24 Tháng 2 2005 - Cập nhật 10h23 GMT

Bush gây sức ép Putin về dân chủ

Tổng thống George W Bush đang gặp Tổng thống Nga, Vladimir Putin, tại thủ đô Slovakia trong chặng dừng chân cuối cùng của chuyến thăm châu Âu.

Cuộc gặp được dự kiến sẽ tập trung chính vào tình hình chính trị tại Nga, và Tổng thống Bush sẽ kêu gọi ông Putin phải gìn giữ dân chủ.

Phóng viên BBC, Justin Webb, nói cuộc gặp gỡ này có không khí đầy vẻ giương oai diễu võ.

Việc điện Kremlin tập trung quyền lực và ngày càng bỏ đi sự tự do báo chí đã khiến cho Mỹ cảnh giác.

Vai trò bị cáo buộc của chính phủ Nga trong việc phá vỡ tập đoàn năng lượng khổng lồ Yukos, cũng gây ra nhiều quan ngại.

Ông Bush nói hôm thứ Ba rằng ông đã được thông báo những quan ngại về Nga của các lãnh đạo liên hiệp châu Âu trong chuyến thăm Brussels vừa qua.

Thế nhưng Tổng thống Putin nói dân chủ phải "thích ứng với thực trạng đời sống tại Nga, với truyền thống và lịch sử của chúng tôi. Và chúng tôi sẽ tự thực hiện chuyện này".

Phóng viên BBC nói ông Bush đã nói rõ là ông vẫn coi ông Putin là bạn, cho dù có những lo ngại rằng ông Putin đang bỏ đi lời hứa cam kết về dân chủ, và cho dù ông Putin cũng đã phản đối cuộc chiến Iraq.

Tổng thống Bush hiện đang chịu áp lực từ một số chính trị gia cao cấp của Mỹ là phải nói rõ với lãnh đạo Nga rằng quan hệ của Nga với Mỹ sẽ gặp trắc trở nếu như ông Putin vẫn tiếp tục lãnh đạo theo chiều hướng hiện nay.

Phân tích

Nhìn lại tất cả các cuộc đối thoại về thất bại của nền dân chủ Nga và những đánh giá lạc quan một thời của Washington về Tổng thống Vladimir Putin, có một thực tế vẫn còn tồn tại: Nga tiếp tục là quan ngại an ninh lớn đối với Hoa Kỳ.

Điều nghịch lý là ở chỗ không giống thời Chiến tranh Lạnh, Hoa Kỳ lo ngại về sức mạnh quân sự của Nga, giờ đây, Hoa Kỳ lại quan ngại về những yếu điểm của Nga.

Các cơ sở hạt nhân không được bảo vệ tử tế của Nga khiến cho các cơ quan tình báo phương Tây thường trực lo ngại về những tình huống xấu nhất; lo sợ rằng các nhóm khủng bố có thể ăn cắp nguyên liệu để làm bom nguyên tử.

Và thất bại của các lực lượng an ninh Nga trong việc đối phó với quân nổi dậy tại Chechnya đã khiến cho khu vực này trở thành nơi huấn luyện các nhóm dân quân Hồi giáo cực đoan, là những nhóm sẽ nhắm tới các mục tiêu ngoài biên giới nước Nga.

Do đó, ý tưởng rằng ông Putin là đồng minh chính của Hoa Kỳ trong cái mà ông Bush gọi là cuộc chiến chống khủng bố là cũng có cơ sở.

Đây là bối cảnh chính trong quan hệ Mỹ Nga. Còn đối với các quan chức cao cấp của Hoa Kỳ, hội nghị thượng đỉnh Bratislava còn là cuộc thử thách đối với viễn kiến nhiệm kỳ hai của ông Bush.

Ông phải làm sao vừa lo cân bằng quan hệ tốt, lại phải đáp ứng những yêu cầu ở Mỹ là kêu gọi Nga phải cởi mở về dân chủ.

Một số lãnh đạo châu Âu đã bày tỏ quan ngại trước việc điện Kremlin ngày càng tập trung quyền lực, và siết chặt tự do báo chí.

Về phía Nga, họ cũng lo ngại rằng châu Âu và Hoa Kỳ đang có quan hệ chặt chẽ hơn với các nước như Ukraina và Gruzia, là những nước sân sau của Nga.

Do đó, có rất nhiều nước cờ đang được cân nhắc mà hai vị lãnh đạo cấp cao này phải tính tới trong cuộc gặp gỡ ngày hôm nay.