Roger Hardy Phân tích gia Trung Đông của BBC

Nhiều lính liên quân thiệt mạng kể từ khi đổ quân vào Iraq

Thế nhưng các cuộc điều tra này chưa chấm dứt được tranh cãi đối với vấn đề liệu tiến hành chiến tranh tại Iraq là quyết định đúng hay không.

Các nhà bình luận chính trị đang nói về cái gọi là ''thuốc độc'' từ các diễn biến Iraq, và đặt câu hỏi là liệu hệ quả của nó còn kéo dài bao lâu.

Hơn một năm kể từ khi chấm dứt chính thức cuộc chiến tại Iraq, người ta đã nghe nhiều biện luận về lý do tiến hành cuộc chiến.

Phe ủng hộ chiến tranh, đặc biệt là thủ tướng Anh Tony Blair từng biện luận rằng Iraq là sự đe dọa nghiêm trọng và hiện hữu bởi có tàng trữ vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Thế nhưng nay thì người ta đã rõ là tình báo hậu thuẫn các cáo buộc này là yếu kém và không tìm thấy bất kỳ vũ khí nào như vậy.

Đối với phe phản đối cuộc chiến thì chính các cuộc điều tra về tình báo đã chứng minh lý lẽ của họ.

Nhiều thường dân chết hoặc bị thương do các xung đột

Thế nhưng phe ủng hộ cuộc chiến biện luận rằng tính vào thời điểm họ tiến hành cuộc chiến thì cáo buộc về vũ khí đó là biện luận dường như có lý nếu xét về những gì mà ông Saddam Hussein đã làm trước đây.

Họ cũng biện luận thêm lý do tiến hành cuộc chiến là để lật đổ một kẻ hung bạo thì biện luận này có tính áp đặt người ta phải tin.

Nguời ta còn thấy một biện luận nữa đó là mở đường cho một Iraq dân chủ thì đã được nhắc đi nhắc lại với sự hùng biện của ông Blair đối với báo cáo Butler rằng thế giới đã trở nên an toàn hơn.

Và cũng giống như Tổng thống Bush, thủ tướng Blair muốn đặc biệt nói về thế giới sau các vụ tấn công 11/09.

Họ biện luận rằng các vụ tấn công này làm việc phủ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt trở thành vấn đề hết sức nghiêm trọng.

Mối lo sợ sau sự kiện 11/09 là khả năng xảy ra cuộc tấn công lớn tiếp theo có thể có vũ khi hủy diệt hàng loạt được một nhà nước bất trị như Iraq thời Saddam cấp cho vài nhóm cực đoan.

Nếu hẳn có một số liên hệ đáng kể hoặc có thể chứng minh được về quan hệ giữa Saddam và Al Qaeda thì biện luận này khó có thể có cách gì khiến bẻ ngược được bánh lái của cỗ xe chiến tranh.

Không tìm được vũ khí hủy diệt hàng loạt

Thế nhưng người ta đã không chứng minh được mối liên hệ nào như vậy.

Tuy nhiên thậm chí không có liên hệ như vậy thì ông Blair và những người khác biện luận rằng cuộc chiến có tác dụng răn đe, động viên các nước khác như Libya chẳng hạn từ bỏ các vũ khí hủy diệt hàng loạt của họ.

Liệu thế giới có thực sự trở nên an toàn hơn hay không, đó là vấn đề cần có tranh luận một cách đúng đắn.

Có những người kể cả cựu Bộ trưởng ngoại giao Anh là Douglas Hurd biện luận rằng đây là cuộc chiến sai lầm.

Và người ta cũng nói rằng chiếm đóng Iraq làm khó hơn chứ không phải dễ hơn để thắng cuộc chiến chống khủng bố.