Nguyễn Giang Trưởng Ban Việt Ngữ BBC

Ông Tony Blair phải đối phó với cáo buộc của ông Michael Howard nói ông nói dối

Nhiều nhà phân tích vẫn tin rằng đảng Lao Động Mới tức New Labour của ông Tony Blair sẽ vẫn thắng cử tuy với số ghế nghị sỹ có thể giảm. Tuy vậy, càng gần ngày bỏ phiếu, các kết quả điều tra dư luận (polls) càng cho thấy hồi giữa tháng Tư Bảo Thủ bám sau lưng Lao Động rất sát.

Điều tra dư luận của YouGov do The Sunday Times đăng ngày 17.04 cho rằng Lao Động được sự ủng hộ của 36% cử tri Anh được hỏi, Bảo Thủ được 35% và Dân chủ Tự do được 23%.

Nhưng đến ngày 26.04 thì Lao Động được 40%, Bảo Thủ 30% và Dân chủ Tự do 21%.

Theo David Cowling, bình luận gia chính trị của BBC thì đảng Bảo Thủ gặp khó khăn trong việc giảm khoảng cách giữa họ và Lao Động, còn Dân chủ Tự do đang giữ được thành tích cao nhất trong vòng 20 năm qua.

Chính trường ba đảng

Cuộc đấu truyền thống giữa hai đảng Lao Động và Bảo Thủ bỗng nhiên không còn là điều hiển nhiên như hơn 200 năm qua nữa. Lý do là sự lớn mạnh của đảng thứ ba, Liberal Democrats tức Dân chủ Tự do mà thủ lĩnh là Charles Kennedy, một chính trị gia năm nay 45 tuổi.

Sự vươn lên của đảng Dân chủ Tự do mà chữ viết tắt trong tiếng Anh là Lib Dem từ đảng SDP tức Xã hội Dân chủ năm xưa cho thấy hoạt động chính trị ở Anh không còn dựa trên giai cấp như xưa.

Thực ra, chính Tony Blair và các cộng sự thuộc Lao Động đã hiểu rõ điều này vào những năm 1995-96 khi cải tổ đảng của họ vốn thiên tả, dựa trên sức mạnh của công nhân thông qua nghiệp đoàn.

Dân chủ Tự do có thủ lĩnh là Charles Kennedy năm nay 45 tuổi

Thành quả của việc hết tin vào giai cấp mà tìm ra những chiến lược tranh cử mới đã giúp Tony Blair và New Labour thắng cử vang dội năm 1997. Ngoài ra là chiến lược tạo hình ảnh của lãnh đạo.

Lý do là nói như Jon Devitt, bình luận gia chính trị của BBC, Tony Blair có hình ảnh một nhà cải cách, trẻ trung, mới mẻ, hấp dẫn cử tri thuộc giới trung lưu, còn Gordon Brown thì dễ được những người lao động bình thường tin hơn, sau khi uy tín của ông Blair bị sứt mẻ trong vụ chiến tranh Iraq.

Thời không còn giai cấp

Trong khi phe Lao Động vẫn còn dùng ngôn ngữ dấp dính với công nhân và các nghiệp đoàn, Charles Kennedy nói thẳng với phóng viên The Times về thời đại không giai cấp:

Ngày nay, không còn sự phân chia ý thức hệ vì nước Anh không còn giai cấp. Chính trị nay xoay quanh từng vụ việc cụ thể. Chính trị nay thắng thua ở cấp địa phương và từ đó quyết định toàn quốc.

Vậy nếu không hướng thông điệp chính trị vào các giai cấp thì hướng vào ai đây?

Cả ba đảng lớn nhất Anh đều đang cạnh tranh nhau quanh một số đề tài nhấn mạnh đến vai trò của chính quyền và hệ thống y tế, an sinh xã hội, vấn đề di dân chống tội phạm. Tất nhiên, cả ba đảng đều cam kết cắt giảm chi phí công tới hàng chục tỷ bảng Anh.

Cuộc chạy đua, ít ra là bằng các cam kết tranh cử hiện nay, xoay quanh việc chứng minh đảng nào có khả năng giảm chi của nhà nước để tăng tiền cho y tế, giáo dục và an ninh nhất. Bảo Thủ tấn công Lao Động rằng trong hai nhiệm kỳ của Tony Blair, số tội phạm tăng lên nhiều.

