BBCVietnamese.com | Việt Nam | Quan điểm về ngoại giao hiện đại

Tiếp tục loạt bài về những phụ nữ nổi tiếng của Việt Nam, mời quý vị theo dõi video cuộc phỏng vấn của BBC Tiếng Việt với bà Tôn Nữ Thị Ninh, nguyên đại sứ Việt Nam tại Liên minh châu Âu (EU) và Phó chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Quốc hội.

Thông thạo tiếng Anh và Pháp, bà Ninh được xem là một trong những nhà ngoại giao nổi bật và có cá tính nhất của Việt Nam thời Đổi Mới.

Năm 2007, sau khi thôi cương vị ở Quốc hội, bà trở thành Chủ tịch Hội đồng sáng lập Trường Đại học tư thục Trí Việt, đang tiến hành xây dựng ở Bà Rịa- Vũng Tàu.

Bà chia sẻ với Xuân Hồng về thế nào là ngoại giao hiện đại, nhận xét việc quảng bá cho Việt Nam "chưa đủ mạnh dạn".

Bà cũng đồng ý dân chủ là khát vọng chung của nhân loại, nhưng cho rằng nó có thể bị lợi dụng trong quá trình phát triển của Việt Nam.

Bà Ninh từng là Đại sứ Việt Nam tại Liên minh châu Âu (EU) và là Phó chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Quốc hội Việt Nam.

Theo bà Ninh, "ngoại giao hiện đại rất khác ngoại giao xưa. Ngoại giao hiện đại phải ‘bình dân hóa’, nếu tôi có thể dùng từ ấy.”

“Sẽ hạn chế nếu hiểu ngoại giao chỉ là công việc giữa các nhà ngoại giao, tổ chức với nhau. Ngoại giao giờ đây phải đa năng và đa kênh.”

Bà Ninh giải thích trong mỗi sứ quán phải có một người “giỏi về truyền thông”, mà theo bà Việt Nam chưa có.

Việc quảng bá cho đất nước, đây đó, còn chưa đủ mạnh dạn, chưa chủ động

Tôn Nữ Thị Ninh

Bà nói: “Việc quảng bá cho đất nước, đây đó, còn chưa đủ mạnh dạn, chưa chủ động.”

Một vấn đề làm bà quan tâm là công tác đến với cộng đồng người Việt ở nước ngoài và bảo hộ cho công dân Việt Nam ở nước ngoài.

Bà Ninh nhấn mạnh: “Nó đòi hỏi người ở các sứ quán phải am hiểu luật pháp quốc tế.”

Xuân Hồng hỏi khi bà còn là đại biểu Quốc hội, bà đã đáp ứng được kỳ vọng của người dân hay chưa.

Bà Ninh giải thích bà là đại biểu Quốc hội chuyên trách – khác với đại biểu kiêm nhiệm.

“Đã là chuyên trách, tức là không sống và làm việc tại địa phương mà là sống tại Trung ương, Hà Nội. Một năm tôi về được năm, sáu lần để tiếp xúc cử tri.”

“Nhưng chúng tôi cũng nói sòng phẳng với cử tri là nếu nói về những vấn đề địa phương, thì trong đoàn đại biểu QH của một tỉnh như Bà Rịa – Vũng Tàu (6 người), có hai người chuyên trách của trung ương.”

Nếu có những vấn đề của địa phương được nêu, bà Ninh nói bà nghe và quan tâm nhưng “chắc khó theo dõi vấn đề thường xuyên”.

Bà giải thích cử tri có thể gửi gắm ở bà về vấn đề đối ngoại hoặc những vấn đề chung về luật.

“Thí dụ, bà con than phiền về tham nhũng. Có cử tri nói vì sao đến giờ không có luật chống tham nhũng – thời gian đó chỉ mới có một Pháp lệnh. Khi quay về họp ở trung ương, chúng tôi đã phản ảnh tâm tư đó.”

Sau đó Quốc hội Việt Nam kiến nghị phải nâng Pháp lệnh lên thành Luật chống Tham nhũng.

Bà Ninh lưu ý Luật này có điểm đặc biệt là do chính Quốc hội, chứ không phải Chính phủ, đề xuất.

Đối diện câu hỏi về đòi hỏi dân chủ của người Việt Nam trong và ngoài nước, bà Ninh trả lời:

“Khát vọng dân chủ là của cả người dân thế giới, là xu thế của loài người. Nhưng mỗi khái niệm lại có nội hàm khác tùy theo ai là người đề cập.”

