08 Tháng 5 2005 - Cập nhật 18h15 GMT

Lo ngại về hiện trạng ở Nga nhân dịp kỷ niệm

Các nhà lãnh đạo thế giới được cảnh báo rằng những dự định của Nga đánh dấu thời điểm 60 năm kết thúc Thế Chiến thứ hai sẽ làm mất đi giá trị của sự kiện này.

Một nhóm các chính trị gia, viện sỹ, và các nhà vận động nhân quyền đã ký một bức thư ngỏ công kích các thành tích dân chủ và tự do chính trị của Nga.

Họ nói các nghi lễ trọng thể diễn ra tại Moscow làm lu mờ sự tưởng nhớ những người đã chiến đấu và hy sinh trong cuộc chiến này.

Những người ký tên trên bức thư ngỏ bao gồm cựu tổng thống cộng hoà Czech Vaclav Havel và các cựu đại sứ Mỹ.

Moscow cũng khiến lãnh đạo các nước láng giềng Georgia, Estonia và Lithuania thất vọng và dự định tẩy chay các nghi lễ diễn ra tại Moscow hôm thứ hai.

Tổng thống Georgia Mikhail Saakashvili sẽ không tham dự buổi lễ bởi vì Nga và Georgia chưa đạt được thoả thuận về việc đóng cửa các quân cứ thời Xô-viết trên lãnh thổ nước này.

Estonia và Lithuania lại đang có tranh cãi riêng với Nga khiến các nước này tẩy chay các nghi lễ bởi theo họ thời điểm họ thoát khỏi sự chiếm đóng của quân phát xít cũng chính là thời điểm họ bắt đầu phải chịu sự chiếm đóng của quân đội Xô-viết.

Latvia sẽ cử các lãnh đạo tham dự, nhưng cùng với Estonia và Lithuania, 3 quốc gia Baltic này muốn Nga xin lỗi về việc đã thôn tính nước họ năm 1940.

Nga tự thấy họ là cường quốc giúp mang lại tự do cho châu Âu và đánh bại Đức quốc xã với giá vô cùng lớn bởi 30 triệu người Liên Xô đã chết trong cuộc chiến.

“Sự làm trò”

Tổng thống Nga Vladimir Putin gần đây đã nói rằng ba nước Baltic được xem như “các quân tốt thí trong mưu đồ chính trị thế giới”. Nhưng ông nói nước Nga đã xin lỗi trước đây rồi và sẽ không lặp lại điều này nữa.

“Liệu chúng tôi phải lặp lại điều này mỗi ngày, mỗi năm? Đó là điều hoàn toàn vô lý”, ông nói với đài truyền hình Đức.

Những người tham gia ủng hộ dân chủ ở châu Âu và Mỹ ngày càng quan tâm tới nước Nga thời hiện đại.

Trong bức thư được đăng đầy đủ trên tờ Financial Times của Anh nhân dịp kỷ niệm 9 tháng 5, những người ký tên đã buộc Nga phản bội các nguyên tắc sau chiến thắng năm 1945.

“Chúng tôi tin rằng cả nơi tổ chức và vị trí chủ nhà của sự kiện này đều không phù hợp với các nguyên tắc cơ bản đã đem lại chiến thắng lịch sử”, họ viết.

Những người ký tên đã viện lẽ trong năm 2005, nước Nga thiếu các hiến pháp dân chủ mạnh mẽ, trong khi tự do chính trị, tự do dân sự và các qui định pháp luật đều yếu kém.

“Sẽ là “trò hề” đối với chúng tôi khi phải có mặt 3 giờ đồng hồ ở đó để ca ngợi ‘sự hy sinh’ cho tự do của châu Âu”.

Cũng giống như ông Havel, 75 người ký tên trên lá thư bao gồm các cựu thủ tướng Estonia và Bulgaria, các viện sỹ, các nhà hoạt động dân chủ của các quốc gia đông và Tây Âu và Mỹ.

Một số thành viên đương nhiệm và cựu thành viên của nghị viện Châu Âu, quốc hội Mỹ, và quốc hội Anh cũng ký tên trên lá thư.

Richard Allen, cựu cố vấn an ninh quốc gia dưới thời tổng thống Mỹ Reagan cùng một vài cựu đại sứ cũng tham gia ký tên.

Nga bị cáo buộc tập trung quá mức quyền lực vào tay điện Kremli, và bộ trưởng ngoại giao Mỹ, bà Condoleezza Rice, gần đây cũng chỉ trích về tự do ngôn luận của nước này.