Kinh tế VN đang gặp khó khăn

Ông thủ tướng Việt Nam nói có kế hoạch cải tổ các tập đoàn nhà nước, vốn là nguyên nhân chính gây nên sự thay đổi bất ngờ, đưa Việt Nam từ chỗ một nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất Đông Nam Á đi vào khủng hoảng vì lạm phát.

Khi tới Washington hôm thứ Hai theo lịch trình, ông Nguyễn Tấn Dũng đang phải chịu áp lực làm sao để các vấn đề của VN không phá hỏng hình ảnh của các nước vốn đang từ chỗ chầu rìa tiến tới chỗ gia nhập khối các nền kinh tế tư bản và thu hút lượng lớn đầu tư nước ngoài.

Nhiều nước 'tiền tiêu' trên bản đồ đầu tư thế giới đó đang phải cố gắng ngăn chặn tình trạng suy giảm kinh tế toàn cầu.

Vấn đề nghiêm trọng

Một trong các vấn đề nghiêm trọng của Việt Nam là mảng doanh nghiệp nhà nước và lượng tiền khổng lồ mà các doanh nghiệp này vay ngân hàng để mở rộng và xâm nhập vào tất cả các nơi chốn của nền kinh tế.

Dòng chảy đầu tư nước ngoài tăng thêm lượng tiền trong nước nhưng kinh tế VN chưa đủ mềm dẻo để hấp thụ một cách nhanh chóng.

Tái tổ chức và cải tổ các doanh nghiệp nhà nước là một trong các nhiệm vụ hàng đầu để củng cố nền kinh tế.   TT Nguyễn Tấn Dũng

Ông Dũng trả lời câu hỏi của WSJ bằng văn bản: "Trong những tháng gần đây, VN gặp mộ̣t số vấn đề về lạm phát vì nền kinh tế của VN còn chưa đủ chín và cũng vì các vấn đề từ bên ngoài".

"Tái tổ chức và cải tổ các doanh nghiệp nhà nước là một trong các nhiệm vụ hàng đầu để củng cố nền kinh tế".

Hồi tháng Năm, tỷ lệ lạm phát là hơn 25%. Thị trường chứng khoán VN -- sau khi tăng gấp ba lần trong thời gian từ đầu năm 2006 tới cuối năm 2007 -- đã giảm tới 62% trong năm nay.

Chính phủ VN đã giảm chỉ tiêu tăng trưởng năm nay xuống 7% từ con số 8.5% tới 9%. Đồng nội tệ cũng sụt giá mạnh và được dự báo sẽ còn tiếp tục mất giá.

Học hỏi kinh nghiệm

Trong chuyến thăm Mỹ, ông Dũng sẽ có cuộc gặp cựu Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Hoa Kỳ Alan Greenspan để thảo luận biện pháp khắc phục lạm phát; cũng như hội đàm với tổng thống George W. Bush và các nhà đầu tư.

Những vấn đề của Việt Nam đã khiến các nhà đầu tư quan ngại về các quốc gia thu hút đầu tư nước ngoài lớn khác.

Thị trường chứng khoán các nước giàu tài nguyên, đặc biệt ở Trung Đông như Lebanon, Oman và Qatar, tăng hơn 20%.

	Giá tăng làm người nghèo khốn đốn

Trong khi đó, tại các nền kinh tế phụ thuộc vào gia công, thị trường chứng khoán lại sụt giảm khi các nhà đầu tư rút vốn, một phần do nhu cầu suy giảm từ thị trường Mỹ và châu Âu và một phần cũng bởi quan ngại về tình trạng lạm phát mà Việt Nam là tấm gương.

Chỉ số chứng khoán chính của Bulgaria giảm 24% kể từ đầu năm. Romania giảm 16% và Ukraina giảm 25%.

Ônng Spencer White, cựu phân tích gia của công ty Merrill Lynch, nay làm việc cho một công ty chứng khoán Việt Nam ở TP HCM, nhận định: “Dường như có một sự nhìn nhận phiến diện đối với các nước dạng này, một phần là bởi những gì xảy ra tại Việt Nam”.

Tuy nhiên, cho tới giờ, đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Việt Nam chưa mấy bị ảnh hưởng.

