24 Tháng 6 2008 - Cập nhật 16h04 GMT

Bóng Trung Quốc trong quan hệ Việt - Mỹ

Trong mối quan hệ Việt Nam với Hoa Kỳ, điều thường được nhắc tới là bên thứ ba tức Trung Quốc.

Kể từ khi Hà Nội và Washington bình thường hóa quan hệ hơn một thập niên trước, có luồng ý kiến cho rằng tăng cường bang giao Việt - Mỹ có thể là một cách tạo đối trọng với Bắc Kinh.

Thượng nghị sĩ John McCain, ứng viên tổng thống của đảng Cộng hoà năm nay, đã cổ vũ cho luận điểm này khi ông vận động để bình thường hóa quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam.

Tuy nhiên tiến sĩ Thịnh Lập Quân, học giả gốc Trung Quốc ở Singapore, cho rằng trong mắt Trung Quốc, Việt Nam lưu tâm làm sao bảo đảm sự ổn định trong quan hệ ngoại giao.

Trả lời BBC Tiếng Việt hôm 24/06/2008, trong ngày Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng có cuộc hội kiến với Tổng thống Bush tại Tòa Bạch Ốc, tiến sĩ Thịnh Lập Quân nói:

TS Thịnh Lập Quân: Trung Quốc biết rõ Việt Nam, tức là Việt Nam thấy quyền lợi của họ là làm sao giữ được thế cân bằng. Trung Quốc sẽ không lo lắng về bất kỳ chuyến thăm nào của Thủ tướng hay Chủ tịch nước Việt Nam tới Hoa Kỳ. Chúng tôi hiểu giới truyền thông nhấn mạnh vào một chuyến thăm như thế này, nhưng tôi bảo đảm là Trung Quốc không lo ngại.

BBC: Nhưng trong mắt Trung Quốc, Việt Nam quan trọng tới mức nào?

TS Thịnh Lập Quân: Quan trọng thì có, nhưng cũng không quá quan trọng. Nếu có ai đó nghĩ rằng chuyến thăm Mỹ có thế giúp Việt Nam ở vào vị thế cạnh tranh nào đó với Trung Quốc, thì theo tôi, họ đã sai lầm. Trung Quốc tin rằng Việt Nam cảm thấy giữ thế cân bằng là có lợi cho chính họ.

Tại Việt Nam, nếu anh nói chuyện với các viên chức cấp thấp hay cấp trung, nhiều người trong số họ lo lắng, thậm chí nghi ngờ Trung Quốc. Nhưng nếu anh nói chuyện với lãnh đạo cấp cao thì hoàn toàn khác. Vì quyền lợi căn bản của họ, thậm chí quyền lợi cá nhân, để giữ quyền lực, giữ cho chính thể được sống còn nên điều họ lo hơn là "Cách mạng màu" của Hoa Kỳ.

Họ phải dựa vào Trung Quốc. Họ không hề ngây thơ khi tiếp cận Hoa Kỳ và biết đây chỉ là chuyện làm ăn. Điều họ lo ngại là người Mỹ sẽ không bao giờ để chế độ cộng sản tồn tại. Trái lại về phía mình Trung Quốc có thể cung cấp những thứ mà Mỹ không thể cung cấp, trong đó có kinh nghiệm đối phó với các vấn đề kinh tế, chính trị, bởi hệ thống của Mỹ lại khác với Việt Nam.

BBC: Ông có nhận thấy trong chính trị Việt Nam, có hai phái bảo thủ và đổi mới. Và những người được cho là đổi mới sẽ xem Hoa Kỳ như một đồng minh tiềm năng?

TS Thịnh Lập Quân: Trong chính trị, tôi rất miễn cưỡng khi phải phân chia con người thành hai loại như vậy. Không thể rạch ròi tách họ ra thành phe đổi mới và phe bảo thủ. Hồi thập niên 1980, chúng tôi cũng dùng cách gọi này để phân loại chính trị Trung Hoa. Nhưng rồi người ta thấy cách tiếp cận đó sai lầm. Đôi khi người bảo thủ lại rất cải cách. Chính trị có sự trộn lẫn, không có hai màu đen trắng dễ dàng.

Tiến sĩ Thịnh Lập Quân là một chuyên gia về quan hệ Đông Nam Á, chính trị Trung Quốc và Đài Loan ở Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Singapore.