15 Tháng 10 2008 - Cập nhật 11h54 GMT

Nguyễn Hùng
bbcvietnamese.com

Câu hỏi sau phiên xử nhà báo

Hôm vừa rồi ở Hà Nội có một anh lái xe buýt phải trèo lên vỉa hè, húc đổ cây để dừng xe khi phanh hỏng đúng lúc gặp đèn đỏ.

Hôm nay phiên tòa ở Hà Nội đưa ra bản án 24 tháng cho hai nhà báo, một người tù giam, một người hưởng án treo.

Nếu coi hai nhà báo như anh tài xế nọ, xe họ lái có lẽ phải có đến một tá phanh.

Một bài viết thường qua nhiều khâu biên tập và phê duyệt mà trong đó thư ký tòa soạn và tổng biên tập là những cái phanh cuối cùng.

Ở những tờ báo trực thuộc các bộ, thậm chí bộ trưởng cũng tham gia vào khâu duyệt bài.

Vậy nên khi người ta chỉ điều tra và xét xử hai nhà báo câu hỏi đặt ra là liệu họ có phải chịu trách nhiệm toàn bộ như vậy hay không.

Một trong những người quản lý báo chí cao cấp đã được cho là phát biểu ngay sau phiên tòa rằng lãnh đạo báo chí phải chịu trách nhiệm chứ không phải phóng viên.

Ai đúng, ai sai?

Khi hai phóng viên của Tuổi Trẻ và Thanh Niên bị bắt, hai tổng biên tập Lê Hoàng và Nguyễn Công Khế đều nói họ 'bất ngờ' và không cho rằng hai phóng viên hay hai tòa báo làm điều gì sai.

''Chúng tôi không đồng tình khi cơ quan chức năng khởi tố bị can và bắt giam phóng viên như vậy,'' ông Lê Hoàng phát biểu hồi tháng Năm.

Về phía Thanh Niên, ông Khế nói báo này còn giữ băng ghi âm bằng chứng người cung cấp thông tin cho ông Nguyễn Việt Chiến viết những bài đăng trên báo Thanh Niên về vụ PMU18.

Nay tòa kết luận cả hai phóng viên đều có tội.

Vậy tòa đúng hay lãnh đạo báo đúng?

Số điện thoại di động của cả hai lãnh đạo báo Thanh Niên và Tuổi Trẻ đều không liên hệ được sau phiên xử.

Về phía lý lẽ của tòa, quan tòa nói rằng phóng viên đã viết những thông tin mà sau này các điều tra viên kết luận là không đúng.

Tòa cũng nói phóng viên đã lấy nguồn từ cả những người không có tư cách phát ngôn của phía cảnh sát.

'Tù thay'

Nhớ lại vụ một phóng viên của BBC đưa tin sai cách đây vài năm, cả chủ tịch và tổng giám đốc của tập đoàn đã từ chức sau khi một bản báo cáo kết luận rằng BBC đưa tin 'không có cơ sở'.

Khi đó phóng viên Andrew Giligan nói chính phủ Anh biết chi tiết Iraq có thể triển khai vũ khí hủy diệt hàng loạt trong vòng 45 phút là sai nhưng vẫn đưa vào báo cáo cảnh báo của chính phủ.

Tổng giám đốc BBC khi đó, Greg Dyke, nói ông không chấp nhận những kết luận của Lord Hutton, người phụ trách điều tra, nhưng vẫn nhận trách nhiệm và từ chức.

BBC bị cáo buộc có lỗi nghiêm trọng trong hệ thống biên tập khi để phóng viên Andrew Giligan nói trực tiếp trên đài mà người chịu trách nhiệm về chương trình không được biết trước những gì anh sẽ nói.

Về phía lãnh đạo của Thanh Niên và Tuổi Trẻ, họ tỏ ra kiên quyết bảo vệ phóng viên.

Một nguồn tin từ Tuổi Trẻ nói lãnh đạo báo sẵn sàng chịu mọi điều cho phóng viên Nguyễn Văn Hải, kể cả vào nhà giam thay nếu họ làm được.

Các nhà bình luận nói cả hai báo này đều né tránh những chủ đề nhạy cảm sau vụ hai phóng viên của họ bị bắt.

