BBC Vietnamese

Liên Hiệp châu Âu sẽ có đợt mở rộng mang tính lịch sử vào ngày 1/5/2004, khi 10 nước từ Trung Âu tới khu vực Địa Trung Hải sẽ trở thành thành viên chính thức. BBC News Online giải thích về những gì sẽ diễn ra và lý do của chuyện này.

Các nước sẽ tham gia vào ngày 1/5 là: Cyprus, Cộng hoà Czech, Estonia, Hungary, Latvia, Litva, Malta, Ba Lan, Slovakia và Slovenia.

Danh sách các nước thành viên EU như vậy sẽ nhảy từ con số 15 lên 25.

Diện tích của EU sẽ gia tăng gấp 1/4, và dân số sẽ tăng lên gấp 1/5, lên 450 triệu dân.

Liên hiệp châu Âu sẽ trở thành thị trường chung lớn nhất, xét về lượng dân, mặc dù khối Hiệp định Mậu dịch tự do Bắc Mỹ sẽ vẫn lớn hơn nếu xét về sức mạnh kinh tế.

Những người ủng hộ việc mở rộng châu Âu nói rằng đây là một cơ hội mang tính lịch sử để đoàn kết châu Âu một cách hoà bình sau nhiều thập kỷ chia rẽ và xung đột.

Họ nói chuyện này sẽ gia tăng sự ổn định và thịnh vượng của các nước hiện đang là thành viên tới nhóm các nước mới, khiến cho châu Âu trở nên một nơi an toàn hơn.

Kích thước của thị trường chung sẽ thúc đẩy nền kinh tế của EU và tạo thêm công ăn việc làm, trong khi gia tăng sự ảnh hưởng của EU đối với thế giới nói chung.

Lời hứa hẹn cho các nước mới trở thành thành viên Liên hiệp châu Âu đã có tác dụng kích thích cải cách về kinh tế và xã hội tại các quốc gia thành viên mới.

Trong quá trình này, những nước mới gia nhập đã thu hút nhiều đầu tư nước ngoài, giúp cho nền kinh tế của họ đạt được tốc độ tăng trưởng nhanh chóng.

Việc mở rộng sẽ thay đổi Liên hiệp châu Âu như thế nào?

Việc mở rộng sẽ làm cho Pháp và Đức khó khăn hơn trong việc cùng cộng tác định thống lĩnh EU.

Có những chỉ dấu cho thấy để đổi lại chuyện này, Pháp và Đức hi vọng sẽ hợp tác chặc chẽ hơn với Anh Quốc.

Những thành viên mới được mong đợi sẽ đưa ra sự ủng hộ mạnh cho công cuộc hiện đại hoá kinh tế của EU.

Nhìn chung, những thành viên mới này cũng có vẻ thân Mỹ hơn là những thành viên cũ, đặc biệt nếu so với Pháp.

Một lo ngại tại Brussels là với 25 nước cùng ngồi xuống thì các cuộc họp sẽ mất nhiều thời gian hơn và sẽ khó ra quyết định hơn. Những người bi quan thì dự đoán sẽ có nhiều bế tắc.

Những quốc gia thành viên mới có thể sẽ phản đối những sáng kiến mới của EU mà sẽ tốn nhiều tiền hơn so với khả năng mà họ có thể trang trải.

Một kết quả của việc mở rộng này là Uỷ ban châu Âu sẽ có 25 thành viên, thay vì 20, kể từ tháng 11 này.

Nghị viện châu Âu cũng sẽ có 732 ghế, thay vì 626, sau cuộc bầu cử vào tháng Sáu.

Điều này có nghĩa là đa phần các quốc gia thành viên cũ sẽ có ít số nghị sĩ tại Nghị Viện châu Âu hơn, và năm nước lớn hơn sẽ mất đi uỷ viên thứ hai của họ.

Tổng thu nhập quốc nội, GDP, trung bình của các nước này chỉ bằng 40% so với mức trung bình của 15 quốc gia thành viên châu Âu hiện thời.

Tuy nhiên, trong các thành viên mới, một số nước lại giàu hơn các nước khác.

Cyprus và Slovenia đứng đầu danh sách này, với mức GDP bằng hoặc hơn 70% so với mức trung bình của EU cũ, trong khi con số này của Latvia chỉ là gần 35%.

Những người từ Đông Âu có muốn đến và làm việc tại Tây Âu không?

Chắc chắn có nhiều người muốn như vậy, thế nhưng những dự đoán về các con số di cư là rất khác biệt.

Một nghiên cứu mới đây của EU cho biết tổng số có khoảng 220 ngàn người mỗi năm từ các nước thành viên mới sẽ tới 15 nước EU cũ.

