Anh trưng cầu dân ý về hiến pháp EU

Thủ tướng Anh, Tony Blair, đã chính thức tuyên bố sẽ có cuộc trưng cầu dân ý về bản hiến pháp mới của châu Âu, nhưng ông chưa nói ngày cụ thể.

Chuyện này, theo nhiều người đánh dấu một sự thay đổi chính sách lớn vì ông Blair, người mặc dù quan tâm đến hiến pháp châu Âu, lâu nay vẫn luôn phản đối chuyện đưa vấn đề này ra trước công chúng Anh.

Nhiều người thậm chí còn cho rằng khi tuyên bố như vậy, ông Blair đã đưa ra một bước ngoặt chính sách lớn nhất kể từ khi ông lên nắm quyền vào năm 1997.

Tr‎ước đó, ông Blair luôn khẳng định rằng chuyện này phải do Quốc hội có phê chuẩn Hiến pháp châu Âu hay không.

Hiến pháp châu Âu dự kiến sẽ được hoàn tất vào tháng Sáu. Tại sao ông Blair lại thay đổi ý định như vậy?

Jackie Ashley, phóng viên của tờ The Guardian, nghĩ rằng ông Blair bị buộc phải làm như vậy:

"Những gì ông ta hiểu ra là ông ta sẽ không có được dự thảo luật để cho Nghị viện phê chuẩn bản hiến pháp. Rất nhiều nghị sĩ của chính đảng Lao động không cảm thấy hài lòng về chuyện này, cũng như những người trong đảng Bảo thủ và đa phần báo chí Anh. Tất cả họ đều nói: chúng ta phải có cuộc trưng cầu dân ý, do đó, tôi nghĩ ông Blair bị buộc phải làm như thế. Thế nhưng việc này thực ra lại có lợi về chính trị cho ông Blair, vì ông sẽ dành được con bài của đảng Bảo thủ về chuyện tổ chức bỏ phiếu về châu Âu sắp tới".

Chia rẽ

Những người phản đối hiến pháp của liên hiệp châu Âu có vẻ vui mừng rằng sẽ có một cơ hội để biểu quyết.

Thế nhưng những người ủng hộ hiến pháp châu Âu thì lại bị chia rẽ. Nghị sĩ châu Âu của đảng Lao động, Gary Titley, không muốn có trưng cầu dân ý tại Anh về chuyện này.

Ông nói: "Tôi nghĩ những gì người ta có ở đây là một chiến dịch dân tuý, lại thêm sự kích thích của một số lĩnh vực báo chí, và nó không phản ánh thực tế".

Thế nhưng đồng nghiệp của ông cũng ở trong đảng Lao động, Lord Haskins, một người ủng hộ tích cực về sự tham gia của Anh vào Liên hiệp châu Âu, lại chào đón triển vọng này.

Ông ta nghĩ rằng cuộc trưng cầu dân ý sẽ tạo ra một cuộc tranh luận nhẽ ra phải xảy ra từ lâu rồi:

"Tôi nghĩ chúng tôi đã tụt lại đằng sau vấn đề này của châu Âu trong rất nhiều năm rồi; trưng cầu dân ý thì không được thực hiện, chuyện gia nhập đồng euro thì chỉ hứa mãi mà chẳng thấy đâu. Tôi giờ đây thực sự chào đón cơ hội có cuộc trưng cầu dân ý, mà nó sẽ là cơ sở để có một cuộc thảo luận trên qui mô quốc gia về chuyện Anh quốc trong châu Âu. Hãy có một cuộc thảo luận thực tế về chuyện này. Và tôi nghĩ chúng tôi sẽ chiến thắng".

Chiến thắng thì cũng có thể, thế nhưng sẽ không dễ dàng. Những cuộc thăm dò dư luận cho hay nếu một cuộc bỏ phiếu được thực hiện ngay bây giờ, người dân Anh có thể sẽ phản đối mạnh mẽ bản hiến pháp châu Âu.

Do đó, kêu gọi có cuộc trưng cầu dân ý là một chiến lược hết sức rủi ro.

John Pienaar của đài BBC nói rằng vì lý do này, cuộc biểu quyết chắc cũng phải đợi đến sau cuộc tổng tuyển cử mới được tổ chức, tức là trong nửa đầu năm sau.

Ông Blair thường phải mạnh mẽ đứng ra bảo vệ quan điểm của mình trước đảng Bảo thủ đối lập

Thế nhưng ông nói chính phủ Anh giờ đây cũng ý thức được những gì họ đang phải đương đầu là một thách thức kép:

"Nhiều người cảm thấy rõ ràng muốn phản đối Liên hiệp châu Âu, vì chuyện này về một mặt nào đó, làm cho người ta sợ sẽ là đe doạ tới bản sắc dân tộc. Ngoài ra, tôi nghĩ rằng còn một rào cản sâu hơn: đó là sự không hiểu biết về toàn bộ quá trình, về cách thức mà các thể chế của Liên hiệp châu Âu hoạt động, và cách thức mà tổ chức này sẽ gây ảnh hưởng tới Anh quốc. Phải vượt qua được rào cản về kiến thức trước khi người ta tham gia vào những tranh luận chính trị".

Điều gì sẽ xảy ra nếu nhân dân Anh lại biểu quyết phản đối hiến pháp? Về mặt này, các ý kiến là hết sức khác biệt. Nhiều người nói khi đó các chính trị gia sẽ phải tái thương lượng.

Thế nhưng, theo Jackie Ashley, việc biểu quyết phản đối sẽ đánh dấu chấm hết đối với những khát vọng của Anh muốn có một vai trò nghiêm túc tại châu Âu, và bà cho rằng ông Tony Blair sẽ phải đưa ra theo cách đó:

"Ông ta sẽ trình bày theo cách là: à, nếu chúng ta không thông qua bản hiến pháp này, cả châu Âu còn lại sẽ vẫn cứ tiếp tục, và như thế là chúng ta bị loại ra ngoài châu Âu. Tôi nghĩ nếu đặt vấn đề theo cách đó, không chỉ tại cuộc trưng cầu dân ý, mà còn trong các cuộc thảo luận, rằng: chúng ta có ở trong châu Âu hay không, thì tôi nghĩ ông ta có thể sẽ giành thắng lợi trong những tháng tới hay năm tới".

Việc đảo ngược chính sách của ông Blair, nếu có thể gọi như thế, ở trên một qui mô lớn đến mức mà các chính trị gia và các nhà bình luận hiện vẫn đang mất nhiều công sức tìm hiểu thực ra nó có nghĩa là gì?

Mà cũng có thể đây chỉ là cách để cho công chúng Anh tạm quên đi những vấn đề lớn mà liên quân do Mỹ cầm đầu đang gặp phải tại Iraq.