Sau khi thu hút một khoản 20 tỷ đầu tư trực tiếp nước ngoài vào năm ngoái, ông Dũng tự tin cho rằng sẽ có ít nhất 22 tỷ đầu tư vào Việt Nam trong sáu tháng đầu năm 2008, và Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn đối với nhà đầu tư.

Thủ tướng Việt Nam nói: “Tôi tin là kinh tế Việt Nam sẽ sớm hồi phục và trở lại phát triển nhanh và bền vững”.

Nhưng các cuộc đình công ngày càng tăng cao khi hàng chục nghìn người từ nông thôn ra thành thị làm việc trong các nhà máy may hoặc sản xuất đồ điện bắt đầu trải nghiệm hậu quả của việc kinh tế suy thoái.

Michael Pease, Chủ tịch Phòng thương mại Mỹ đồng thời là tổng giám đốc công ty Ford Motor Vietnam, nói tại một hội nghị doanh nghiệp hồi đầu tháng: “Không quá khi nói rằng tất cả chúng ta tại đây đã hiểu được tình trạng vật giá leo thang và ảnh hưởng tiêu cực từ lạm phát tới môi trường kinh doanh ở Việt Nam”.

	Kinh tế gia công bị nhiều ảnh hưởng

Bài học châu Á

Việt Nam, một quốc gia mở cửa tương đối muộn, có nhiều hình mẫu phát triển tại châu Á và rõ ràng đã vận dụng mô hình nhân công rẻ và tăng trưởng xuất khẩu mà các quốc gia láng giềng từng áp dụng thành công.

Các nhà lãnh đạo cộng sản Việt Nam rót nhiều vốn vào các công ty quốc doanh nhằm cạnh tranh với các công ty nước ngoài, ngay cả khi bắt đầu thiết lập các công ty tư nhân.

Ông Dũng từng tuyên bố là một trong những chính sách phát triển trọng yếu của Việt Nam là củng cố các doanh nghiệp thuộc nhà nước “để họ trở thành trụ cột của nền kinh tế”.

Những người từng cố vấn cho ông Dũng nói rằng chính sách đó chịu ảnh hưởng từ Hàn Quốc, nơi các tập đoàn chaebol mở rộng khắp quốc gia này.

Tôi tin là kinh tế Việt Nam sẽ sớm hồi phục và trở lại phát triển nhanh và bền vững.   TT Nguyễn Tấn Dũng

Các chuyên gia kinh tế cho rằng chính sách này đã triệt tiêu các công ty tư nhân nhỏ vốn hoạt động hiệu quả hơn nhưng ít có liên quan trực tiếp tới chính phủ.

Tổng công ty dầu khí, PetroVietnam, nay lấn sang kinh doanh trong lĩnh vực ngân hàng, và đang xây một khách sạn năm sao tại một khu mới của Hà Nội, cho dù suốt một thập niên nay người ta vẫn chờ đợi công này hoàn thành hệ thống lọc dầu đầu tiên của VN.

Tổng công ty Điện lực VN thì lại đầu tư mạnh vào lĩnh vực viễn thông và mới đây bỏ 250 triệu đôla vào phát triển một khu nghỉ mát cao cấp ven biển, làm nhiều người Việt Nam tức giận vì họ vẫn còn phải chịu cảnh bị cắt điện.

Tổng giám đốc điều hành tổng công ty đóng tàu Việt Nam (Vinashin), ông Phạm Thanh Bình, đã vay ba tỷ đôla để lấn sân kinh doanh vận chuyển hàng hải và chế biến nhằm hỗ trợ cho hoạt động kinh doanh chủ yếu là đóng tàu.

Vinashin cũng mở rộng phạm vi hoạt động sang lĩnh vực tài chính, giao dịch chứng khoán và thậm chí cả sản xuất bia.

Trong một cuộc phỏng vấn, ông Bình vẫn nói rằng những lĩnh vực tổng công ty đầu tư phát triển đang hỗ trợ cho ngành công nghiệp đóng tàu của Vinashin. “Chúng tôi không phải là những người quan liêu không biết gì về làm ăn kinh doanh”.

Năm 2007, khi giá lương thực và nhiên liệu khiến lạm phát tăng cao, các công ty nhà nước khiến tỷ suất cho vay của các ngân hàng tăng 54% so với một năm trước đó.