Lao Động tất nhiên phản bác kịch liệt và moi ra những vấn đề được cho là không tốt trong chính sách an ninh thời ông Michael Howard làm Bộ trưởng Nội vụ trong chính phủ John Mayor.

Thậm chí quảng cáo tranh cử của Lao Động còn tìm lại những chuyện từ thời bà Margaret Thatcher làm thủ tướng để hạ điểm phe Bảo Thủ.

Dân chủ Tự do thì tuyên bố rằng chọn họ là chọn một đảng hoàn toàn mới mẻ. Khẩu hiệu ‘Liberal Democrats. A real alternative’, tạm dịch là ‘Sự thay thế thực sự’, với hàm ý phá vỡ thế song hành của hai đảng Lao Động và Bảo Thủ từng mấy thế kỷ nay.

Đảng Lib Dem của ông Charles Kennedy tìm cách giành sân của Lao Động ở vị trí trung tả. Nhưng chính ông cho rằng chính trị nay không còn chia làm hai phái tả và hữu nữa. Vì thế, Tự do Dân chủ trên thực tế thu hút một số không nhỏ cử tri truyền thống của Lao Động nhờ vụ Iraq.

Vấn đề di dân

Đảng Bảo Thủ của ông Michael Howard nhấn mạnh đến vấn đề di dân

Họ cho rằng ở Anh hiện có tới 500 nghìn người nhập cư bất hợp pháp và chính sách bảo vệ biên giới của Lao Động là ‘thất bại’. Trong khi đó chính phủ thì không nêu ra con số cụ thể số di dân trái phép ở Anh.

Bộ trưởng Nội vụ Charles Clarke trong một cuộc trả lời chương trình chất vấn Newsnight của BBC còn nói thẳng rằng ông không nắm con số thực tế. Rất có thể Bảo Thủ ăn khách nhờ nhắm vào một việc cụ thể để phê chính phủ.

Được biết các báo lá cải ở Anh có xu hướng thổi phồng vấn đề di dân, đánh vào tâm lý bài ngoại, sợ mất việc làm. Ai cũng biết nền kinh tế Anh, với đà phát triển như ngày nay đang cần rất nhiều người nhập cư để lấp chỗ trống trong thị trường lao động.

Nhưng người ta lại sợ những người bị coi cho là vào Anh để ăn bám, không làm gì mà chỉ lợi dụng hệ thống trợ cấp xã hội và y tế công. Một điều lạ là ở những vùng ‘thuần Anh’ như Cumbria, nơi chẳng có bóng người di dân nào thì tinh thần bài ngoại lại cao hơn những vùng dân gốc ngoại quốc chiếm tới 1/3 dân số như London.

Chính trị cần đa sắc tộc

Rất có thể khi không chỉ ở Anh mà cả ở Pháp, Đức, khi sự phân chia giai cấp không còn nữa thì có không ít người lấy sự phân biệt ‘trong-ngoài’ làm tiêu chuẩn.

Không khí chống khủng bố cũng có vẻ khiến một bộ phận dân Anh thêm lo ngại những người khác văn hóa và chủng tộc tuy rằng các đảng chính từ Lao Động, Bảo Thủ đến Dân chủ Tự do đều lên án thái độ kỳ thị sắc tộc, coi nó là sai trái và đi ngược với tinh thần đa văn hóa của nước Anh hiện đại.

Để chấm dứt bài này, có thể nhắc đến nguồn gốc của các nhân vật chính trị hàng đầu hiện nay như một minh chứng rằng ý thức đa văn hóa thực sự được thể hiện trong chính trị.

Nếu tính bốn chính trị gia được nói đến nhiều nhất trong kỳ bầu cử này thì chỉ có mỗi ông Tony Blair là người Anh (English). Còn ông Michael Howard là người gốc Do Thái Rumani, sinh ra và lớn lên ở xứ Wales ở miền Tây.

Charles Kennedy và Gordon Brown đều là người xứ Scotland. Cả ba đảng này đều có các ứng cử viên và dân biểu là người gốc Nam Á hay da đen.