15 Tháng 11 2004 - Cập nhật 23h58 GMT

Iran và chương trình hạt nhân

Cơ quan nguyên tử năng quốc tế, IAEA, cho biết trong khi không có bằng chứng là Iran chuyển nguyên liệu hạt nhân để làm vũ khí nguyên tử, nhưng vẫn còn những nghi ngại về các hoạt động hạt nhân của Iran.

Hôm thứ hai, trong bản phúc trình mới nhất của IAEA đã nói rằng cho tới tháng 10 năm ngoái, Iran theo đuổi một chính sách giấu diếm một số phần chương trình hạt nhân của họ, vi phạm các nghĩa vụ quốc tế.

Bản phúc trình được đưa ra sau một tuyên bố của Iran hôm chủ nhật rằng họ ngưng chương trình làm giàu uranium như một phần của thỏa thuận với ba nước trong LH châu Âu.

Sau các cuộc hội đàm hôm chủ nhật với đại sứ Pháp, Anh và Đức, Iran tuyên bố đã đạt được một thỏa thuận mà theo đó, Iran sẽ ngưng chương trình làm giàu uranium trong khi các cuộc thương thuyết tiếp tục để đạt được một thỏa thuận lâu dài.

Ruprecht Polenz, thành viên của Uỷ ban Ngoại giao Đức đặc trách về Iran nói những gì được biết cho tới nay thì Iraq nói họ đạt được thỏa thuận với ba nước châu Âu liên quan đến chương trình làm giàu uranium.

Ông nói ba nước này yêu cầu Iran ngưng hoàn toàn chương trình này và hy vọng Iran đồng ý với đề nghị đó và như vậy thì các cuộc thương thuyết có thể bắt đầu.

Các quan điểm khác nhau

Iran quả quyết rằng chương trình hạt nhân của họ có tính chất hòa bình, nhưng Hoa Kỳ vẫn giữ ý kiến là chính phủ Iran tìm cách phát triển vũ khí hạt nhân.

Hoa Kỳ nhắc lại ý muốn trình vấn đề này lên Hội đồng bảo an LHQ để có thể áp dụng lệnh trừng phạt.

Nhưng theo sau thỏa thuận mới này các quan sát viên cho rằng nay khó có thể áp đặt lệnh cấm vận vì nếu nhìn vào tình hình hiện nay thì liệu có thể đệ trình được gì lên cho Hội đồng bảo an và liệu Hội đồng có thể làm được những gì?

ÔNg Polenz không tin vào chuyện có thể áp đặt cấm vận vì trước hết là Trung Quốc rất cần dầu lửa và khí đốt từ Iran, Nga cũng chẳng hăng hái gì với chuyện cấm vận.

Và theo ông nếu tính chuyện cấm vận thương mại với Iran thì nên nhớ rằng Iran là nước xuất khẩu dầu đứng thứ tư trên thế giới.

Tuy nhiên Iran nói quyết định ngưng chương trình uranium là tự nguyện và chỉ tạm thời thôi.

Iran nói họ vẫn có ý định trong tương lai sẽ làm giàu uranium và sản xuất chất đốt nguyên tử, một thách thức trước quan điểm của Hoa Kỳ.

Liệu giới chức Hoa Kỳ có hài lòng với thỏa thuận mới này không? Ông Clifford May là Chủ tịch Quỹ quốc phòng vì các nền dân chủ cho rằng đây llà một điều phải theo dõi kỹ phản ứng tại Washington.

Cho tới nay, theo phúc trình của IAEA vừa công bố hôm qua, không có bằng chứng trước những nghi ngờ là Iran có thể chuyển hướng các hoạt động hạt nhân của họ.

Ông Hussein Mousavian là một thương thuyết gia về hạt nhân của Iran thì nói cốt lõi của vấn đề là các biện pháp, bảo đảm rằng các hoạt động làm giàu uranium không bao giờ được chuyển hướng.

Ông nói Iran sẽ cố gắng đạt những mục tiêu và bảo đảm đó với châu Âu.

Dường như thỏa thuận đạt được vào phút chót đã đảo ngược khả năng Iran có thể bị LHQ áp đặt lệnh trừng phạt.

Trong khi những chi tiết về thỏa thuận này bắt đầu lộ dần ra, một cuộc họp ban điều hành IAEA được dự trù sẽ diễn ra vào tuần tới để quyết định, cùng với những thứ khác, liệu có chịu theo những đòi hỏi của Hoa Kỳ đề nghị Hội đồng bảo an LHQ trừng phạt Iran hay không.