Nhân vật số hai của GHPGVNTN, Hòa thượng Thích Quảng Độ, trong lễ tang

Một viên chức chính quyền địa phương tại huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định, nơi có Tu viện Nguyên Thiều là nơi cử hành tang lễ, xác nhận với BBC rằng việc đưa tang đã kết thúc trong buổi sáng.

Viên chức này từ chối cho biết thêm chi tiết.

Trong khi đó, thông cáo của Phòng thông tin Phật giáo Quốc tế thuộc Viện hóa đạo, GHPGVNTN, nói lễ tang diễn ra trong buổi sáng, bắt đầu từ 7g30, và kéo dài hai tiếng đồng hồ.

Cũng theo thông cáo này, hàng ngàn Phật tử và tăng ni đã tới tham dự lễ nhập Báo tháp, "dù bị chính quyền ngăn cản".

Trước đó, báo chí nhà nước tuyên bố lễ tang của Hòa thượng Huyền Quang sẽ được Giáo hội Phật giáo chính thức tổ chức theo đúng nghi lễ Phật giáo.

Tuy nhiên một ngày trước tang lễ, người phát ngôn của bộ Ngoại giao VN nói với các nhà báo rằng 'nhà nước không can thiệp vào tang lễ Hòa thượng Thích Huyền Quang'.

"Ban sáng lập tu viện Nguyên Thiều, môn đồ, pháp quyến và gia đình tổ chức tang lễ cho Đại lão Hòa thượng Thích Huyền Quang theo đúng nghi lễ Phật giáo, phù hợp với truyền thống dân tộc".

Nghi lễ truyền thống

Người phát ngôn bộ Ngoại giao cũng lặp lại rằng "ở VN không có tổ chức nào mang tên Giáo hội Phật giáo VN Thống nhất".

Việc nhà nước không can thiệp vào đám tang được GHPGVNTN xem như cử chỉ cho thấy có sự nhượng bộ từ phía chính quyền.

Ông Võ Văn Ái, giám đốc Phòng Thông tin Phật giáo Quốc tế, tuyên bố: "Đây là một thắng lợi lớn lao của cộng đồng nhân quyền thế giới, và cũng là kết quả của những sự lên tiếng và áp lực đồng tiến của các nhà ngoại giao, đại biểu Quốc hội và các xã hội dân sự trên toàn cầu".

Ngài đã hy hiến cả cuộc đời cho sự nghiệp bảo vệ chánh nghĩa của Dân tộc và Đạo pháp, đòi hỏi quyền sinh hoạt pháp lý của Giáo Hội Phật giáo Việt nam Thống nhất qua bao gian lao tủi nhục, tù tội, lưu đày.   Hòa thượng Thích Quảng Độ

Bà Janice Beanland, từ ban Đông Nam Á của tổ chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International) nói với BBC rằng việc Hòa thượng thuộc giáo hội nào không quan trọng bằng công lao hoạt động của ngài.

''Từ góc độ của Ân xá Quốc tế, cách nhìn không phân biệt về nhân quyền là nguyên tắc chính ở đây''.

''Với chúng tôi, quan điểm của chính quyền về tổ chức của Giáo hội Phật giáo Thống nhất thế nào là không quan trọng.''

Theo bà Beanland, điểm quan trọng nhất là "ai cũng có quyền hành xử về tự do tôn giáo của mình'' .

''Có sự mâu thuẫn ở đây vì chính phủ Việt Nam một mặt phê phán Hòa thượng Thích Huyền Quang trong vai trò lãnh đạo GHPGVNTN nhưng mặt khác lại ca ngợi ngài về các hoạt động khác''.

Được biết di chúc của Đức Tăng thống Thích Huyền Quang và tên của người kế tục Ngài sẽ được thông báo trong lễ 49 ngày của Hòa thượng.

Nhân vật số hai của GHPGVNTN, Hòa thượng Thích Quảng Độ, đã đọc lời bạch trước giờ di quan Hòa thượng Thích Huyền Quang.