Blogger có tiếng Huy Đức viết hồi giữa tháng Chín về Tuổi Trẻ: ''Trong nhiều số liền, các tin quan trọng gần như đã được tờ báo này dùng nguyên văn bản tin phát đi từ Thông Tấn xã.

''Trong khi đó, các phóng viên lại đeo bám ''Hoa Hậu'' rất chặt.

Một nhà báo có tiếng khác về chống tham nhũng, Trần Đình Bá lo ngại cho cố gắng điểm mặt chỉ tên những người bòn rút tiền của người dân.

Ông nói: ''Tôi rất buồn, buồn cho bị can và buồn nhất là cho công cuộc chống tham nhũng hiện nay.''

Cả hai tờ Thanh Niên và Tuổi Trẻ, cũng như các báo khác của Việt Nam gần đây viết khá thưa thớt về vụ một công ty của Nhật hối lộ quan chức giao thông thành phố Hồ Chí Minh tới hơn 800.000 đô la, vụ tham nhũng mới nhất bị phanh phui.

---

Thang, Hà Nội
Phán quyết của Toà hẳn cũng chẳng làm ai bất ngờ nhưng cách hành xử của chính quyền thì không thể chấp nhận được. Mọi chứng cứ buộc tội tại Toà đều rất yếu và thiếu thuyết phục nhưng án vẫn tuyên và người vẫn ở tù. Hậu phiên toà, Nhà nước được thể hiện cái uy của minh thông qua việc bịt mồm bịt miệng Công luận. Vụ PCI, vụ Nước Mỹ bắt các đối tượng hối lộ quan chức VN đến nay có ai dám đả động đến nữa. Nhà nước bảo bệ được các công bộc của mình. Ngươi dân mất lòng tin vào chế độ. Tự do dân chủ bị bóp nghẹt các quan thì nhởn nhơ. Dân chúng tôi cần tự do!

Pinochio
Nguyễn Hùng muốn hỏi Ai đúng, Ai sai ư? Câu trả lời sẽ có thể khó khăn khi ở nước khác, nhưng trong nước VN thì tôi tìm thấy câu trả lời khá đơn giản.

Đảng CSVN luôn luôn đúng nên suy ra hai phóng viên này sai là chắc chắn 100%. Thôi thì viết mấy chuyện ăn cướp, hiếp dâm hay Hoa Hậu chưa có bằng tốt nghiệp phổ thông ..v.v. chắc ăn hơn. Còn chuyện chống tham nhũng hay các vụ bê bối trong kinh tế của các cơ quan Nhà Nước thì để dành cho cơ quan chính thức của Đảng thông báo cho dân, nhân dân VN cứ yên tâm vì Đảng và Nhà nước đã tuyên bố triệt để chống tham nhũng.

Đảng và Nhà Nước (theo lời các nhân viên cao cấp phát biểu) thì chưa thấy tham nhũng nào nghiêm trọng trong các cơ quan ban ngành của mình, tất cả chi bộ Đảng đều trong sạch và vững mạnh vì vậy tại sao chúng ta phải lo sợ tham nhũng một cách vô căn cứ như vậy?!

Còn các bạn nói hai phóng viên đưa tin sai sự thật nên phải ở tù cho xứng đáng. Vậy xin hỏi quan chức cao cấp của Nhà Nước ra tuyên bố sai sự thật thì sao?

Tuyên bố không đổi tiền thì lại đổi tiền, tuyên bố không tăng giá xăng đến cuối năm thì lại tăng! Vậy sao không ai hỏi luật pháp ở đâu? Công bằng ở đâu?

Và xin hỏi khi Tòa Án kết án oan sai, sao không có ai bị bỏ tù hết vậy? Thông tin sai để mưu cầu lợi ích cá nhân là phải bị trừng phạt; còn thông tin sai do nguồn cung cấp thông tin của Chính Phủ sai thì đâu có tội. Xin hỏi hai nhà báo này có được vài tỉ đồng khi đưa tin "giật gân" này không vậy? Nếu chỉ vì thông tin sai mà đi tù kiểu này thì cho tôi vài triệu đô la để làm phóng viên tôi cũng không dám, lỡ có quan chức cao cấp nào muốn hãm! hại tôi thì cứ đưa thông tin sai và tôi sẽ đi tù, còn họ chỉ bị cảnh cáo là cùng.

