26 Tháng 8 2007 - Cập nhật 11h13 GMT

Chuyện Iraq và Việt Nam trên báo Anh

Phát biểu của Tổng thống George Bush so sánh hậu quả của việc bỏ Iraq với tình hình tại Đông Dương sau 1975 đang gây ra những tranh luận mạnh mẽ tại Phương Tây.

Nhà báo William Shawcross, người từng đến Nam Việt Nam làm tin thời chiến, vừa có bài trên báo Anh, tờ The Sunday Times hôm 26.08, cho rằng ông Bush nói đúng.

Trong thời gian viết về Việt Nam, William Shawcross đã phê phán nỗ lực của Hoa Kỳ, nhưng sau 1975 ông mới thấy được "những câu chuyện về sự tàn bạo kinh khủng dần xuất hiện. Hàng nghìn người và sau đó là hàng triệu người phải bỏ chạy trước sự tàn bạo của phe cộng sản chiến thắng ở Việt Nam”.

Bài báo mang tựa đề "Abandon Iraq and see a Vietnam horror show” (tạm dịch: Bỏ Iraq để rồi thấy sự rùng rợn như ở Việt Nam tái hiện) được đăng cùng hình một nhóm dân chúng Việt Nam "chạy trốn sự tàn bạo của cộng sản” như nguyên văn lời chú thích dưới ảnh.

Theo nhà báo Shawcross, nếu như Việt Nam có câu chuyện "thuyền nhân” thì tại Campuchia, chế độ cộng sản Khmer Rough còn tại bạo hơn nhiều, và "tới hai triệu người đã bị giết”.

William Shawcross kể rằng sau khi chứng kiến thảm cảnh ở Campuchia qua phỏng vấn và thu thập tư liệu từ những người chạy sang Thái Lan, ông đã cho ra cuốn sách "Sideshow: Kissinger, Nixon and the Destruction of Cambodia”.

Cuốn sách phê phán mạnh mẽ chính sách của Tòa Bạch Ốc thời TT Nixon đối với Campuchia và cho rằng chính thói "vô trách nhiệm” (carelessness) của Hoa Kỳ khi ấy đã tàn phá đất nước Campuchia và tạo điều kiện cho chế độ quái vật Khmer Rouge lên cầm quyền.

So sánh Đông Dương khi đó với Iraq ngày nay, nhà báo William Shawcross cho rằng báo chí phải chịu phần trách nhiệm về tình hình:

"Hôm nay, giống như hồi những năm 1970, báo chí phải chịu một trách nhiệm đặc biệt. Tại Đông Dương đa số các nhà báo Mỹ và châu Âu (gồm cả chính tôi) tin rằng cuộc chiến không thể nào thắng nổi... Nhưng sự ngây thơ đó đã rất sai lầm và tôi cho rằng những ai từng chống lại cuộc chiến của Hoa Kỳ ở Đông Dương cần phải hết sức khiêm tốn nhìn nhận sự kinh hoàng xảy ra sau đó. Ngày nay cũng vậy, tôi cho rằng sự căm thù mà nhiều chuyên gia đang có đối với Bush (và gần đây là cả Blair) đang chiếm đa số nhận thức chung”.

William Shawcross cũng biết rằng: "Trước hết, chúng ta đã không chú ý đúng mức đến số phận hàng triệu người Iraq (như người Việt Nam, người Campuchia và người Lào 35 năm trước), những người đã đặt niềm tin của họ vào Phương Tây”.

Cuối cùng, tác giả kêu gọi chính phủ Brown của Anh hãy làm tất cả để đảm bảo rằng người Iraq đủ sức tự vệ trước làn sóng bạo lực phe phái và tránh để tạo ra cảm tưởng rằng Anh đang rút quân, một cảm tưởng sẽ chỉ đưa tới thất bại.

Phản ứng từ Việt Nam

Cũng trên một tờ báo khác của Anh, tờ Financial Times số ra ngày 25.08 có bài của nữ ký giả Amy Kazmin về phản ứng của Việt Nam trước phát biểu của Tổng thống Bush.

Bài báo trích lời bà Tôn Nữ Thị Ninh, cựu phó chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại QH Việt Nam rằng phát biểu của ông Bush là "sai lệch” và "vấn đề không phải là chuyện sự rút quân (của Mỹ), mà sự khởi đầu của cuộc chiến”.

Bà Ninh được báo Financial Times trích dẫn đã phản đối việc ông Bush so sánh một cách thổi phồng những sự kiện hậu chiến tại Việt Nam với các "cánh đồng chết” ở Campuchia mà thủ phạm là quân Khmer Đỏ.

Bài báo cũng viết rằng "Hà Nội nhìn nhận việc rút quân Mỹ như đỉnh cao của cuộc kháng chiến theo chủ nghĩa dân tộc nhằm thống nhất đất nước”.

Tác giả Amy Kazmin cũng trích lời phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam, ông Lê Dũng nói với báo chí tuần qua rằng:

"Ai cũng biết rằng với cuộc chiến của người Mỹ tại Việt Nam, chúng tôi đã chiến đấu để bảo vệ đất nước và đó là cuộc chiến tranh chính nghĩa của nhân dân Việt Nam.”

Vẫn theo báo Financial Times, bà Tôn Nữ Thị Ninh thì tin rằng đến cả bây giờ, Hoa Kỳ vẫn chưa học được bài học từ cuộc chiến Việt Nam cho vấn đề Iraq.

Bà nói rằng Hoa Kỳ chẳng có sự lựa chọn nào khác ngoài việc rút quân vì ở thêm cũng chẳng làm được điều gì tốt.

Hoạt động nhân đạo

Nhà báo William Shawcross (sinh năm 1946) là cây bút nổi tiếng về bình luận thời sự của Anh trong nhiều thập niên.

Vốn mang tư tưởng cánh tả và ủng hộ một Liên Hiệp Quốc vững mạnh để cân bằng với quyền lực nước Mỹ, ông cũng rất quan tâm và cổ vũ cho nhân quyền.

Từ năm 1971, William Shawcross bắt đầu viết bài về chiến tranh Đông Dương, từ góc độ phê phán sự tham chiến của Mỹ đến mô tả thảm trạng nhân đạo thời hậu chiến.

Cuốn sách năm 1979 của ông về sự dính líu của Hoa Kỳ tại Campuchia đem lại cho tác giả tiếng vang quốc tế.

Dư luận Phương Tây còn nhớ câu nói nổi tiếng của ông về trách nhiệm của chính quyền Nixon và bản thân ông Henry Kissinger:

"Campuchia không phải là một sai lầm. Campuchia là một tội ác”.

Hoạt động mạnh trong lĩnh vực quyền con người, William Shawcross từng giữ vai trò cố vấn cao cấp cho Cao ủy Tỵ nạn Liên hiệp quốc.

Là con của cựu bộ trưởng đảng Lao Động Anh Hartley Shawcross (gốc quý tộc), William Shawcross cũng nổi tiếng với các cuốn sách về những nhân vật nổi tiếng như Rupert Murdoch hay hoàng đế Ba Tư (the Shah of Persia).

Năm 2003 ông được tạp chí chuyên bình luận chính trị có uy tín ở Anh, tờ The Spectator tặng danh hiệu "Nhân vật trong năm”.