Trong tác bạch, Hòa thượng Quảng Độ cam kết "quyết tâm điều hành Phật sự Giáo hội theo phương hướng của Hội đồng Lưỡng Viện đã hoạch định cho đến khi GHPGVNTN được tự do hoạt động thực sự như thời kỳ trước năm 1975".

GHPGVNTN bị cấm hoạt động năm 1981, cùng với sự ra đời của Giáo hội Phật giáo Việt Nam chính thức được nhà nước công nhận. Hà Nội giải thích GHPGVNTN đã 'tự giải thể'.

Đệ tứ Tăng thống Hòa thượng Thích Huyền Quang viên tịch hôm 5/7/2008.

Dinh Tuy Dzao Hanoi
Các bạn nên nhớ đạo phật không phải là quốc đạo, việc HT Thích Huyền Quang mất đi là chuyện quy luật của muôn thủa, báo chí đưa tin không quan trọng, vấn đề là đa số dân VN không để ý nhiều về chuyện này, đưa tin hay không là do báo chí xét thấy cần thì đưa. Tôi thấy các vị cứ rùm beng chuyện này, điều đó không cần thiết, hãy để cho linh hồn của HT Thích Huyền Quang được siêu thoát.

Tuấn, Houston
Gởi bạn Thiền Quang! GHPGVNTN không tranh giành gì với GHPGVN (do nhà nước thành lập). Nếu có tranh chấp là với chính quyền. Sự thực là GHPGVNTN thành lập và hoạt động độc lập từ năm 1964.

Cho đến năm 1981, nhà nước thành lập GHPGVN trực thuộc Mặt Trận Tổ Quốc và buộc giải thể GHPGVNTN. Vấn đề ở đây không phải tranh chấp hư danh mà là quyền được hoạt động ĐỘC LẬP của tôn giáo. Chẳng hạn, trong việc bổ nhiệm tu sĩ, những tiêu chuẩn xét duyệt của tôn giáo như đạo hạnh và tu tập, khác với tiêu chuẩn của hệ thống chính trị. Tương tự, trong việc tổ chức những khóa tu học cho tín đồ hay đào tạo tu sĩ, những mục tiêu của ĐẠO khác với ĐỜI! Tại sao tôn giáo không thể hoạt động độc lập?

Mikado
Việt Nam không công nhận Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất là chính xác. Giáo hội Phật giáo, công giáo cũng như những giáo hội khác trên lãnh thổ Việt Nam đều thống nhất nên không cần một tổ chức nào đứng ra thống nhất thêm nữa. "Dù bị chính quyền ngăn cản", nói lên ý đồ gì đây? Nghĩa tử là nghĩa tận, truyền thống từ ngàn xưa qua bao đời nay, có ai ngăn cấm người khác đến chia buồn với người đã khuất.

Mấy ông ở ngoài cứ nhìn phiến diện rồi xuyên tạc, bóp méo sự thật. Sao không đồng cam cộng khổ góp sức giúp đất nước vượt qua khó khăn như giai đoạn hiện nay?

Thien Quang, Saigon
Tôi là một phật tử. Tôi nghĩ rằng đạo Phật thì vạn pháp giai không. Cuộc đời là vô thường. Thầy Huyền Quang hết duyên với đời thì ra đi thế thôi; cũng như GHPGVNTN hết duyên thì trở về với không. Ta cần gì GHPGVN hay GHPGVNTN? ta chỉ cần có Phật tại tâm. Tranh giành chi cái hư danh?

Minh Tu, Đồng Nai
Tôi đi theo thầy đi đám tang của HT, ngay trước và xung quanh TV nơi tang lễ là một rừng CA, chúng tôi chỉ được phép cầm nhang khấn thôi chứ không được đọc kinh và bị những người từ người quay phim đến ngươi tiếp lễ hối lẹ lẹ như đuổi tà, theo tôi nghĩ những người này không phải là người tu vì những người này không biết gì về những nghi thức tối thiểu của lễ tang cả.

