Bùi Văn Phú Viết từ California

Ai sẽ vào Nhà Trắng còn là câu hỏi khó trả lời

George W. Bush hay John Kerry, thì đêm thứ Ba tuần tới - hy vọng thế - mọi người sẽ biết.

Người dân Mỹ đang lo gì? An ninh quốc gia? Kinh tế? Cuộc chiến Iraq? Y tế? An sinh xã hội?

Và quan trọng nhất: họ xếp đặt những nỗi lo đó theo một thứ tự ưu tiên ra sao? Câu trả lời phải đợi đến khi họ rời phòng phiếu vào tuần tới thì sẽ biết.

Hiện tại thì hai ứng viên còn ráo riết vận động vì đến lúc này kết quả thăm dò dư luận vẫn đưa ra những tỉ lệ ủng hộ của hai ứng viên Bush và Kerry rất khít khao, chỉ hơn kém nhau một hai điểm.

Vì thế cuộc bầu cử năm nay xem ra gay go như cuộc bầu cử năm 1980, khi nhân dân Hoa Kỳ phân vân việc chọn lựa giữa đương kim tổng thống Jimmy Carter và Ronald Reagan, cựu thống đốc bang California.

Quá khứ

Tổng thống Carter thời đó đã tỏ ra mềm yếu trước những đe dọa của khối Cộng sản, qua việc Liên Xô đem quân vào Afghanistan và của những thành phần Hồi giáo chính thống khi nhóm này tràn vào tòa đại sứ Mỹ tại thủ đô Teheran, Iran bắt giữ mấy chục nhân viên ngoại giao và công dân Hoa Kỳ làm con tin cả năm trời mà tổng thống Carter không giải quyết được cuộc khủng hoảng.

Bầu cử năm nay gợi lại không khí năm xưa

Ðảng Cộng Hòa đưa Ronald Reagan, một người có lập trường rất bảo thủ, cứng rắn với các phe thù nghịch của Mỹ, ra tranh cử đối đầu với Carter.

Về đối nội, dưới thời tổng thống Carter kinh tế xuống, phân lời lên cao và Hoa Kỳ trải qua một cuộc khủng hoảng năng lượng trầm trọng.

Các thăm dò trước ngày bầu cử vào tháng 11 năm 1980 đều đưa ra tỉ lệ khó phân thắng bại giữa Carter và Reagan.

Nhưng kết quả với Ronald Reagan chiến thắng vẻ vang - được khoảng 44 triệu phiếu và 489 phiếu cử tri đoàn, so với Carter 36 triệu phiếu và chỉ có 49 phiếu cử tri đoàn - đã làm ngạc nhiên giới quan sát chính trị.

Những phân tích hậu bầu cử cho thấy các thăm dò dư luận năm đó không phản ánh được tâm lý cử tri vì nhiều người đã chần chừ quyết định chọn ai cho đến một hai ngày trước khi cuộc bỏ phiếu diễn ra.

Bây giờ

Năm nay không khí tranh cử ở Mỹ cũng thế, ngoài một số tiểu bang nơi mà những thăm dò ý kiến cử tri cho thấy đã ngả hẳn về một ứng viên, như Kerry đang dẫn đầu ở các bang California, New York, Washington, Illinois và Massachusetts; còn Bush dẫn đầu ở bang Texas, Mississippi, Alabama, Georgia, Tennesse, Indiana, Virginia và Oklahoma.

Các báo Mỹ bày tỏ phân rẽ khi đánh giá

Giới quan sát bầu cử cho rằng vì tỉ lệ ủng hộ từng ứng viên trong khối cử tri Mỹ không quá chênh lệch nên một số tiểu bang như Ohio (với 20 phiếu cử tri đoàn), Florida (27 phiếu), Pennsylvania (21 phiếu) sẽ là những nơi định đoạt chung cuộc cho ai thắng ở đó.

Riêng đối với cử tri gốc Việt, theo một thăm dò của tổ chức truyền thông New California Media thì tỉ lệ ủng hộ Bush là 71%.

Người Mỹ gốc Việt trong kỳ bầu cử này còn tích cực tham gia vào sinh hoạt dòng chính của chính trị Hoa Kỳ.

Chuyện người Việt

Tại bang California, nơi sinh sống của một nửa trong số 1 triệu 200 nghìn người Mỹ gốc Việt, năm nay có rất nhiều ứng viên gốc Việt ra tranh cử.

Ở Quận Cam, được coi như thủ đô của người Việt tị nạn có 7 ứng viên tranh nhiều chức vụ dân cử địa phương.

Ông Andy Quách là một trong nhiều chính trị gia người Việt ở Mỹ

Ðáng chú ý nhất là:

Luật sư Trần Thái Văn, đương kim nghị viên hội đồng nhân dân thành phố Garden Grove tranh cử chức đại biểu quốc hội tiểu bang California, đơn vị 69. Luật sư Văn coi như sẽ thắng cử vì là người đảng Cộng Hòa đưa ra trong một lãnh địa cộng hòa.

Nghị viên Văn lên thang cấp chính trị thì có hai ứng viên gốc Việt muốn thay thế ông trong hội đồng thành phố Garden Grove. Trong hai người thì cô Janet Nguyễn, 28 tuổi, có hy vọng được ủng hộ nhiều hơn.

Ông Andy Quách, 32 tuổi, đương kim nghị viên hội đồng nhân dân thành phố Westminster ra tranh chức thị trưởng thành phố này. Ông Andy Quách nổi tiếng trong cộng đồng là nhờ nghị quyết Cờ Vàng và nghị quyết không hoan nghênh các phái đoàn cộng sản Việt Nam đến thăm thành phố của ông.

Ðối thủ chính của ông Quách là bà đương kim thị trưởng Westminster Margie Rice, người da trắng, 75 tuổi, một người đã giúp đưa ông Quách vào chính trường hai năm trước đây.

Ông Quách không chỉ phải đương đầu với bà Rice mà còn có ông Mạch Hà cũng ra tranh cử.

Bài học bị chia phiếu trong cộng đồng người Việt đã xảy ra với Andy Quách bốn năm trước đây khi ông tranh cử chức nghị viên Westminster, cùng lúc với hai ứng viên gốc Việt khác.

Kết quả năm đó cả ba đều rớt. Nếu chỉ có một mình Andy Quách, người đạt phiếu cao nhất trong số ba ứng viên, thì ông đã thắng cử bốn năm trước đây. Năm 2002 chỉ có một mình Andy Quách là ứng viên gốc Việt nên ông đã thắng cử vẻ vang, nhờ số phiếu của cử tri gốc Việt ở đây. Ứng viên Andy Quách năm nay cũng lại phải đương đầu với việc bị chia phiếu.

Miền Bắc California, mà nơi tập trung người Việt là vùng San Jose cũng có 5 ứng viên gốc Việt tranh cử. Người có nhiều hy vọng thắng nhất và ông Lân Nguyễn, 36 tuổi, tranh cử chức ủy viên hội đồng giáo dục khu học chánh Eastside School District.

Những gì đang thật sự là điều quan tâm của cử tri Mỹ, cũng như cử tri gốc Việt? Vài ngày nữa chúng ta sẽ rõ.