Thượng viện Mỹ nghe báo cáo về VN

Thượng viện Hoa Kỳ mới có cuộc điều trần về toàn cảnh giao thương với Hà Nội và đánh giá tình hình dân chủ, nhân quyền tại Việt Nam.

Cuộc điều trần diễn ra vào chiều ngày 12 tháng Ba do Thượng nghị sỹ Barbara Boxer của California chủ tọa với các diễn giả có Trợ lý Ngoại trưởng, ông Christopher Hill; Giám sát viên quận Cam, bà Janet Nguyễn và Chủ tịch đảng Việt Tân ông Đỗ Hoàng Điềm.

Ngoài ra là đại diện một số tổ chức quan sát nhân quyền, Hội đồng thương mại Mỹ -Asean, và Hội gia đình tù nhân chiến tranh và quân nhân mất tích POW/MIA.

Phần quan trọng của cuộc điều trần này đến từ bài báo cáo của Trợ lý Ngoại trưởng, ông Christopher Hill vừa về từ Hà Nội.

Chuyển biến và khác biệt

Trong bài báo cáo này, ông Christoper Hill đã dành nhiều lời ngợi khen trước những chuyển biến tích cực về việc hội nhập kinh tế của Việt Nam và quan hệ song phương Việt Mỹ.

Quan hệ kinh tế Mỹ Việt được ông Hill đánh giá là chuyển 'từ xung đột sang hợp tác' (from conflict to cooperation).

Bên cạnh những ấn tượng tích cực những bất đồng giữa hai nước về quan niệm dân chủ và nhân quyền vẫn còn khá rõ.

Một trong những điểm nóng của sự bất đồng này là việc nhà cầm quyền Việt Nam vẫn tiếp tục giam giữ ông Nguyễn Quốc Quân, một đảng viên của đảng Việt Tân đã bị bắt tại Việt Nam trong vòng bốn tháng qua.

Ông Hill đã trả lời chất vấn này của bà thượng nghị sỹ Boxer và thông báo rằng, ngoài trường hợp của tiến sĩ Nguyễn Quốc Quân, ông cũng đã đề cập thẳng thắn với quan chức Việt Nam về trường hợp của linh mục Nguyễn Văn Lý, luật sư Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân - đồng thời yêu cầu Việt Nam hãy thả những người này ngay lập tức.

Trong bản báo cáo, ông Hill nêu rằng về quyền tự do chính trị, công dân Việt Nam còn 'có nguy cơ bị bắt khi nêu quan điểm của họ một cách hòa bình' nhưng cũng ghi nhận những chuyển biến tốt như việc nối lại đối thoại Mỹ-Việt về nhân quyền.

Ngoài ra, ông nêu những dấu hiệu tích cực của các chuyển biến sau: thả một số tù nhân lương tâm, cho đại diện của Hoa Kỳ lên thăm vùng Cao nguyên miền Trung, thăm nhà tù để đánh giá tình hình, và quyết định bỏ nghị định CP31 cho phép chính quyền địa phương bắt người không cần tòa án.

Nhìn chung, ông Hill nêu quan điểm của hành pháp Mỹ nói Hoa Kỳ xác định vai trò như một đối tác (partner) trong sự phát triển của Việt Nam nhưng đồng thời cũng là một 'bên phê phán mang tính xây dựng' (constructive critic).

Yêu cầu từ cộng đồng Việt

Trong phần điều trần của mình, bà Janet Nguyễn đưa ra những chỉ số mậu dịch thương mại kinh tế và có sự đòi hỏi chính quyền Hoa Kỳ hãy rà soát lại lợi ích của quan hệ thương mại song phương.

Cũng tương tự như đề mục trong báo cáo của ông Hill, bà Janet Nguyễn nhấn mạnh tới những trở ngại hiện nay để phát triển dân chủ và tự do tôn giáo là do vấn đề cấu trúc xã hội và vấn đề ý thức hệ.

Bà Janet Nguyễn kỳ vọng với địa vị trong tiểu ban Đông Á Thái Bình Dương của uỷ ban đối ngoại, bà Barbara Boxer sẽ lắng nghe nguyện vọng cử tri gốc Việt tại quận Cam mà có những chính sách phù hợp.

