Năm ngoái, Luật sư Lê Thị Công Nhân bị Việt Nam kết án 3 năm tù giam, quản chế 3 năm

Tám người được trao giải của VN nằm trong tổng số 34 người thuộc 19 quốc gia trên thế giới, là các vị luật sư Lê Quốc Quân, luật sư Lê Thị Công Nhân, cựu doanh nhân Nguyễn Phương Anh, linh mục Nguyễn Văn Lý, nhà văn, nhà báo Nguyễn Xuân Nghĩa, tiến sĩ Hà Sĩ Phu, bác sĩ Phạm Hồng Sơn và một người thứ tám mà danh tính không được tiết lộ vì lý do an ninh.

Trước đó, các vị Nguyễn Vũ Bình, Đỗ Nam Hải, Nguyễn Chính Kết, Trần Khải Thanh Thủy, Nguyễn Văn Đài, Nguyễn Khắc Toàn, Phạm Quế Dương và Lê Chí Quang là những người Việt Nam được giải Hellman/Hammett tháng 2/2007.

Ông Brad Adams, Giám đốc Châu Á của Tổ chức Human Rights Watch (HRW) từ London, đã cho BBC Việt ngữ biết lý do vì sao năm nay Việt Nam có tới tám người được giải trên tổng số toàn bộ 34 người đoạt giải Hellman/Hammett năm nay:

Ô. Brad Adams: Chúng tôi trao giải thưởng này dựa trên sự đóng góp thực sự cũng như căn cứ vào hoàn cảnh. Và có một sự ngẫu nhiên là Việt Nam đã có một số ngòi bút hay cây viết rất xuất sắc.

Đáng tiếc là nhiều người trong số này đang là mục tiêu cho những sự ngược đãi và áp bức chính trị. Và như quý vị biết, nhà nước Việt Nam không tin vào quyền tự do biểu hiện chính kiến, mà chỉ tin vào quyền biểu đạt những gì mà Chính phủ muốn nghe. Do đó, Việt Nam hiện có một số lượng tương đối nhiều ký giả gặp phải những vấn đề với Chính quyền ở mức độ nghiêm trọng.

BBC:Việt Nam đã được đưa ra khỏi danh sách các quốc gia cần quan tâm đặc biệt - CPC - về tôn giáo và Tổng thống Bush cũng nói Việt Nam đạt được một số tiến bộ trng lĩnh vực nhân quyền. Vậy thưa ông, tại sao Giải thưởng Hellman/Hammett đã quyết định chọn nhiều trường hợp của Việt Nam để trao giải thưởng năm nay?

Ở đây không có liên hệ gì đối với danh sách các quốc gia quan tâm đặc biệt CPC. CPC liên quan tới tự do tôn giáo và chưa có ai nói rằng Việt Nam đạt được sự tiến bộ về tự do phát biểu chính kiến. Tổng thống Bush chưa từng nói tới điều này và chưa có ai khác nói như vậy.

Việt Nam vẫn còn là một đất nước mà tự do biểu đạt chính kiến bị hạn chế. Do đó, giải thưởng Hellman/Hammet trao là cho vấn đề tự do biểu đạt, không phải tự do tôn giáo. Hiện không có sự thay đổi gì về những sự hạn chế này. Chúng tôi rất tiếc là chưa thể nói gì về điều này đuợc vì thực sự tình hình chưa được cải thiện.

BBC:Chúng tôi đặt ra câu hỏi vì trong số 8 nhà bất đồng chính kiến được trao giải thưởng của các ông có Linh mục Nguyễn Văn Lý và ông ấy là một người của nhà thờ.

Ô. Brad Adams: Nhưng Cha Nguyễn Văn Lý đã có những phát biểu về nhiều vấn đề khác nhau. Và ông bị bỏ tù không chỉ về tự do thế giới mà còn vì nhiều điều ông phát biểu làm cho Chính quyền không thích khi ông nói về dân chủ và cách thức điều hành đất nước.

Việt Nam vẫn còn là một đất nước mà tự do biểu đạt chính kiến bị hạn chế   Brad Adams, HRW

Nhân đây, chúng tôi cũng không đồng tình việc cho rằng đã có những tiến bộ quan trọng về tự do tôn giáo - cách nhìn như thế, không phải là quan điểm của Human Rights Watch của chúng tôi. Chúng tôi nghĩ đã có một số bước đi khiêm tốn về mặt luật pháp nhưng về mặt thực hiện thì chưa có.

BBC:Về giải Hellman/Hammett, ông có nghĩ rằng nó có thể gây ra một số tác hại nào đó với phong trào nhân quyền và dân chủ ở Việt Nam?

Ô. Brad Adams: Đây là một câu hỏi hay và không có câu trả lời chính xác. Song phần lớn mọi người ở Việt Nam chỉ trích chính phủ cho rằng những giải thưởng này là sự bảo vệ cho họ và làm cho Chính quyền cảm thấy khó khăn hơn khi định bỏ tù họ. Nhưng tôi cũng phải nói là không phải lúc nào cũng như vậy. Đôi lúc, việc được trao giải làm cho họ trở thành mục tiêu lớn hơn.

Song đã có rất nhiều người phản hồi với chúng tôi việc trao những giải thưởng này cho họ đã bảo vệ được cho họ. Và đó cũng là thực tế không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia khác. Và chúng tôi chắc chắn hy vọng là điều đó sẽ đúng trong những trường hợp ở Việt Nam.

BBC:Trong số tám người được giải, chúng tôi hiểu vì lý do an ninh, đã không thể nêu danh người thứ tám. Tuy vậy chúng tôi chỉ đặt ra một câu hỏi là liệu người thứ tám đó đang ở trong tù ở Việt Nam hay là không?

Ô. Brad Adams: Tôi không thể trả lời được câu hỏi này. Tôi xin lỗi.