“Một số người nhắc tới dân chủ để tạo sức ép hơn là vì mong muốn cái tốt đẹp cho người dân Việt Nam.”

Bà Ninh nhận xét mọi bình luận về Việt Nam đều là bình thường nhưng nếu nó “xa thực tế, thì mãi mãi cũng chỉ là câu chuyện của phòng khách salon.”

Bà nói: “Vấn đề khó là mổ sẻ thực tế cho sát hợp và nếu có đề xuất, phải khả thi.”

Cuộc phỏng vấn được ghi hình và ghi âm tại Trung tâm Báo chí Bộ Ngoại giao, Hà Nội trong tháng 8/2008. Quý vị có thể xem lại các cuộc phỏng vấn trong loạt bài bằng cách bấm vào cột bên phải.

Anna Loan
Tôi thấy bà Ninh trả lời sắc sảo quá. Theo tôi, với đẳng cấp ở tầm ngoại giao quốc tế và trả lời phỏng vấ cho hãng tin quốc tế. Và vấn đề trả lời là về Dân chủ thì cách trả lời như vậy là rất đúng, rất hay.

Trân
Thật chán nản khi đọc những lời nhận xét kiểu của bà Ninh. Nó lòng vòng, xáo trộn đọc xong còn khó hiểu hơn là không đọc.

Ví dụ “Một số người nhắc tới dân chủ để tạo sức ép hơn là vì mong muốn cái tốt đẹp cho người dân Việt Nam.” Vậy "sức ép"(?) và "mong muốn cái tốt đẹp" là hai thứ chỉ có được một mà không bao giờ cả hai?

Bà nói “xa thực tế, thì mãi mãi cũng chỉ là câu chuyện của phòng khách salon.” “Vấn đề khó là mổ sẻ thực tế cho sát hợp và nếu có đề xuất, phải khả thi.” Không đúng! Vấn đề cốt lõi ở đây là nhà nước CSVN ép tiến trình dân chủ VN ra xa thực tế -- nói cách khác "thực tế" là do CSVN tự chỉ định - bỏ tù bất cứ ai đề cập đến.

Maida
Khi được hỏi về quan điểm của giới trẻ tranh đấu cho dân chủ, tự do VN thì bà Bình cũng như bà Ninh đều trả lời “nước đôi” rất là “ngoại giao”!

Bà Bình thì hổng có thì giờ để biết Lê Thị Công Nhân, Hoàng Lan.. muốn gì! Nhưng cách nói của bà Bình mộc mạc hơn, còn bà Ninh thì rặt kiểu “ngoại giao” (muốn hiểu như thế nào thì hiểu!) ấy thế mà bà Ninh lại mở đầu “ngoại giao hiện tại phải bình dân hóa”!

Thôi thì, bà quay về giáo dục cũng tốt. Cái tốt đầu tiên và quan trọng của giáo dục là không được nói dối!

Hy vọng khi Trí Việt ra đời, không sớm thì muộn cũng sẽ rơi vào việc phải bảo vệ quyền tự trị của đại học, nếu muốn Trí Việt có giá trị như các đại học nước ngoài! Đến lúc đó để bảo vệ cho đứa con tinh thần của mình buộc lòng bà phải công khai tranh đấu cho dân chủ tự do!

Nguyễn Huy
Góp ý về quan điểm của bà Ninh. Qua báo đài của Việt Nam đưa tin trong các chương trình, Tôi được biết bà Ninh là một người có tầm ảnh hưởng không nhỏ trong lòng Dân Việt Nam, câu trả lời né tránh về vấn đề nhân quyền.

Tôi nghĩ bà Ninh có hai lý do: Một là chưa đến lúc Bà nói lên tiếng nói cho sự dân chủ, hai là Bà không dám nói.

Minh
Theo tôi đây là một ý kiến vừa phải nhưng hợp lý về cách giải thích cho cụm từ "dân chủ" của Tôn Nữ Thị Ninh, chứ không hẳn là một sự dè dặt hay là tránh né.

Trithuctre SG
Tôi thấy nền tảng lý luận để trả lời các câu hỏi của bà Ninh với Xuân Hồng rất mơ hồ. Không thể hiện thái độ và tầm nhìn rõ ràng.

Nói chậm để nặn ra một tư tưởng cho hợp thời chứ không phải là cách nhìn cá nhân. Nếu làm ngoại giao như bà Ninh, tôi không chấp nhận với những câu trả lời như thế này.