HL, Hà Nội
Vụ này cho thấy chính quyền vẫn còn vụng về trong việc xử lý các vấn đề nhạy cảm liên quan tới báo chí truyền thông như thế này. Lẽ ra họ đã phải khéo léo và tinh tế hơn khi khép vụ án lại để có thể vừa hợp lòng dân vừa răn đe được việc viết báo theo kiểu chụp giật.

Để rồi đến hôm nay khi mà vụ án đã kết thúc đã để lại ko ít bức xúc, đặc biệt là tạo cơ hội và điều kiệt tuyệt vời cho một bộ phận nước ngoài xoáy sâu vào. Có lẽ các ông Dũng và Triết nên lên mạng nhiều hơn để biết thêm về dư luận ngoài nước để sau này có những cách xử lý khéo léo và khôn ngoan hơn.

VTN, Hà Nội
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng có vẻ không tin vào các nhà khoa học kinh tế Việt Nam, đã mời các chuyên gia Ha-vơt để tô điểm cái gọi là tính khoa học trong lãnh đạo của mình. Điều đó có thể chấp nhận được.

Song các quan tòa của Việt Nam bị xem là yếu kém, xử tội theo phương pháp dây cao su, tùy tiện, gây ra biết bao vụ án oan sai thì thủ tướng lại không mời các chuyên gia nước ngoài để hỏi, hay đi thuê một "tòa án độc lập nào đó" để xử cho đúng có phải là đẹp mặt hơn cho mình không?

Congly, Sài Gòn
Dân ta ơi, bao giờ mới có công lý và dân chủ, bao giờ ta mới có quyền nói lên tất cả những suy nghĩ của mình?

Tinh, Vung Tau
Để XD một nền dân chủ toàn diện đòi hỏi phải từng bước. Ngay các nước có nền DC tiến bộ bây giờ cũng phải trải qua các thời kỳ tàn bạo về dân chủ. Một trong các điều cần là mặt bằng tư duy, nhận thức chung của xã hội. Xem qua các ý kiến, lập luận phản đối về vụ xét xử này mới thấy cái "ngưỡng" tư duy họ đạt mức độ nào.

Nam hcm
Theo tôi thì chỉ là tai nạn nghề nghiệp thhôi các bác bàn ra tán vào làm gì. Các cụ đã có câu được thì làm vua thua làm giặc vậy thôi!

Bảo Lộc, tp Hồ Chí Minh
Tôi không hiểu tại sao bạn "NM, Huế" vẫn tin rằng "Mong Quốc hội sớm xây dựng và ban hành cơ chế thông tin - truyền thông..."?! Và lại cho rằng các nhà báo bị xử là do viết sai sự thật. Họ bị xử đơn giản chỉ là vì Chính quyền phải "dằn mặt" giới báo chí, không muốn báo chí tham gia quá nhiều, quá sâu vào việc đấu tranh chống tham nhũng vì như thế chắc chắn tên rất nhiều quan chức cao cấp, loại cao nhất đó bạn, sẽ nằm trong danh sách tham nhũng bị phơi bày ra trước công luận.

Nếu bạn tìm hiểu thêm về nhân thân của các nhân sự làm trong ban Quản lý PMU18 sẽ biết vì sao Chính quyền phải vội vã xử các nhà báo như vậy, vì sao Bùi Tiến Dũng có thể lộng hành như vậy, vì ông ta được "bảo kê" rất tốt. Vụ xử Nguyễn Việt Tiến và PMU18 chỉ là "chiêu bài" khi bắt đầu gia nhập WTO thôi, và cũng chỉ là chiêu để kiếm viện trợ thôi, nhưng các nhà báo đã đi quá sâu, đụng đến cấp "cấm kỵ" rồi nên phải chặn ngay.

Kenz, Hà Nội
Tôi ước mình được một cơ quan truyền thông phỏng vấn để được nói lên suy nghĩ của mình. Thật cảm phục hai nhà báo, nếu có thể sau khi tốt nghiệp khoa Tài Chính Ngân Hàng tôi cũng sẽ học để làm báo, học để biết dùng ngòi bút vào phục vụ công lý. Thật đáng tủi hổ cho chính quyền Việt Nam, họ làm những việc mà cả mấy cụ già cũng phải than ''trắng đen lẫn lộn hết rồi, xã hội này loạn rồi''.

