18 Tháng 6 2007 - Cập nhật 06h40 GMT
Phạm Khiêm, BBC Việt Ngữ
Viết từ Little Sài Gòn
Giới trẻ Việt ở Mỹ và tranh đấu dân chủ
Tôi hiện đang có mặt tại quận Cam, California, nơi được gọi là thủ đô của người Việt tị nạn trên thế giới, và có dịp gặp một số bạn trẻ người Việt sống ở Mỹ để hỏi chuyện.
Ngọc Hân rời Việt Nam khi 14 tuổi, và hiện giờ đang là kỹ sư điện tử tại hãng Intel bên Hoa Kỳ.
Chị nói “Em thì giống như sống ở giữa hai luồng ý kiến chống hoặc ủng hộ Việt Nam”.
“Em thấy lật đổ cái chính quyền đó thì không thực tế. Cho nên em muốn rằng nếu như nhà nước đổi thay, hay thay đổi để cuộc sống dân ở bển tốt hơn, có thể có tự do như đi học, hay đi làm ở nước ngoài, hoặc là thêm một chút tự do là chuyện tốt”.
“Em không biết chính phủ sẽ làm như thế nào, quan trọng là người dân ở bên đó. Nếu họ cần thay đổi thì họ phải đứng lên và tạo ra thay đổi, chứ còn ở bên này mình chỉ giúp một phần nào thôi".
Tôi cũng đã gặp chị Nguyễn Thị Nhật Cúc hiện đang là phó chủ tịch ngoại vụ của cộng đồng người Việt tại Massachussetts.
Chị nói rằng “Tôi nghĩ đây là địp mà ông Bush có thể đặt vấn đề với ông Nguyễn Minh Triết về tự do ngôn luận cũng như tự do lập các hội đoàn. Những cái sự mà đàn áp các nhà dân chủ tại Việt Nam trong thời gian vừa qua”.
“Theo tôi nghĩ đây là cái cuộc họp nó có thể tạo ra rất nhiều kết quả tùy theo cái hướng đi của nước Mỹ hiện nay, tức là họ muốn Việt Nam sớm có dân chủ”.
Mức độ quan tâm
Nhưng thật sự các bạn trẻ người Việt bên Mỹ có quan tâm đến hệ thống chính trị tại Việt Nam hay các vụ bắt bớ, xét xử bất đồng chính kíến trong nước thời gian gần đây hay không? Rồi quan niệm của các bạn về chuyện thay đổi thể chế ở Việt Nam ra sao?
Tôi có đặt câu hỏi này cho Trần Dương Việt Nam, bác sĩ, tiến sĩ về ngành sinh sản tại California.
Trần Dương nói là “Giao tiếp với thế giới để thay đổi thì hơn hẳn cách dùng súng bắn giết nhau như ngày xưa”.
“Thay đổi bây giờ là cho những người trẻ tuổi lên, đi du học để biết đây biết đó, rồi thay đổi từ trong nước, từ trong các đơn vị của bộ máy hành chính nhà nước đổi lên. Việt Nam có thể học kinh nghiệm của Đông Đức”.
“Nước này thay đổi thể chế rất nhanh, hữu hiệu mà không cần dùng đến binh lính, hay súng đạn”.
Có lẽ nhiều bạn trẻ Việt Nam ở Hoa Kỳ sinh ra sau thời chiến thành ra không ai tán đồng chuyện dùng vũ lực thay đổi chính phủ.
Thậm chí cách giáo dục ở Mỹ cũng phần nào tác động đến thái độ một số bạn trong chuyện phê phán Việt Nam.
Ngọc Hân, kỹ sư điện tử tại California nhắc đến chuyện cách làm cho VN thay đổi là ngồi xuống giải thích và thuyết phục, chứ dùng sức ép chưa chắc đã tạo ra kết quả như ý muốn.
Chị nói rằng “Em chỉ muốn là lãnh đạo nước Mỹ tìm hiểu nhà nước Việt Nam làm việc như thế nào thì mình có thể làm việc chung với nước đó như thế”.
“Vì cộng sản Việt Nam không thể nào thay đổi qua một cái thế hệ được. Phải từ từ. Cho nên tôi thấy cần phải kiên trì và phải làm từng bước nhỏ, và đừng bắt người ta kiểu nếu như phải làm cái này bằng không thì không được”.
Các nhà phân tích hay nói đến sự thay đổi thế hệ để dẫn tới thay đổi chính sách. Họ có ý đợi thế hệ giao tranh trong cuộc chiến hoặc nghỉ hưu, hoặc già nua, qua đời để thế hệ trẻ lên - đưa ra các chính sách mới, giảm bớt đối đầu giữa cộng đồng người Việt tại Mỹ và chính phủ Hà Nội.
Tôi có đặt câu hỏi cho Nhật Cúc, một bạn trẻ người Mỹ gốc Việt, qua Mỹ từ năm 12 tuổi, chưa về thăm Việt Nam, nhưng liên tục kêu gọi VN phải dân chủ và tôn trọng nhân quyền.
Nhật Cúc nói “"Không nhất thiết phải sinh ra trong cuộc chiến thì mới tha thiết với dân chủ tại VN”.
“Tôi qua Hoa Kỳ năm 12 tuổi, tôi thấy các giá trị của nhân quyền, tự do báo chí, đây là quyền căn bản mà tất cả mọi người trên thế giới đều được hưởng”.
“Ở Việt Nam không có tự do, không có dân chủ, và Việt Nam là quê hương tôi, cho nên tôi có quyền hy vọng mong muốn người dân của mình sống trong một nước tự do và giàu mạnh".
=======================
Phat Nguyen, San Jose
Ngọc Hân nói "Em thấy lật đổ cái chính quyền đó thì không thực tế" Nghe câu này làm tôi nhớ lại chuyện mấy ngưòi bạn Đức tôi gặp, họ nói là trong đời họ chuyện bức tường Bá Linh đổ là chuyện không tưởng tượng được. Nhưng chuyện đó đã xảy ra.