Lũ lụt mỗi năm lại xảy ra ở Đồng bằng sông Cửu Long

Mục tiêu của chương trình là nhằm di dời và ổn định đời sống cho hàng chục ngàn hộ dân trong các khu vực sạt lở nguy hiểm của ĐBSCL.

Theo thống kê chính thức, sau bảy năm thực hiện, đã có 82.000 căn nhà được cất mới, đưa được 110.000 hộ vào định cư.

Tuy nhiên, từ mấy năm qua, nhà chức trách thừa nhận tiến độ thực hiện dự án diễn ra chậm.

Đáng chú ý, tỷ lệ hộ dân vào ở các cụm tuyến dân cư không cao như mong muốn.

Cho đến đầu năm nay, tại tỉnh Kiên Giang, có gần 1.000 căn nhà xây xong nhưng không có người vào ở.

Tại Long An, 21.000 hộ dân đã nhận nền nhà, nhưng chỉ có một nửa trong số này là cất nhà sinh sống.

Đầu tư lớn

Tiến sĩ Trần Thị Thanh  Lụt lên thì nhà hư, heo gà cuốn trôi, gạo thóc mất đi. Tổn thất rất lớn. Nhưng sau lũ, đất đai lại được phù sa bồi đắp, người ta lại thích.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng vừa duyệt kinh phí gần 2.400 tỉ đồng (145 triệu USD) cho giai đoạn hai của dự án xây nhà mới và đưa dân ra khỏi vùng ngập lũ Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).

Chương trình xây dựng cụm, tuyến dân cư và nhà ở vùng ngập lũ ĐBSCL được chính phủ Việt Nam thông qua sau trận lũ năm 2000.

Khoảng 20% dân số Việt Nam sinh sống ở ĐBSCL, nơi được nói là vựa lúa của cả nước.

Quyết định ngày 26 tháng Tám, được ông Nguyễn Tấn Dũng ký, cho biết 2.387 tỷ sẽ được dành đầu tư để đưa 33.000 hộ dân vào các cụm, tuyến dân cư.

Giai đoạn hai được thực hiện từ nay đến năm 2010, với nguồn vốn từ chính phủ, cùng vốn vay từ Ngân hàng Phát triển Việt Nam và từ các địa phương.

Các hộ dân nằm trong vùng ngập lũ sẽ vay vốn để mua trả chậm nền nhà với mức 18 triệu / hộ ở vùng ngập sâu dưới 3m, 16 triệu cho các khu vực khác.

Khó khăn

Một chuyên gia môi trường quen thuộc với dự án, không muốn nêu tên, nói với BBC rằng nhà nước muốn đưa dân lên vùng cao để tránh lũ.

“Đưa dân lên, thì cơ sở hạ tầng cũng phải theo, trường học, điện nước phải có. Nhưng hạ tầng không theo kịp, nên một số người dân không thích lên ở,” người này nhận xét.

Cho đến tận năm ngoái, khi dự án đã tiến hành gần bảy năm, ở những tỉnh như Long An, Đồng Tháp, giới chức thừa nhận hạ tầng cụm dân cư không hoàn chỉnh.

Ở nhiều nơi, không có điện, nước sinh hoạt, và thiếu hẳn trường học, bệnh xá, bưu điện…

Một nguyên nhân khác được nói là thói quen của người dân đồng bằng miền Nam.

Như một tác giả từng viết trên báo, “lối sống tự do, phóng túng khi vào ở trong cụm tuyến định cư cũng gặp khó khăn vì chật chội do môi trường sống thay đổi”.

Nói với BBC hôm nay, Tiến sĩ Trần Thị Thanh, Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam, lý giải thêm:

“Lụt lên thì nhà hư, heo gà cuốn trôi, gạo thóc mất đi. Tổn thất rất lớn. Nhưng sau lũ, đất đai lại được phù sa bồi đắp, người ta lại thích,” bà nói.

Mới hồi tháng Năm, tại tỉnh An Giang, 44 căn nhà mới xây tại tuyến dân cư vượt lũ bị sập sau “cơn gió mạnh”, theo báo Lao Động.

Tờ báo đặt câu hỏi: “Lẽ nào xây dựng cụm tuyến dân cư vượt lũ chỉ để giúp người dân an toàn với nước lũ, mà "treo" mạng sống của hàng ngàn người trước cơn trái tính trái nết của gió”.

Chương trình nhà ở cụm tuyến dân cư vượt lũ ở ĐBSCL là một trong những đề án lớn, không chỉ vì lũ hàng năm mà còn vì tình trạng sạt lở ở nhiều nơi.

Nhưng để người dân được an cư, lạc nghiệp, còn cần nhiều giải pháp khác để họ không chỉ an toàn khi lũ về, mà còn có thể có cuộc sống bền vững hơn.