02 Tháng 11 2004 - Cập nhật 22h27 GMT

Bầu cử Mỹ: chính sách ngoại giao

Sau vụ tấn công 11 tháng 9, Tổng thống Bush nói Hoa Kỳ cần phải có một chính sách cứng rắn hơn về mặt ngoại giao.

Trong diễn văn chính sách hồi tháng Giêng, ông Bush nói Hoa Kỳ không thể chờ kẻ thù đến mà phải có biện pháp ngăn chặn từ xa.

"Ngay từ đầu Hoa Kỳ đã kêu gọi sự ủng hộ của quốc tế cho cuộc chiến ở Afghanistan và Iraq và chúng ta đã có được nhiều sự hậu thuẫn."

"Tuy nhiên có sự khác biệt giữa lãnh đạo một liên minh nhiều quốc gia và khuất phục trước sự chống đối của một vài nước."

Quyền có hành động tự vệ

Ông Bush nói Hoa Kỳ sẽ không bao giờ phải xin phép ai để bảo vệ an ninh của mình. Dĩ nhiên quyền tự vệ là một trong những nguyên tắc lâu đời trong quan hệ quốc tế.

Trong trường hợp Iraq, mặc dù ông Bush không xem đó là một sự tự vệ hung hăng, nhưng theo một cựu quan chức trong Bộ Quốc phòng Mỹ, Peter Brooks, điều đó cũng không có nghĩa là Tổng thống sai.

"Điều quan trọng cần phải hiểu và quan tâm đến là người khác nghĩ gì về chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ, nhưng không nên để nó ảnh hưởng đến đến việc đưa ra chính sách."

"Nhiều người nghe kể Pháp không thích chính sách ngoại giao của chúng tôi như thế nào, nhưng chúng tôi không hỏi ý kiến dư luận Pháp, và tôi tin người Pháp cũng sẽ không hỏi ý kiến dư luận Mỹ về chính sách ngoại giao của họ."

Cho dù Tổng thống Bush xem thường các nguyên tắc quan hệ quốc tế, hay ông chỉ khẳng định uy quyền của Hoa Kỳ, tác động của nó vẫn là làm hại đến vị trí của Mỹ tại nhiều nước ở Âu châu và trong thế giới Hồi giáo.

"Tôi sẽ không bao giờ để cho bất kỳ nước nào cản trở chuyện gìn giữ an ninh của Hoa Kỳ, nhưng tôi cũng biết cách làm sao lãnh đạo các đồng minh."

"Tổng thống hiện tại đã làm cho các liên minh bị lung lay ở khắp nơi, để rồi bây giờ chúng ta phải gánh lấy 90% thương vong ở Iraq, và 90% phí tổn của cuộc chiến ở đó."

Tự vệ phải đi đôi với tiếp cận

Nói dễ hơn làm. Tổng thống Kerry sẽ làm như thế nào để đảo ngược tình trạng đó? Michael O'Hanlon, một nghiên cứu gia ở Học viện Brookings tin rằng có thể làm lành với Âu châu.

"Đa số những gì đã xảy ra với các đồng minh chúng ta ở Âu châu là có thể hàn gắn bởi vì chúng ta chia xẻ chung những giá trị trong hơn nửa thế kỷ qua, và có nhiều kinh nghiệm hợp tác với nhau."

Theo ông O'Hanlon những gì nghiêm trọng hơn xảy ra với khối Ảrập và điều đó quan trọng bởi vì họ không giống như những nước dân chủ mà Hoa Kỳ đã xem là bạn ở Âu châu.

"Khi anh bất đồng với thế giới Ảrập, anh nuôi dưỡng hận thù, anh tạo điều kiện cho mạn lưới Al Qaeda và những tổ chức liên hệ dễ dàng tuyển mộ người chống lại anh."

Thượng nghị sĩ John Kerry hứa sẽ tiếp cận các nước Hồi giáo và cô lập hóa những kẻ quá khích, chứ không để họ cô lập Hoa Kỳ.

Hoa Kỳ thực sự có một số vấn đề ở Trung Đông, kể cả không biết phải đối xử thế nào với chương trình nguyên tử của Iran, và tương tự ở Bắc Triều Tiên.

Ai thắng cử trước mắt phải đối phó với hai chuyện đó. Nhưng vai trò của ông chủ Nhà Trắng vô cùng quan trọng vì Tổng thống sẽ quyết định Hoa Kỳ quan hệ với thế giới như thế nào.

Giáo sư Gordon Adams, từng phục vụ dưới trướng Tổng thống Clinton cho rằng những khác biệt cơ bản về viễn kiến giữa hai ứng viên là yếu tố quyết định thắng bại trong kỳ bầu cử.

"Một bên là Bush, đầy cá tính, gần như lúc nào cũng nghĩ đến chuyện tận diệt, sẳn sàng đơn phương sử dụng vũ lực nếu cần."

"Một bên là vẫn đối đầu với khủng bố, và việc phổ biến vũ khí có sức hủy diệt hàng loạt, nhưng còn đi xa hơn thế với viễn kiến tiếp cận để cho hai chuyện này không còn là mối bận tâm hàng đầu cho an ninh quốc gia."

Chưa biết cử tri chọn ra sao giữa hai người, nhưng rõ ràng họ sẽ muốn ai có thể làm cho họ cảm thấy yên tâm hơn, và kết quả bầu cử cũng sẽ quyết định cách làm sao để được như vậy.