Thang Hà Nội
Bà Ninh là một số ít, rất ít lãnh dạo Vn mà tôi còn có ít nhiều thiện cảm. Tuy nhiên lời lẽ của bà đúng là sặc mùi ngoại giao. Cái mà nhân dân Vn đang cần hiện nay chính là một nền dân chủ thực sự để có thể đương dầu với tham nhũng lan tràn hiện nay. Nhưng với kiểu dân chủ nửa vời giả hiệu như hiện nay thì... bà Ninh là một đại biểu Quốc hội chuyên trách thì gần như có thể hiểu bà là một công chức chính quyền chứ chẳng đại diện cho ai cả.

Là một người đại diện của dân thì phải là người đại diện cho tâm tư nguyện vọng của người dân, hàng ngày bên người dân thì mới có thể giúp đỡ họ. Nhiều vị, sống ngay giữa Thủ đô nhưng lại là đại biểu BRVT, Tây Ninh... Người dân biết họ là ai? họ đại diện gì cho dân? không ai có thể trả lời! Điều đó ngoài vấn đề cơ cấu hình thức do Đảng đề ra.

Sincerity, VN
Công nhận Bà Ninh là người phụ nữ học cao hiểu rộng so với trình độ của nhiều thành phần trong chính phủ hiện nay.

Tuy nhiên khi biết Bà đã về hưu và sắp trở lại nghề giáo tôi mừng cho Bà. Lý do là thành viên trong chính phủ nên khi phát biểu Bà dè dặt từng lời, không dám nói điều gì thật với lòng mình, tương tự như Bà Nguyễn thị Bình khi trả lời phỏng vấn của BBC.

Trở về với nghề giáo trong những lãnh vực chuyên môn của mình, tôi tin Bà sẽ sống chân thật hơn, thoải mái hơn!

huong sac hanoi
Trên cương vị là một nhà ngoại giao ai cũng dễ nhận ra việc nói thẳng nói thật của bà là bị hạn chế. Song - theo tôi - nếu bà chỉ là một công dân hết lòng yêu dất nước này bà sẽ trải lòng mình như thế nào trước những gì mà người dân dang bức xúc?

Hoang Viet, Tp HCM
Không chỉ tôi, rất nhiều người Việt Nam ấn tượng và có tình cảm tốt đẹp giành cho người phụ nữ này, trí thức, lịch lãm, một người phụ nữ hiếm hoi để lại dấu ấn trong sự nghiệp làm ngoại giao thời đổi mới ở Việt Nam.

Tiếc rằng vì cơ cấu, bà đã không được chọn để đảm trách những cương vị cao hơn, tài năng của bà so với vài người ở vị trí lãnh đạo cấp cao mà cơ cấu luôn giành cho phụ nữ, bà hơn rất nhiều.

Mai Huy
Tôi nể người phụ nữ này vì bà là một trong số ít những người có trình độ trong chính quyền hiện nay.

Trung, Toronto
Tôi không hiểu bà có thật lòng mình không? Là một bậc trí thức được đào tạo tại phương Tây và các quốc gia dân chủ tiến bộ, thì hơn ai hết bà phải thấy rõ nhu cầu và yếu tố cần thiết để tiến lên của cả dân tộc là một nền Dân chủ pháp trị.

Nhưng bà khéo léo né tránh, nhẹ nhàng biện bạch cho cái thể chế chính trị lạc hậu trong nước so với thế giới văn minh ngày nay.

Tôi mới đọc tin trong nước, Công An khám phá ra trên 160 cô gái VN tập trung lại cho 6 gả Hàn quốc già nua chọn làm vợ. Là một người phụ nữ VN, là một giới chức cao cấp thì bà có suy nghĩ thế nào về chuyện này.

Buithitim, Can Tho
Tôi khâm phục Bà Ninh. Bà là một phụ nữ tài, đức vẹn toàn. Nhưng "một cánh én đâu có làm nên mùa xuân". Bà nói đúng như một nhà ngoại giao!

Trần Sơn
Những ý kiến của bà Ninh là đúng mực và dĩ nhiên là có phần dè dặt - điều này dễ thông cảm. Tôi cũng hiểu là với một chính quyền chuyên chế, với một tâm lý muốn an phận của đa phần dân chúng thì câu chuyện dân chủ chỉ thích hợp ở phòng khách salon và ở trên mạng.