dấu hiệu chứng tỏ sẽ có nhiều thay đổi trong quan hệ giữa lập pháp và hành pháp và giữa đảng cầm quyền với toàn bộ phần còn lại của bộ máy.