02 Tháng 10 2008 - Cập nhật 06h55 GMT

'Công giáo không bị chính trị hóa'

Quanh chuyện đòi đất của các giáo dân ở Hà Nội với chính quyền vừa qua, những người chỉ trích cho rằng vụ việc đã bị chính trị hóa.

Ngoài ra, cũng có ý kiến nói đây là đỉnh điểm của sự xung đột giữa giáo hội Công giáo và nhà nước.

Để đi tìm lời giải đáp về mối quan hệ giữa người Công giáo và chính phủ Việt Nam, BBC đã có cuộc phỏng vấn với Phó giáo sư người Mỹ gốc Việt Chu Thiên Lan từ California.

Phó giáo sư Lan từng nghiên cứu về xung đột giữa các giáo hội Công giáo trên thế giới và chủ nghĩa cộng sản.

BBC: Theo bà, sau tranh chấp đất đai giữa giáo hội Công giáo và chính phủ Việt Nam, quan hệ đôi bên có xấu đi không?

Bà Chu Thiên Lan: Tôi nghĩ chuyện này còn phụ thuộc vào những gì xảy ra tiếp theo, nhất là khi có đe dọa nhằm vào Tổng giám mục Hà Nội Ngô Quang Kiệt.

Những cuộc phản đối vừa qua được coi là rầm rộ nhất kể từ năm 1954. Tôi không nghĩ chính phủ Việt Nam muốn đi xa hơn trong chuyện này, để rồi thu hút nhiều cuộc phản đối của nhiều giáo dân hơn nữa.

Theo tôi, chính quyền đã rất cẩn trọng trong vụ tranh cãi đất đai này. Chính phủ muốn thể hiện là các giáo dân vẫn được tự do tín ngưỡng.

Dù việc tiến hành dự án công viên một lần nữa cho thấy chính phủ muốn chứng tỏ sức mạnh, nhưng tôi không nghĩ là họ lại có các hành động mạnh mẽ hơn.

BBC: Tức là chuyện đòi đất đã lên tới đỉnh điểm cuộc xung đột giữa hai bên?

Bà Chu Thiên Lan: Đó chỉ là một phần trong một loạt những xung đột giữa nhà nước Việt Nam và cộng đồng Công giáo.

Vẫn còn một loạt những căng thẳng khá quan trọng khác giữa người Công giáo và chính phủ như việc chỉ định các giám mục trong đó nhà nước có quyền thông qua, quan hệ ngoại giao với Vatican, hay việc các mục sư còn phải chờ visa đi du học tại Rome hay nhiều nước khác.

Trong vụ tranh chấp đất đai này, tôi nghĩ nhà nước Việt Nam cho thấy họ toàn toàn nắm quyền kiểm soát, và thậm chí là tàn phá Công giáo nếu họ muốn, dù tôi không nghĩ là họ có thể làm điều đó.

Nhưng họ muốn mạnh mẽ chuyển thông điệp này tới giáo dân.

BBC: Thế có nghĩa là giáo hội Công giáo không thể làm được gì nữa hay sao, thưa bà?

Bà Chu Thiên Lan : Tôi nghĩ phía Công giáo vẫn tiếp tục đòi đất, nhưng điều quan trọng là tổng giám mục hay các linh mục không kêu gọi phản đối một cách bất hợp pháp.

Không chỉ riêng Việt Nam mà nói chung tại các quốc gia cộng sản, Công giáo luôn kêu gọi hiệp thông đoàn kết chứ không bao giờ kêu gọi biểu tình bạo lực hay các hoạt động trái luật.

Lịch sử đã cho thấy điều đó, nên tôi không nghĩ là người Công giáo ở Việt Nam sẽ hành động như vậy.

Người ngoại đạo có thể nghĩ là phía Công giáo không làm gì để ngăn chặn các cuộc phản đối, nhưng theo tôi nghĩ các linh mục đã có hành động quan trọng là kêu gọi hiệp thông và hòa bình.

BBC: Bà có nghĩ rằng quan hệ giữa Việt Nam và Vatican sẽ tốt đẹp hơn sau các căng thẳng tranh chấp đất vừa qua không?

Bà Chu Thiên Lan : Tôi nghĩ mối quan hệ giữa Vatican và chính phủ Việt Nam sẽ được cải thiện hơn nữa nhưng sự kiện gần đây liên quan tới Tòa Khâm sứ cũ là dấu hiệu cho thấy quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Tòa thánh sẽ không thể diễn ra trong tương lai gần.

Qua những việc vừa qua, chính phủ Việt Nam muốn chứng tỏ rõ ràng rằng ở một mức độ nào đó, họ vẫn nắm quyền kiểm soát.

BBC: Nhìn rộng hơn, mối quan hệ giữa các giáo hội Công giáo và các nước cộng sản hiện ra sao, thưa bà?

Bà Chu Thiên Lan : Kể từ khi liên bang Soviet sụp đổ, sự xung đột giữa chủ nghĩa cộng sản và Công giáo đã có những thay đổi đáng kể, nhưng không đồng đều.

Bắc Kinh đang tìm cách cải thiện quan hệ với Vatican trong khi Việt Nam rõ ràng không muốn thiết lập quan hệ với Tòa thánh trước Trung Quốc.

