Đồng Euro xoá nhoà biên giới châu Âu?

Kể từ ngày 1/1/2002, chuyện đi lại trong châu Âu đã thay đổi hoàn toàn. Việc đưa vào sử dụng đồng euro, cả tiền giấy và tiền xu, đã bỏ đi những trở ngại lớn trong việc di chuyển từ một nước này sang nước khác.

Giờ đây, nếu quí vị khởi đầu từ Hamburg, Calais, Malaga hay Brindisi, quí vị có thể lái xe rong ruổi trong nhiều ngày mà chẳng cần phải xem quí vị đã đi qua bao nhiêu nước.

Đó là vì quí vị thanh toán bằng đồng euro - như thế có nghĩa là có thể bỏ mặc hộ chiếu trong đống hành lý mà chẳng cần đoái hoài.

Tính thống nhất của châu Âu, hay chí ít là của Liên hiệp châu Âu EU, giờ đây rõ ràng cũng như tính đa dạng của nó vậy.

Chuyện này tác động ra sao tới cách mọi người nhìn nhận về châu Âu?

Các cuộc thăm dò dư luận tại EU trong năm 2002 cho thấy khoảng 60% người dân tại khu vực đồng tiền chung châu Âu euro nhất trí rằng bằng việc sử dụng euro, "chúng tôi cảm thấy tính châu Âu rõ rệt hơn trước kia".

Các cuộc thăm dò dư luận khác cho thấy khi mọi người được hỏi EU đối với họ có nghĩa là sao, đồng euro là một trong các câu trả lời xuất hiện nhiều nhất.

"Người ta không thể có bản sắc châu Âu một cách mơ hồ, trừu tượng, mà cần phải có gì đó cụ thể mà mọi người có thể nhìn thấy được trong cuộc sống", Giáo sư Thomas Risse tại Đại học Tự do Berlin nhận xét.

Những vật được cho là đánh dấu châu Âu như là một thực thể chính trị và dân sự chính là lá cờ và đồng tiền chung euro.

Biên giới phức tạp

Hãy tưởng tượng quí vị có chuyến đi từ Oss, Hà Lan, sang thủ đô Oslo của Na Uy. Qúi vị sẽ rời khu vực đồng tiền chung euro khi vào Đan Mạch, và sẽ rời khỏi Liên hiệp châu Âu khi vào Na Uy, thế nhưng tại cả hai biên giới này, quí vị không cần phải giơ ra hộ chiếu của mình.

Đó là vì Na Uy là một phần của hiệp định Schengen - là hiệp định bỏ đi kiểm soát biên giới vào năm 1985 - và Iceland cũng thế. Cả hai đều là một phần của thị trường chung châu Âu, cùng với Liechtenstein.

Thế nhưng hãy tưởng tượng quí vị lái xe từ Barcelona sang Perpignan. Quí vị sẽ phải qua biên giới giữa Pháp và Tây Ban Nha, thế nhưng lá cờ mà quí vị sẽ thường nhìn thấy lại là lá cờ sọc đỏ vàng của xứ Catalonia.

Bản thăm dò về ý nghĩa của châu Âu

Một số người Catalan nói đồng euro đã mang lại cho họ cảm giác thực hơn về cộng đồng xuyên biên giới.

Một đường tàu nhanh được mong đợi lâu nay sẽ nối giữa Perpignan và Barcelona. Nhiều người mong đợi những chuyện như thế này sẽ tạo ra một "châu Âu của nhiều khu vực" thay vì châu Âu của các quốc gia nhà nước.

Các khu vực lớn

Đồng euro và hiệp ước Schengen có ít ảnh hưởng tới các khu vực tiểu quốc gia, vốn không có biên giới quốc tế.

Thế nhưng trong khi các quốc gia chuyển quyền lực lên trên tới Brussels trong 10 năm qua, một số nước cũng, một cách ngẫu nhiên, chuyển quyền lực xuống dưới, tới các khu vực của nước họ.

Tại Anh, Scotland có Nghị viện và xứ Wales cũng có Quốc hội. Các khu vực tại Ý cũng giành được nhiều quyền lực hơn, trong khi các khu vực tại Tây Ban Nha tìm cách tận dụng những quyền lực mà họ được trao từ cách đây nhiều năm - và đôi khi còn tìm cách gây áp lực để đòi có thêm quyền tự trị.

Ngay cả nước Pháp cũng bắt đầu có những hành động hướng tới việc phân quyền.

Cao uỷ châu Âu chịu trách nhiệm về chính sách khu vực, Michel Barnier, thích nói về châu Âu "với" các khu vực thay vì châu Âu "của" các khu vực.

"Nhà nước vẫn là cơ quan chúng tôi làm việc với, ngay cả khi vai trò của khu vực đang gia tăng", người phát ngôn Pierre-Jerome Henin nói, bổ sung thêm rằng 5 tỉ euro trợ cấp đã được trao cho các dự án phát triển liên khu vực trong giai đoạn 2000-2006, và số ngân sách này còn tăng thêm trong giai đoạn tới.

Khoảng 170 khu vực hiện có văn phòng tại Brussels. Một số khu vực lớn, như Scotland của Anh và Laender của Đức, thường có đại diện riêng, cùng với các đại diện của chính phủ quốc gia, tại Hội đồng Bộ trưởng khi vấn đề thảo luận được họ đặc biệt quan tâm.

Mặc dù họ thua trong cuộc chiến đòi phải có sự công nhận lớn hơn trong bản hiến pháp châu Âu, các khu vực lớn nhận thấy có những cơ hội tiềm năng lớn trong việc mở rộng châu Âu vào năm nay.