Tô Thanh Phương: Ai theo dõi vụ này chả biết mươi mười là có cái ô dù to đùng che chở cho PMU18. Nói 20 tỷ, 40 quan chức với một ban bệ khổng lồ như thế e là vẫn còn thiếu. Đúng là dân làm dân kiểm tra suy ra dân chịu! Chỉ tiếc cho hai ông nhà báo bị rơ đầu chịu báng bởi cái tội mà ko phải là tội. Với nhân dân các ông ấy vẫn là người có công cống hiến cho tổ quốc Việt Nam

NM, Huế
Làm nhà báo thì phải hiểu rõ pháp luật hơn ai hết, sự hiểu biết pháp luật (Luật báo chí chẳng hạn) của nhà báo có lẽ chỉ thua luật sư mà thôi. Rất thông cảm với nhiệt huyết chống tham nhũng của hai nhà báo của các báo Tuổi trẻ và Thanh niên. Nhưng sự đời không đơn giản thế. Giữa "nhiệt huyết chống tham nhũng" với đưa tin "giật gân, câu khách", hoặc viết (nói) cho đã miệng, đã tức, đã ghét... có ranh giới mong manh lắm, nhập nhằng lắm.

Chính các nhà báo phải cảnh báo cho người dân về cái sự mong manh đó chứ, ai lại tự mình đi vướng vào. Rủi thay Nhà nước nhìn nhận cách đưa tin của các nhà báo theo ý nghĩa tiêu cực, nên mới tai họa. Mong cho hai nhà báo sớm đoàn tụ gia đình. Mong Quốc hội sớm xây dựng và ban hành cơ chế thông tin - truyền thông để các! nhà báo góp phần tích cực đấu tranh chống tham nhũng mà không vi phạm pháp luật. Ở nước nào cũng vậy thôi, các ông TBT, TK tòa soạn cần phải chia sẻ trách nhiệm về các sự cố báo chí trên.

Hao, Sài Gòn
Việc công khai dằn mặt các phóng viên theo kiểu xét xử cùng một tội nhưng hai bản án trong cùng một phiên toà, nhẹ cho người biết nghe lời và nhận tội, nặng cho kẻ cứng đầu hay như nhẹ cho người có chức vụ cao, nặng cho người có chức vụ thấp cho thấy Đảng cai trị hiện nay đã bất chấp dư luận, coi thường nhân dân và đứng trên luật pháp. Không thể có lòng tin ở một chế độ như vậy. Xã hội sẽ loạn lạc vì mọi người đều thấy rằng chân lý nằm ở thế lực và kẻ mạnh chứ không phải luật pháp. Đạolý, đạo đức xã hội đã đi vào ngõ cụt. ĐCS VN sẽ phải chịu trách nhiệm trước dân tộc và lịch sử về những gì họ đã làm vào thời kỳ đen tối này

Phi, Hà Nội
Thực ra đúng hay sai rất khó khi mà người ta "vừa đá bóng vừa thổi còi". Nếu không có bên "thứ ba" đứng ra phân giải thì tất cả phải theo ý "Đảng" hợp lòng "dân", "dân" ở đây tôi muốn nói đến tầng lớp "nô bộc" của người lao động. Nhưng những người tích cực chống tham nhũng phải trả giá đắt thế này kể cũng là những tổn thất to lớn cho công cuộc chống tham nhũng của Nhà nước, vì không ai biết đâu là chân lý, đâu là sự thật.

ADN
Câu "Con dại cái mang " chắc không hết "hạn sử dụng " rồi?! Cảm phục và thương ông Chiến quá ! bác Công Khế vẫn luôn khỏe mạnh các bạn ạ!

Khue Cat, TP.HCM
Đúng, câu hỏi của nhà báo Nguyễn Hùng làm tôi thấy trách nhiệm của hai vị TBT bao Tuổi trẻ, Thanh Niên phải nặng hơn hai nhà báo. Theo tôi biết trong Luật báo chí của VN cũng nói đến trách nhiệm cao nhất của TBT, thế thì tại sao họ chẳng bị làm sao mà hai nhà báo lại bị buộc tội. Nếu TBT không ký cho bài báo được đăng, yêu cầu xác minh sự thật, thì làm sao có việc hai nhà báo này bị tôi? Không biết luơng tâm của hai vị TBT này có bị cắn rứt không hay thở phào vì thoát nạn hay họ có thế lực khác to hơn che chở?