Câu chuyện ở Cuba thì khác hơn các nước cộng sản khác vì Giáo hoàng đã tới quốc gia này.

Khi còn tồn tại, liên bang Soviet gần như là kiểm soát mọi hoạt động của các giáo hội Công giáo khối cộng sản.

BBC: Vậy, cộng đồng Công giáo Việt Nam có thể học hỏi được gì từ các giáo hội ở các quốc gia khác?

Bà Chu Thiên Lan : Trên thực tế, tôi nghĩ về cơ bản, Công giáo Việt Nam và các nước cộng sản còn sót lại trên thế giới vẫn đang tuân thủ các nguyên tắc rõ ràng giống với Giáo hội Công giáo mạnh nhất trên thế giới là Ba Lan. Đó là duy trì đoàn kết, hoạt động theo đường hướng của Vatican vạch ra và không tham gia các hoạt động chính trị bất hợp pháp.

Trong mối quan hệ với các chính quyền Cộng sản, giáo hội Công giáo các nước luôn học tập giáo hội ở Ba Lan, tức là chỉ đóng vai trò tinh thần, chứ không hành động vì mục đích chính trị nào cả.

Vụ tranh chấp đất giữa Công giáo và chính quyền Việt Nam tạo cảm giác về động cơ chính trị, nhưng theo tôi, giáo hội ở đây luôn đóng vai trò thúc đẩy tinh thần thì đúng hơn.

Phó giáo sư Chu Thiên Lan là người Mỹ gốc Việt. Bà hiện giảng dạy tại khoa Ngoại giao và Đối ngoại, Đại học Occidental, California. Bà từng có nghiên cứu về mối xung đột giữa chủ nghĩa cộng sản và giáo hội Công giáo.

---

Quang Minh
Ngôn từ của bà Lan đúng là tư duy của một nhà khoa học. Nhưng tiếc thay PGS lan nói về Việt Nam nhưng lại không hiểu biết những hiện thực của VN. Cái gì là "giáo hội ở đây luôn đóng vai trò thúc đẩy tinh thần thì đúng hơn"? hay là "chỉ đóng vai trò tinh thần chứ không hành động vì mục đích chính trị nào cả"?

Nếu không vì mục đích chính trị hay có sự giúp đở từ các thế lực bên ngoài, giáo hội lấy đâu ra tiền để vận động giáo dân đi "cầu nguyện" (Nếu mỗi người đi cầu nguyện, mỗi ngày ít nhất cũng được 50.000đ, nếu rủ càng nhiều người đi cầu nguyện thì càng được nhièu tiền, nên trong vụ cầu nguyện tại Thái Hà và 42 Nhà chung đã xuất hiện một bọn người "cò cầu nguyện").

Thông tin cho rằng có hàng chục ngàn người dân Thái hà đến cầu nguyện? Xin thưa rằng trong số người đến cầu nguyện tại đay được huy động từ các tỉnh khác ngoài Hà nội là chủ yếu, còn dân Thái hà kể cả người ngoại đạo thì được bao nhiêu mà con số được kể ra là hàng ngàn, hàng chục ngàn người?

Nguyen Thanh, Hanoi
Mối quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Vatican nếu có vấn đề gì thì cũng không ảnh hường gì đến nền kinh tế, văn hoá của đa số người Việt Nam. Chẳng hiểu sao vẫn có những người vẫn thích đổ thêm dầu vào lửa. Bất kỳ một tôn giáo chân chính nào thì khởi nguồn đều muốn hướng con người làm việc thiện, sống tốt cho bản thân, với mọi người xung quanh và xã hội. Đừng mượn tôn giáo để làm việc bất chính, có lợi cho mình mà ảnh hưởng đến chính trị, xã hội, cộng đồng dân sinh. Những câu nói của các cụ nhà ta: "Nhập gia phải tuỳ tục" hay "Đất lề, quê thói"... tại sao những giáo dân và TGM Hà Nội... không nhớ hay sao, hay chỉ nhớ và áp dụng luật nước ngoài vào nước ta.

Đừng để nước Việt Nam bị xâm lăng một lần nữa. Các vị phải nên nhớ rằng, đa phần những biến cố đau thương trên mảnh đất Việt Nam trong vài trăm năm trở lại đây, lịch sử đã ghi lại, đều có hay mượn đến bàn tay của Công giáo. Nhà thờ Lớn Hà Nội, Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn, thánh địa La Vang đều xây dựng trên nền đất ăn cướp của nhà Chùa.

DPNK
Mọi người phải đọc kỹ bài phỏng vấn này bởi vì các ý kiến đánh giá của bà Chu Thiên Lan rất logic và hợp lý trong bối cảnh hiện nay. Tôi nghĩ ông Ngô Quang Kiệt cũng cần phải tham khảo bài phỏng vấn này để chiêm nghiệm.

Vina
Bà Chu Thiên Lan nói chung nhận xét nặng theo công thức lối mòn quá. Bà chẳng bao giờ hiểu rõ về mối quan hệ Cộng Sản+Công giáo vì có sống thực tế đâu mà biết.

Cháu đánh giá rất cao cách làm việc của Chính quyền: Họ đang hoàn thiện đủ bản lĩnh hơn trong việc giải quyết tất cả các vấn đề. Việt Nam bây giờ là Giải quyết và có biện pháp tối ưu nhất chứ không còn lo sợ nữa.