Thầy tôi có vào thăm HT Quảng Độ vừa bước vào phòng thì gặp một thầy nằm đọc sách. Thầy đó nhìn chúng tôi rồi tiếp tục đọc, tôi cũng nghĩ không phải là thầy vì thầy của chúng tôi là người có tiếng, các thầy khác gặp còn phải chào hỏi huống chi là thầy này. Tóm lại đám tang này có vấn đề

Long, Hanoi
Không thể hiểu nổi. Nhà nước định tổ chức thì các vị, tổ chức nước ngoài lại nói bảo là không nên can thiệp. HT Huyền Quang là người Việt Nam, sống ở Việt Nam, thì nên tổ chức theo phong tục và pháp luật Việt Nam. Các vị sống ở nước Mỹ không sống theo pháp luật Mỹ liệu chính quyền ở đó có để cho các vị được yên không?

Tôi không biết là GHPGVNTN đã làm gì. Chắc chỉ đấu tranh chính trị, nói xấu nhà nước Việt Nam mà thôi. Chúng tôi là người Việt nam chúng tôi tự biết những điều tốt đẹp mà Đảng và Nhà nước cố gắng mang lại cho nhân dân, dân tộc Việt Nam.

Nguyen Tam
Đức Tăng Thống qua đời là một tổn thất rất lớn cho GHPGVNTN lúc này. Chúng tôi là những người Phật Tử, kính nguyện cầu Ngài sẽ sớm về Đất Phật. Cuộc đời Ngài là một cuộc đời luôn hy sinh và cống hiến.

Lời Ngài từng tâm sự “Sống không nhà, chết không mồ, đi không đường, tù không tội”. Lời nói ấy không chỉ đúng cho Ngài mà còn đúng cho những vị Cao tăng Hoà Thượng khác của GHPGVNTN, và đúng cả cho con thuyền GH hiện nay.

Nhân trang web BBC này, chúng con cũng xin kính gửi lời nguyện cầu cho những vị lãnh đạo GHPGVNTN như HT Thích Quảng Độ, HT Thích Thiện Hạnh, HT Thích Không Tánh, và rất nhiều những vị Cao Tăng trong và ngoài nước, luôn được nhiều sức khoẻ và bền giữ một tấm lòng phụng sự Phật Pháp và Dân Tộc.

Dân tộc này không của riêng ai, đất nước này không của riêng một giai cấp nào cả. Kính mong con thuyền Giáo Hội vượt qua được những khổ nạn, để tiếp tục đồng hành cùng Dân tộc như lịch sử GH mấy trăm năm còn ghi rõ.

Phap Dinh, VN
Nhìn chung những dòng ý kiến của 2 phe ủng hộ và không ủng hộ cũng có chung một kết quả đó là, tôn giáo không nên dính tới chính trị??? một tôn giáo phải có tính độc lập, không do một tồ chức hay đảng phái nào lập ra.

Cương lĩnh hoạt động của họ dù thế nào đi nữa thì luôn có những nguyên tắc chung. Đó là phổ độ chúng sinh, công bằng bác ái... nhưng GHPGVN chính thống có thật sự như vậy không khi những người khoác lên mình chiếc áo cà sa lại mang trên một trọng trách là đảng viên đảng CS.

Còn GHPGVN Thống Nhất có thật sự là một tổ chức độc lập hay không, có phục vụ cho lơi ich nhân dân hay không thì người dân cũng khó mà biết rõ. Vì mọi thông tin đều không có tính độc lập, mang nặng tính tuyên truyền. Nhưng một điều chắc chắn nếu tổ chức này hoạt động trá hình, lợi dụng tôn giáo... thì tôi nghĩ họ khó mà tồn tại lâu như vậy tại VN.

Chúng ta đấu tranh vì quyền lợi, nhưng không vì thế mà có suy nghĩ thiển cận, bảo thủ được! Tất cả đồng lòng đi về một hướng là điều không thể. Phải biết chấp nhận sự phản đối, những tư tưởng trái ngược là một sự cần thiết cho sự phát triển! Càng cố chống lại nó thì sẽ không được gì cả!