Yasukuda, Tokyo
Chỉ tội hai nhà báo, bị đem con bỏ chợ, hành động thường thấy ở đất nước Việt Nam. Nhà nước của dân do dân vì dân dân làm dân chịu

Kick, Bà Rịa - Vũng Tàu
Hai nhà báo chống tham nhũng là hoàn toàn đúng với chủ trương của Đảng và Nhà Nước hiện nay. Có lẽ vì nôn nóng muốn đưa các vụ bê bối ra ánh sáng và công luận nên có thể họ đã đưa ra một số thông tin chưa cụ thể và thiếu chính xác. Là những nhà báo tiên phong trong việc chống tham nhũng nên có lẽ Nhà Nước và Tòa Án chỉ nên cảnh cáo và khiển trách họ về những sai phạm mà họ đã gây ra nếu không qua sự việc này có lẽ công tác chống tham nhũng sẽ không còn là đề tài kích thích được ngòi bút của các nhà báo và sự tham gia của công luận .

Tinh, Vũng Tàu
Ai chẳng biết phải cần nâng cao tính dân chủ của hệ thống truyền thông. Nhưng không phải bằng mọi giá. Ty tỷ chuyện nhà báo lợi dụng mác PV làm bừa làm ẩu đã diễn ra, và việc họ bị pháp luật điều chỉnh cũng là chuyện bình thường. Vậy thì chuyện xử lý 2 PV này cũng vậy thôi. Đây là mới chỉ nghe “phong phanh” nói “20 tỷ, 40 quan chức …” từ nguồn tin anh chưa kiểm chứng mà đã vội đưa lên báo là sai toét rồi.

Nhân chuyện xử 2 PV này mà nói chống tham nhũng chùn lại là không có lý. Người có chí khí, làm đúng, tâm huyết với nghề chẳng có gì phải sợ. Mong các Nhà báo cẩn trọng hơn trong nghề, trách nhiệm hơn với thông tin mình viết. Mong luật càng ngày sẽ càng dân chủ hơn, tạo điều kiện hơn cho các PV, nhưng không phải để viết bừa hoặc để “Sai thì sẽ đăng đính chính xin lỗi” hoặc “có thấy ai kiện đâu mà xử tôi”.

Thanh Phuong
Tự do báo chí có nghĩa là nói đúng sự thật, chứ không phải tự do thì anh muốn nói sao thì nói biến trắng thành đen. Phiên tòa này như hồi chuông cảnh tỉnh những anh nhà báo phải có trách nhiệm hơn với những gì họ viết. Tôi được biết trước kia nhiều bài viết vô trách nhiệm, sai sự thật đã đẩy gia đình người ta vào tình cảnh tan vỡ, công ăn việc làm bị rơi vào bị khánh kiệt. Rồi tờ báo chỉ đăng môt lời cải chính là xong. Sau này không chỉ những người bị hàm oan do những anh nhà báo vô trách nhiệm là những công chức cấp cao khiếu nại lên toà mà nhũng người dân cũng sẽ khiếu nại nếu họ bị thông tin sai trái và nhà báo sẽ chịu trách nhiệm hình sự với những thông tin sai trái của mình.

Tran Viet Hung, Tây Ninh
Hai nhà báo viết bài chống tham nhũng là không có động cơ xấu. Nếu nói họ lợi dụng dân chủ là áp đặt, là khiên cưỡng. Tất cả những vụ án hình sự, các hoạt động tôi phạm đều xuất phát từ một động cơ nào đó. Chống tham nhũng là một động cơ xấu là chuyện bi đến mức trở thành hài.

Mai, HN
Đây là trận đánh dằn mặt báo chí nói chung. Đảng kết nạp, đảng trả lương mà không viết theo ý đảng thì ông chủ sẽ phạt đầy tớ. Chuyện này quá dễ hiểu. Toà chưa kết án mà báo chí VN đã đồng loạt gọi hai đồng nghiệp của mình là "nguyên nhà báo" cứ ý như những trí thức đứng trong "đội ngũ" gọi nhau vậy.