Hungary trước thềm EU
Đối với nhiều người ở Đông Âu, việc mở rộng Liên Hiệp Âu Châu (EU) tới đây được xem là thời điểm kéo lên mức rèm sắt mà một thời chia cắt châu lục này.
Thế nhưng, tại một trong những nơi là thành viên mới của EU là Hungary, người ta vẫn chứng kiến tranh luận gay gắt về khả năng những quan chức từng hoạt động dưới thời Cộng Sản nay có nên ngồi vào ghế của một Âu châu mới hay không.
Tại Budapest có bảo tàng có tên là Ngôi nhà Khủng bố trong đó những tranh ảnh và hiện vật lưu lại những ký ức về quá khứ đối với nạn nhân của chế độ Cộng Sản tại Hungary.
Một chuyến đến thăm bảo tàng như vậy không làm người xem phấn chấn nhưng nó làm nhớ lại những gì đã xảy ra.
Attila năm nay 21 tuổi và anh coi việc đến coi bảo tàng là những gì quan trọng và gây xúc cảm, và đất nước của anh đã bỏ những quá khứ đó ở phía sau.
Anh nói rằng "vào đây xem khiến tôi hơi tức một chút, và làm tôi hơi ớn lạnh về những cảnh khủng khiếp đó".
Anh nói thêm là "nắm được những gì xảy ra trong quá khứ là việc quan trọng đối với chúng tôi, đặc biệt trong bối cảnh một EU với khuôn khổ mới"
Tại đường phố phía bên ngoài bảo tàng đôi khi có những đám đông tụ tập nghe những bài ca tự do, nhiều người tay cầm nến và cúi đầu tưởng niệm.
Họ là những ủng hộ viên cho cựu thủ tướng Victor Orban. Khi còn nắm giữ chức vụ, ông Orban đã có ý tưởng thành lập bảo tàng này.
Nay đảng cánh hữu Fidesz của ông muốn những quá khứ đen tối gắn với chế độ Cộng sản được tưởng niệm trong khuôn khổ một châu Âu thống nhất. Ông nói là đảng Cộng sản đang lùi về quá khứ trong khuôn khổ một Âu châu thống nhất.
 |  Cộng Sản Hungary bị lật đổ năm 1956 nhưng lính Sô Viết tái chiếm sau đó |
Được đảng nhân dân Âu châu hậu thuẫn, kiến nghị này cũng kêu gọi việc các quan chức cựu Cộng Sản dư định làm việc cho các thể chế tại Âu châu phải tiết lộ đầy đủ các hoạt động trong quá khứ của mình.
Ông nói rằng "hãy tưởng tượng một sỹ cựu sỹ quan phát xít muốn kiếm một vị trí ở Âu châu thì điều này sẽ là điều không thể chấp nhận được trong bối cảnh Âu châu hiện nay".
Ông nói thêm là "chúng tôi dự kiến dự kiến cũng sẽ có những điều tương tự xảy ra và cũng phải có những đánh giá tương xứng về đạo đức đối với những trường hợp như vậy".
Thế nhưng ngoại trưởng Hungary Laslo Kovacs, cựu quan chức cựu cộng sản thì có những bức xúc riêng của mình.
Ông Kovacs nói là ông là một trong số những người có trách nhiệm mở đường biên của Hungary cho người tị nạn Đông Đức vào và điều này rốt cùng dẫn tới việc bức tường Berlin sụp đổ, và ông không nghĩ rằng ông phải hổ thẹn về điều này.
|  |
Thế nhưng vấn đề tập trung và tranh cãi xoay quanh thủ tướng Peter Medgyessy khiến gây cuộc tranh luận ngày càng nóng tại đây.
Ông chỉ tiết lộ sau khi ông được bầu lên vào năm 2002 rằng ong từng là cựu thành viên của sở mật vụ thời Cộng Sản.
Và vậy là quán khứ trở thành vấn đề gây những phản đối và đưa ngoại trưởng vào thế phải phòng thủ.
Thủ tướng Peter Medgyessy nói răng "không ai tại Nghị viện Âu châu có quyền phân biệt đối xử hoặc đánh giá đối với những nghị viên quốc hội Âu châu được bầu lên một cách hợp lệ và không ai có thể đặt vấn đề về tư cách cử tri Hungary".
Đến Budapest người ta vẫn thấy còn những vũ trường disco mở nhạc từ thời Cộng Sản như thời 1989.
Thế nhưng theo nhà phân tích chính trị Zoltan Lakner thì quá khứ là quá khứ mà thôi và rằng hầu hết mọi người muốn các chính khách trả lời các câu hỏi cho hiện tại và tương lai.
Thực tế là chủ đề chính trị Hungary là vấn đề mà người ta bàn tới nhiều hơn là chính trị Âu châu.
Tuy nhiên khi EU chuẩn bị mở rộng thì dường như người ta thấy có một lời nhắc nhở rằng một sự kiện được xem ở góc độ kinh tế và chính trị cũng có một thước đo quan trọng khác nữa là đạo đức.