Dung Pham, HN
Tôi cũng hay đọc BBC vì thấy nhiều ý trái chiều. Tuy nhiên không phủ nhận rằng một bộ phận người Việt nhất là ở hải ngoại vẫn cố chấp và hằn học với sự nghiệp thống nhất đất nước. Có quá nhiều xuyên tạc không chấp nhận được. Dưới chiêu bài này, chiêu bài khác hầu như vấn đề gì dù nhỏ cũng bị lợi dụng để làm chính trị, chống đối. Sao không vì một thời đại mới: Người Việt đoàn kết và tự trọng. Đừng để người ngoài khinh!

Long Huu, SG
Việc HT Thích Huyền Quang mất là chuyện đã được dự báo từ lâu rồi, đó là lẽ đương nhiên của mỗi cuộc đời ở ta bà. Song việc ra đi này làm tốn nhiều giấy mực thì cũng hơi lạ. Phương Tây, PGTN và hải ngoại thì lo nhà cầm quyền can thiệp vào đám tang còn nhà nước thì nói không. Diễn tiến vụ việc bây giờ phần nào đã rõ.

Nhưng cái mà quý độc giả chưa rõ là: những ai mong HT Thích Huyền Quang ra đi nhất? Có phải là HT Thích Quảng Độ và lực lượng thân tín của ông ta không? Hãy xem giáo chỉ 09 của PGTN - dưới danh nghĩa Thích Huyền Quang ký -đã gây ra cho nội bộ giáo hội này nhiều chuyện đau lòng như thế nào. Tôi chẳng hiểu PGTN là một tổ chức tôn giáo hay là tổ chức chính trị đơn thuần mà họ chống Cộng khủng khiếp và với danh nghĩa này họ chụp mũ và đánh giá, triệt hạ các vị tôn túc, giáo phẩm trong chính nội bộ mình. Phương Tây và hải ngoại quá biết chuyện nội bộ của GH này.

Thật buồn cho người VN chúng ta! Không lo đoàn kết làm ăn, nâng cao tâm thân mà toàn đấu đá lẫn nhau. Đấu đá một mất một còn! Xem qua các tâm thư của các HT: Thích Thắng Hoan, Thích Tâm Châu, Thích Tri Hiền gởi cho tổ chức của mình mà ai cũng cám cảnh cho GPPGVNTN và buồn cho những vị đức cao vọng trọng trong GP này.

Pathfinder, Nha Trang
Thời cổ tới nay, tôn giáo đã bị lợi dụng phục vụ cho chính trị, đến nay đã trở thành tất yếu, dù phe CS hay phe chống CS. Chính vì thế, chuyện "chia để trị" được cả 2 bên tiến hành, chỉ có điều ai thô thiển, lộ liễu hơn mà thôi (càng văn minh thì càng khéo léo, tinh vi). Kẻ thô thiển dễ bị nhận ra, nhưng chưa chắc đại đa số để ý đến vấn đề "lợi dụng hay không" đó nên kẻ thô thiển vẫn ung dung. Người tinh vi thì lại càng dễ làm người khác lầm tưởng. Muốn vấn đề trở nên cân bằng hơn, gần với chân lý hơn, xã hội cần dân trí dược nâng lên, dẫn đến dân chủ được coi trọng hơn, đòi hỏi về sự công khai minh bạch sẽ tăng lên... Lúc đó, tự mỗi người sẽ nhìn nhận lại vấn đề tốt hơn. Xin cầu an cho cố Hoà thượng, cho giáo chúng Phật giáo.

