Đây là một tuyên bố trái ngược hẳn với mô tả của chính ông Rumsfeld về mối liên hệ chặt chẽ giữa hai đối tượng trước cuộc chiến Iraq.

Ông Donald Rumsfeld phát biểu trong phiên hỏi và trả lời trước Hội đồng quan hệ đối ngoại ở New York ngày hôm qua.

"Có những khác biệt trong cộng đồng tình báo về bản chất của mối quan hệ này. Theo những gì tôi biết, tôi chưa thấy có bất kỳ bằng chứng rõ rệt, mạnh mẽ nào liên kết cả hai."

Lời nói này đối lập hẳn với một bình luận, vào tháng 9-2002, vào lúc mà Mỹ đang cố gắng thuyết phục thế giới về nhu cầu gây chiến:

"Chúng tôi có bằng chứng chắc chắn về sự có mặt của các thành viên al-Qaeda ở Iraq, trong đó một số đã có mặt ở Baghdad. Chúng tôi có những thông tin mà chúng tôi xem là xác thực nói về các liên hệ cấp cao đã diễn ra cả một thập niên, và khả năng về một sự huấn luyện hóa học và sinh học. Khi tôi nói “những mối liên hệ”, ý tôi chỉ về liên hệ giữa Iraq và al-Qaeda."

Bình luận của ông Rumsfeld chắc chắn sẽ gây ra nhiều tranh cãi. Nếu quả thật lời ông nói ra là những gì ông đã nghĩ kĩ, nó cho thấy chính quyền Bush đang ở trong một quá trình rút dần lại những quan điểm họ từng đưa ra trước kia.

Charles Kupchan là thành viên của Hội đồng quan hệ đối ngoại. Ông đưa ra ý kiến của mình về phát biểu của ông Rumsfeld:

"Chắc chắn đây là sự thay đổi trong giọng điệu, trong lúc phó tổng thống Dick Cheney và các thành viên cao cấp khác trong chính quyền Bush tiếp tục nói có một mối liên hệ, hay ít nhất nói bằng chứng là mơ hồ."

"Tôi không nghĩ là ông Rumsfeld đã hành động theo chỉ dẫn từ Nhà Trắng – ông ấy có tiếng là hay ngẫu hứng. Tôi nghĩ ông ấy đã chỉ nói ra ngay tại chỗ mà thôi. Nhưng nó sẽ làm tình hình phức tạp khi ông Bush chuẩn bị bước vào cuộc tranh luận tiếp theo với Kerry."

Trong khi đó, Clifford May, chủ tịch Hội Phòng thủ vì dân chủ (Foundation for the Defence of Democracy), lại cho rằng người ta không nên suy diễn quá nhiều từ một câu nói.

Theo ông ý của bộ trưởng Rumsfeld có thể không phải là ông đã không thấy có bằng chứng, mà là ông không hài lòng với những bằng chứng đã có. Clifford May cũng nhắc đến nhân vật Abu Musa Zarqawi, gọi đây là một trong các mối liên hệ mạnh mẽ nhất giữa chính quyền Saddam và al-Qaeda.

"Hoa Kỳ đã chiến đấu với Zarqawi ở Afghanistan. Khi bị thương, ông ta đã đến Iraq chữa trị. Saddam Hussein đã đồng ý giúp đỡ, và cho phép ông ta hoạt động từ Iraq. Trong số những điều ông ta làm tại Iraq – và Colin Powell đã nói về điều này – là tổ chức việc ám sát Lawrence Foley, một nhà ngoại giao Mỹ ở Amman, Jordan. Theo tôi hiểu, ông ta cũng chịu trách nhiệm cho việc âm mưu nhiều cuộc tấn công khủng bố quan trọng khác từ căn cứ ở Baghdad."

Tin nói về sự có mặt của Zarqawi tại Baghdad trước cuộc chiến đã từng được Mỹ trích dẫn như bằng chứng về mối liên hệ giữa Saddam Hussein và al-Qaeda.