400 năm thử thách lòng tin Công giáo VN

Đạo Công giáo được chính thức công nhận du nhập vào Việt Nam vào thế kỷ 17 với các giáo sĩ dòng Tên của đoàn truyền giáo Bồ Đào Nha như Christoforo Borri, Francisco de Pina và sau này là Alexandre de Rhodes.

Trước đó nhiều giáo sĩ đã ghé Việt Nam qua các chuyến tàu buôn, để lại nhiều ghi chép quí giá về mảnh đất này, nhưng họ không thực sự cắm rễ được trên đó.

Giới sử gia ghi nhận nhà truyền giáo đầu tiên được phái tới và xây nhà thờ ở cảng Đà Nẵng (Tourane) là Francesco Buzomi.

Những vị truyền giáo người Bồ Đào Nha và nhiều vị khác sau này từ dòng Tên đã sáng tạo ra những công thức ghi âm La-tinh cho tiếng Việt, mà sau này phát triển thành Quốc Ngữ.

Andre Phú Yên

Thế nhưng hệ tư tưởng Công giáo lại không dễ dàng phát triển như vậy, các giáo xứ Công giáo nhiều lần ở vào thế đối đầu với chính quyền và chịu nhiều tổn thất nặng cả về sinh mạng.

Á thánh Andre Phú Yên được ghi nhận là vị tử vì đạo đầu tiên ở Việt Nam, bị chém đầu vào năm 1644, khi chỉ mới 19 tuổi, vì không chịu từ bỏ lòng tin.

Một số học giả cho rằng con số người Công giáo bị chết vì lòng tin và chống lại nhiều thế lực khác nhau trong suốt 400 năm qua ở Việt Nam lên đến hàng chục ngàn người.

Năm 1988, Vatican sau quá trình điều tra lâu dài đã ra quyết định hiển thánh cho trên 100 nhân vật tiêu biểu, bao gồm cả giáo dân, chủng sinh, thầy giảng, linh mục và giám mục từng là "chứng nhân đức tin từ 1630 đến 1885".

200 năm đầu tiên là giai đoạn ghi nhận những hậu quả được coi là nặng nề nhất trong những lần đối đầu giữa lòng tin và chính quyền.

Một số nghiên cứu giai đoạn mà họ mô tả là khủng bố người Công giáo của các thời chúa Trịnh, Tây Sơn, chúa Nguyễn mà đặc biệt là Minh Mạng, Tự Đức, đến thời phong trào Văn Thân, ghi nhận nhiều vụ giết hại và tù đày.

Có tài liệu nói giáo dân ở Bà Rịa vào năm 1862 bị thích chữ "Tả đạo Biên Hòa", hàng trăm người bị quan ra lệnh "nổi lửa thiêu sống" khi nghe tin tàu Pháp hướng vào thành.

Trong biến cố Văn Thân ở Quảng Trị năm 1885, có tài liệu nói bốn linh mục cùng hàng trăm nữ tu và trên hai ngàn giáo dân bị thảm sát.

Nguyễn Văn Thuận

Mặc dù chính quyền cộng sản đề cao tôn chỉ đoàn kết dân tộc, một số mâu thuẫn với các nhóm tôn giáo cũng dẫn đến thế đối đầu bằng vũ lực, như vụ tấn công vào giáo xứ vũ trang ở Phát Diệm hồi thập niên 1950.

Trong số người di tản từ miền Bắc cộng sản vào miền Nam hồi năm 1954 có 80% là người Công giáo, hay 40% trong số 125.000 người đầu tiên đi tị nạn cộng sản sau sự kiện 30.4.1975.

Tuy nhiên, cũng không phải là không có các cuộc đối đầu bằng quân sự giữa một số giáo xứ và chính quyền thuộc địa Pháp, hay chính quyền Việt Nam Cộng Hòa.

Ngày nay các mâu thuẫn giữa Công giáo Việt Nam và chính quyền không đi đến giải pháp vũ lực, nhưng các hành động của chính quyền trong vụ Tòa khâm sứ cũ và Thái Hà bị hội đồng giám mục Việt Nam lên tiếng nhắc nhở không nên dùng "bạo lực trong hành động cũng như ngôn từ".

Tấm gương giữ vững lòng tin của Hồng y Nguyễn Văn Thuận trong thời gian bị tù cải tạo sau năm 1975 đã được Vatican ghi nhận như một chứng nhân của lòng tin trong những năm cuối của thế kỷ 20, bắt đầu quá trình phong á thánh cho ngài hồi năm ngoái.

Trong những ngày qua, phong trào hiệp thông với giáo xứ Hà Nội qua thắp nến, cầu nguyện và hát Kinh Hòa Bình của các giáo xứ người Việt ở trong nước và hải ngoại một lần nữa cho thấy con đường của giáo hội Công giáo ở Việt Nam vẫn còn nhiều thử thách, cần đến lòng tin của những chứng nhân Ki-tô giáo của ngày hôm nay.

Với thông điệp Công lý và Hòa bình của giáo hoàng Benedict 16, trong bối cảnh quốc tế chống khủng bố, có thể hiểu tại sao tinh thần cầu nguyện trong hòa bình của giáo dân Việt Nam lại được nhiều cộng đồng Công giáo trên thế giới quan tâm.

Simon Trường, Portland, Oregon
Có một số điều cần chữa lại.

1) Ngày 19.06.1988 Giáo hội Công giáo nâng lên hàng Hiển thánh 117 chứ không phải 109 vị như anh viết

2) Đức hồng y Nguyễn Văn Thuận chưa nâng lên hàng chân phước nhưng đang trong thời gian điều tra và chờ thỉnh nguyện để nâng lên hàng chân phước.

3) Đúng ra đạo Công giáo được truyền vào Việt Nam từ năm 1533, có nghĩa trên 400 năm, thế nhưng giáo hội Công giáo Việt Nam chọn năm 1659 làm mốc thời điểm đạo Công giáo truyền đạo tại Việt Nam, lý do ngày 9.9.1659 đức giáo hoàng Alexander VII qua sắc chỉ Super Cathedram, thiết lập ở Việt Nam hay giáo phận Đàng trong và Đàng ngoài và giao cho Hội truyền giáo Paris (MEP) làm đại diện Tổng tòa. Vì thế hiện nay Hội đồng giám mục Việt Nam quyết định năm Thánh mừng 350 năm, chọn năm 2010 là năm Thánh.

Quang Hiển, Vancouver, Canada
Xin quí đài kiểm chứng lại. Đức hồng y Thuận CHƯA được phong Á Thánh. Cám ơn.