Thanh Trung, VN
Nghĩa tử là nghĩa tận. đối với người VN khi một người đã từ giã cõi đời thì dù có mắc tội hay công lao to lớn, dù theo quan điểm nào, tôn giáo nào đi nữa đều được đưa tiễn với sự phân ưu, chia sẻ mất mát. Tôi cũng chia sẻ nỗi mất mát với những người theo đạo phật vì sự ra đi của HT Thích Huyền Quang. Hoạt động tôn giáo diễn ra trên toàn thế giới và tôn giáo nào cũng đều mong muốn những điều tốt đẹp cho con người và xã hội.

Tuy nhiên có một số tổ chức tôn giáo được liệt kê vào dạng khủng bố và luôn đem lại tai hoạ cho người lương thiện. Vì vậy nếu tôn giáo lo cho cuộc sống tinh thần, vật chất của người dân một cách chân thành tốt đẹp thì chẳng có chế độ nào quản lý, theo dõi làm gì cho mất công và nếu có muốn cản trở cũng không được vì hợp lòng dân.

Một tổ chức tôn giáo chỉ hô hào chung chung, gây mất trật tự, đưa ra những đòi hỏi xa với với nhu cầu thiết yếu của quần chúng, thích can thiệp vào đời sống chính trị đất nước, lợi dụng tang lễ để chống lại chế độ thì sẽ khó tồn tại và phát triển được.

Paracels, Lâm Đồng
Đây là đòn gió của chính quyền Việt Nam đối với Hòa thượng Thích Quảng Độ mà thôi. Việc Hòa thượng bị quản thúc không phải là không có, chẳng qua trong giai đọn này buộc chính quyền Việt Nam phải nới lỏng sự quản thúc mà thôi, chỉ để cho thiên hạ thấy rằng nhà nước rất tôn trọng tự do tôn giáo vì mục đích riêng của mình. Còn việc tại sao Hòa thượng không chuyên tâm tu hành cứu nhân độ thế, điều này không đúng, các động thái vừa qua như đi cứu trợ đồng bào ... đã bị nhà nước bôi nhọ như thế nào.

VNam, Hà Nội
Tôi đồng ý quan điểm, Giáo hội là nơi coi sóc tâm hồn con người, Giáo hội hãy chăm lo đến tâm hồn của giáo dân hơn là việc làm"công cụ" chính trị của một số tổ chức. Phật quảng độ chúng sinh, lấy tâm, vị tha làm phép xử thế, xiên sang chính trị làm chi.

La Da
Dễ nhận ra "chia để trị" và làm yếu đi là một sách lược của ĐCS đối với tôn giáo. Ở Trung Quốc, dưới thời CS, Giáo Hội Công Giáo bị phân chia thành hai: một Giáo Hội "nhà nước"được ĐCS ủng hộ và tách rời khỏi căn gốc Rôma, một Giáo Hội "thầm lặng" âm thầm hoạt động và trung thành với truyền thống Rôma.

Người Công Giáo VN đã rút kinh nghiệm, đã đoàn kết, và đã thoát khỏi cảnh phân rẽ hai giáo hội như vậy. Phật Giáo VN có lẽ cũng đã nhận thức được điều này nhưng đã không thoát khỏi cảnh phân chia khi ĐCS can thiệp quá mạnh, bằng cách cấm hoạt động GHPGVNTN năm 1981, và cho ra đời của Giáo hội Phật giáo Việt Nam chính thức. Là những người Phật tử chính thống, chúng ta không nên để bị lún sâu vào chia rẽ nữa.

Tâm, Hà Nội
Ở đời cái gì chẳng có 2 mặt của nó! Việc chính quyền Việt nam có can thiệp hay không can thiệp cũng rất bình thường. Vấn đề ở đây là can thiệp dưới hình thức và mức độ nào mà thôi. Nếu Hòa thượng Thích Quảng Độ thực sự có những hành vi lợi dụng tôn giáo và đám tang để mưu cầu mục đích cá nhân thì CQ cấm là đúng quá rồi.

Tôi lưu ý rằng trong đám tang mà không lo tròn bổn phận lại đi tuyên bố này nọ về cái mà họ gọi là GHPGVNTN là không đúng với đạo lý "nghĩa tử là nghĩa tận" của dân tộc ta. Nếu có gì thì để ngoài đám tang có hay không?