Lãnh đạo đảng Việt Tân đến với cuộc điều trần như là nhân chứng cho những sự kiện được ghi nhận ở trên. Ông Đỗ Hoàng Điềm đã trình bày về sự kiện ông Nguyễn Quốc Quân đang bị giam cầm và sự việc vợ ông Nguyễn Quốc Quân, bà Ngô Mai Hương bị từ chối visa nhập cảnh thăm chồng.

Trường hợp Nguyễn Quốc Quân được nhắc đến rất nhiều lần liên quan tới những thủ tục hành chánh của tòa đại sứ Hoa Kỳ và bộ ngoại giao.

Đoạn cuối của bài thuyết trình, đảng Việt Tân có ba đề nghị cho tiểu ban này là: 1) Giao đạo luật nhân quyền Việt Nam tới tổng thống Bush. 2) Lên tiếng về sự chà đạp nhân quyền ở Việt Nam. 3) Ủng hộ sự thay đổi dân chủ.

Thượng nghị sỹ Jim Webb, một trong những nhân vật am hiểu tình hình Việt Nam nhất của Thượng viện đồng tình về những đề nghị này nhưng ông cũng tỏ ra rất thận trọng với các định chế khi ông so sánh giữa quan hệ của Hoa Kỳ với Việt Nam và với Miến Điện.

Vấn đề từ thời chiến

Một đề tài quan trọng được nêu ra tại buổi điều trần là thông tin rằng Việt Nam sẽ mở hải phận cho việc tìm hài cốt của quân nhân Mỹ mất tích hồi chiến tranh.

Cử tọa chú ý nhiều đến bản báo cáo về việc tìm kiếm hài cốt của quân nhân Mỹ mất tích do bà Ann Mill Griffiths điều trần. Bà Ann Griffiths có người em trai là phi công mất tích tại Bắc Việt năm 1966.

Theo báo cáo, phía Việt Nam hiện nay vẫn cho rằng việc tìm kiếm hài cốt quân nhân Mỹ mất tích thường dẫn tới những hồ sơ nhạy cảm thuộc về vấn đề an ninh quốc gia. Thế cho nên mọi thủ tục tiến hành tại Việt Nam đều chậm chạp.

Trong phần trả lời, bà Griffiths đã xác nhận rằng phía Việt Nam sẽ đồng ý cho Hoa Kỳ tìm kiếm hài cốt trên các vùng bờ biển Việt Nam bắt đầu vào năm 2009.

Hồi tháng Giêng 2007, Đô đốc Gary Roughead chỉ huy hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ trong chuyến thăm tới Hà Nội nói cuối cùng 30 năm sau cuộc chiến Hà Nội đã xem xét đề nghị cho tàu chiến Mỹ tìm hài cốt lính Mỹ ngoài khơi.

Tác động

Được biết đã lâu rồi mới có một cuộc điều trần tại Thượng viện ở Washington DC như buổi hôm 12/3 vừa qua.

Trước đây những cuộc điều trần như thế này thường xảy ra ở Hạ viện.

Cuộc điều trần này có giá trị thực tế như là một sức ép của phía lập pháp đối với hành pháp, đặc biệt khi Thượng viện có tiếng nói nặng ký hơn về ngoại giao.

Những người gốc Việt như giám sát viên Jannet Nguyễn đều tỏ ý hài lòng với cuộc điều trần này và kỳ vọng vào chương trình làm việc của thượng nghị sỹ Boxer.

Trong số quan khách tham dự có một người Mỹ nói tiếng Việt giỏi, ông André Sauvageot, người thông dịch viên cao cấp của bộ ngoại giao Hoa Kỳ, không đồng ý với việc chỉ trích Việt Nam quá nhiều.

Ông cho rằng Việt Nam là nạn nhân của nhiều thế lực ngoại xâm từ Trung Quốc, Pháp, Nhật, Mỹ và ngay cả Khmer Đỏ. Ông cũng nói Việt Nam có tiêu chuẩn độc lập và tự do khác với Hoa Kỳ.