Tuy nhiên, con số này mới chỉ dựa trên những giả định về chuyện tự do đi lại, trong khi trên thực tế, đa phần các quốc gia thành viên EU hiện nay đã có một số kế hoạch hạn chế chuyện này, ít nhất là trong vòng hai năm.

Tổ chức Migration Watch của Anh trong khi đó ước lượng rằng sẽ có khoảng 40 ngàn người mỗi năm tìm cách di cư tới riêng Anh Quốc.

Các nước thành viên mới sẽ được bao nhiêu tiền từ EU?

Trong ba năm đầu, EU có ngân sách khoảng 40 tỉ euro dành cho các nước thành viên mới, thế nhưng các nước thành viên mới về phần mình cũng phải đóng 15 triệu euro vào ngân sách của EU.

Do đó, mức vốn ròng được phân bổ tới các nước thành viên mới sẽ là 25 tỉ euro.

Một cơ quan nghiên cứu tại Anh ước tính rằng chi phí cho việc mở rộng EU trong vòng sáu năm (2000-2006) là 67 tỉ euro.

Nếu so sánh, thì chi phí cho việc tái thống nhất chính phủ Đức là 600 tỉ euro trong thời gian từ năm 1990 đến năm 1999.

Tám nước cựu Cộng sản tham gia EU lần này đã là các nền dân chủ thực sự hay chưa?

Uỷ hội châu Âu và các nước thành viên Liên hiệp châu Âu trả lời rằng "Có" cho câu hỏi này trước khi bắt đầu các cuộc đàm phán gia nhập thành viên (với năm trong số họ vào năm 1998 và ba nước tiếp theo vào năm 2000).

Họ cũng đánh giá rằng mỗi nước mới gia nhập đều đảm bảo sự cai trị của luật pháp và tôn trọng nhân quyền, và có nền kinh tế thị trường có khả năng đáp ứng được các lực lượng thị trường của Liên hiệp châu Âu.

Hi Lạp, nước gia nhập EU vào năm 1981, và Bồ Đào Nha cùng Tây Ban Nha, gia nhập vào năm 1986, đều có sự chuyển đổi từ chế độ độc tài thành thành viên EU rất nhanh chóng.

Người dân của các quốc gia thành viên mới hào hứng ra sao về chuyện gia nhập EU?

Tất cả, trừ đảo Cyprus, đều có các cuộc trưng cầu dân ý trong năm 2003 về chuyện trở thành thành viên Liên hiệp châu Âu, và tất cả đều bỏ phiếu thuận.

Mức phiếu Thuận dao động từ 54% tại Malta tới 93% tại Slovakia. Mức độ trung bình là 78%.

Lượng người đi bầu dao động từ 46% tại Hungary tới 91% tại Malta.

EU mất bao nhiêu thời gian để có được kích thước như ngày hôm nay?

Cộng đồng kinh tế châu Âu được hình thành vào năm 1958, với sáu thành viên: Bỉ, Pháp, Đức, Ý, Luxembourge và Hà Lan.

Đan Mạch, Ailen và Anh Quốc tham gia cái gọi là Cộng đồng châu Âu vào năm 1973.

Hi Lạp gia nhập vào năm 1981; Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha gia nhập vào năm 1986.

Đợt mở rộng thứ tư diễn ra vào năm 1995, khi Áo, Phần Lan, Thụy Điển tham gia câu lạc bộ này. Khi đó, tổ chức này đã có tên là Liên hiệp châu Âu, EU.

Sẽ có kế hoạch mở rộng tiếp theo nào không, sau năm nay?

Ba quốc gia, Bulgaria, Romania và Thổ Nhĩ Kỳ là những ứng cử viên sẽ gia nhập trong tương lai.

Bulgaria và Romania sẽ gia nhập năm 2007. Thổ Nhĩ Kỳ vẫn chưa bắt đầu các cuộc đàm phán để trở thành thành viên, và Liên hiệp châu Âu sẽ quyết định chuyện này vào năm nay, rằng có bắt đầu các cuộc đàm phán vào năm 2005 hay không.

Croatia và cựu cộng hoà Nam Tư là Macedonia đã chính thức nộp đơn xin gia nhập EU.

Ba nước vùng Balkan khác cũng đã được hứa hẹn về chuyện trở thành thành viên nếu và khi nào họ hoàn thành các điều kiện về kinh tế và chính trị.

Hiện chưa có quyết định gì về việc có mở rộng thêm theo hướng Đông hay không, chẳng hạn có chấp nhận Ukraine và Moldova hay không.

Các nước thành viên mới dễ được EU chấp nhận nhất sẽ là Na Uy và Thụy Sĩ, là các nước đã đôi lần định chọn tham gia vào tổ chức này.