Với lại tôi đồng tình với quan điểm nhà nước quản lý về tôn giáo. Bởi vì nếu không có thể dẫn đến hậu quả không lường về xã hội. Còn việc GHPGVN và GHPGVNTN là việc nội bộ những người theo đạo Phật. Nhưng theo đạo Phật mà không chuyên tâm tu tập cứ suốt ngày tranh đấu nhau thì đi tu thế nào đây?

Jimmy Tran, Mỹ
Sự ra đi của Đaị lão Hòa thượng Thích Huyền Quang trong lúc GHPGVNTN đang ở trong tình trạng bị Chính quyền CSVN cố tình tiêu diệt. Dù giáo hội đã mất đi một vị lãnh đạo khả ái tuy nhiên tôi tin rằng GH vẫn còn rất nhiều những vị lãnh đạo khác tiếp tục con đường mà GH đã và đang đi.

Quang Tân
Chào bạn Binh-Uc, trưóc khi mỉa mai người khác, nên tìm hiểu cặn kẽ trước nhá! Chẳng ai lại rỗi hơi bịa đặt những chuyện như "quản thúc" trong biết bao nhiêu năm làm gì đâu.

Còn như thắc mắc rằng tại sao HT Thích Quảng Độ bình thường bị quản thúc, nay lại lên đường ra Bình Định được, thì nên chịu khó nắm thông tin gần đây, rồi chịu khó sử dụng một chút chất xám nếu có nhé! Không khó lắm đâu!

Binh, Uc
Các hãng tin (từ các nước gọi là dân chủ) nói là ông Thích Quảng Độ bị quản thúc tại Việt Nam. Sao tôi thấy ông ta đi khắp nơi, còn chụp hình lên báo nữa. Chẳng lẽ các hãng tin này lại "nói dối trắng trợn" (chữ của anh Linh Quang, Sài Gòn).

Hoa Vo, USA
Gửi Bùi ngọc Phúc, xin hỏi bạn ở đây ai giành ai nhỉ? Người của PGTN chết thì giáo hội họ lo. Nhà nước còn bao nhiêu việc lớn phải lo, chẳng hạn như TQ xâm chiếm Hoàng Sa, Trường Sa và bắn giết ngư dân VN thì Nhà nước nên lo hơn bạn ạ.

Bùi Ngọc Phúc, Hà Nội
Hòa thượng Thích Huyền Quang viên tịch là chuyện thuận theo quy luật của tự nhiên và hết sức bình thường. Nhưng việc tranh giành ảnh hưởng trong việc tổ chức tang lễ mới là không bình thường chút nào. Theo tôi nếu các vị Cao tăng như ông Thích Quảng Độ thay vì chỉ trích chính quyền mà chăm lo hơn nữa đến việc tu hành Đạo pháp thì có lẽ có sức thuyết phục hơn.

Quoc Bao Alaska
Tôi là một tín đồ Phật Giáo Hoà Hảo. Xin chân thành chia buồn cùng GHPGVNTN trong sự ra đi của Hoà thượng Thích Huyền Quang. Tôi cũng xin nhà nước CHXHCNVN phải từ bỏ thủ đoạn quốc doanh qua tôn giáo, đừng đưa tư tưởng Hồ Chí Minh, Mac-Lê hay Mặt Trận Tổ Quốc để kềm kẹp vào tôn giáo. Hãy thật sự xin lỗi và bồi thường cho những nạn nhân của chế độ.

Linh Quang, Sài Gòn
Hôm 6/7/2008 đài truyền hình trung ương nói rằng tang lễ Hòa thượng Thích Huyền Quang do ban trị sự giáo hội Bình Định (nhà nước) tổ chức, rồi đến hôm 10/7/2008 ông Lê Dũng lại nói rằng do môn đồ pháp quyến tổ chức. Như vậy là hai lần nói dối một cách trắng trợn.